Réttur - 01.04.1972, Blaðsíða 5

Hann var nýorðinn utanríkisráðherra í ráðu-
neyti Macmillans 1960, — og er það nú
og hefur sýnt sig að vera einhver harðvítug-
asti og ósvífnasti imperíalisti Bretlands.
Það var þessi maður, sem tók sér fyrir
hendur að beygja og blekkja helztu valda-
menn Islands í landhelgismálinu, bjarga Bret-
um frá skömm og stýra Atlanzhafsbandalag-
inu út úr hugsanlegri hættu. Mun þá óspart
hafa verið skírskotað til hollustu þeirrar, er
ýmsir valdamenn Islands höfðu svarið At-
lanzhafsbandalaginu.
Samtölin hófust — og auðvitað var farið á
bak við Alþingi og stjórnarandstöðuna, sem
þá var Alþýðubandalagið og Framsókn. Al-
þýðublaðið viðurkenndi 5. marz 1961 að
„fimm mánaða starf á bak við luktar dyr"
lægi á bak við uppgjafarsamninginn og að
„aðeins ríkisstjórnin og sárafáir embættis-
menn og þingmenn stjórnarflokkanna vissu,
hvað var að gerast."
Urslitaumræðurnar fóru fram á utanríkis-
ráðherrafundi Atlanzhafsbandalagsins í hinni
nýju byggingu þess í Boulogne-skógi í París
16. des. 1960. Þar ræddust þeir Home og
✓
Guðmundur I. við og síðar í London. Þar var
uppgjöfin ákveðin. Eftir var að beygja stjórn-
arliðið. Það tók tímann til febrúarloka að
handjárna það.
A meðan var haldið áfram að fara á bak
við Alþingi. Og stjórnarandstöðunni var hik-
laust sagt ósatt um gang málsins. Þannig
sagði Guðmundur I. utanríkisráðherra í svari
við fyrirspurn stjórnarandstöðunnar 6. febr.
1961 um viðræðurnar í París og London:
„I þessum tillögum kom ekki fram nein tillaga
eða neitt tilboð af Islands hálfu um lausn málsins
og við höfum ekki heldur síðar sett fram neina
slika tillögu."
27. febrúar var svo „uppkastið" lagt fyrir
Alþingi, uppkastið að bréfaskiptum Breta og
íslendinga, sem ekki mátti hagga einu orði
í, — íslenzki Munchensamningurinn, þar
sem Home hinsvegar lék einræðisherrann.
Það sem brezki imperíalisminn fékk ekki
unnið með „þorskastríði" við Islendinga,
skyldi nú vinnast með Munchen-samningum
að Hitlers hætti með skírskotun til íslenzkra
valdhafa um sameiginlega hagsmuni Atlanz-
hafsbandalagsins.
AÐVARANIR VEGNA
UPPKASTSINS
Hættulegasta atriði uppkastsins var að ís-
land skuldbindi sig til að færa ekki fiskveiði-
lögsöguna út fyrir 12 rnílur, nema í sam-
komulagi við Breta, og ef það samkomulag
ekki tækist — þá að leggja málið fyrir Haag-
dómstólinn. (Samkvæmt „uppkastinu" frá
1908 átti Island að verða óaðskiljanlegur
hluti Danaveldis).
Þetta atriði var auðsjáanlega það, sem
Bretar lögðu mest upp úr.
Og þetta var það, sem stjórnarandstaðan
deildi harðast á og varaði eindregnast við.
Var þá m.a. óspart vitnað til þeirra orða
Olafs Thors, er hann mælti í sjómannadags-
ræðu 7. júní 1953, er fyrsta stækkunin á
fiskveiðalandhelginni fór fram og Bretar
vildu vísa málinu til Haagdómstólsins, en
orð hans voru þessi:
..Hvers vegna skyldu Islendingar líka vera að
leita uppi elnhverja þá aðila, Haagdómstólinn eða
aðra, sem kynnu að véfengja gerðir Islendinga, og
kosta til þess bæði fé og fyrirhöfn."
Stjórnarandstæðingar töluðu allflestir í
umræðunum, sem stóðu næstum heila viku
(2. til 9- niarz). Vöruðu þeir allir eindregið
53