Morgunblaðið - 09.06.2006, Blaðsíða 8

8 FÖSTUDAGUR 9. JÚNÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Stauraflokkurinn fylgir foringjanum undir styrkri stjórn og björtu leiðarljósi.
Sjómannadagurinn eralmennur hátíðis-dagur sjómanna.
Lögum samkvæmt ber öll-
um fiskiskipum að leggj-
ast í höfn eigi síðar en á
hádegi laugardaginn fyrir
sjómannadag og mega þau
ekki láta úr höfn fyrr en
eftir hádegi daginn eftir
hátíðarhöldin. Þrátt fyrir
að sjómannadagurinn hafi
nú verið haldinn hátíðleg-
ur í tæplega sjö áratugi er
ekki lengra síðan en 1987
að skylda var lögð á út-
gerðarmenn í lögum að
skip væru við bryggju á deginum.
Lengi vel lagði sjómannastéttin
og forysta hennar ekki megin-
áherslu á að sjómannadagurinn
yrði almennur frídagur og er
ástæðan líklega sú að lífsbaráttan
var lengst af svo hörð að enga
stund mátti missa frá því að afla
sér og sínum viðurværis. Aukin
stéttavitund og tilhneiging sumra
útgerðarmanna til að senda skip á
miðin rétt fyrir sjómannadaginn
leiddi til þess að rétt þótti að lög-
festa hann sem frídag.
Fjórðungur
Reykvíkinga tók þátt
Nú á sunnudaginn verður dag-
urinn haldinn hátíðlegur í 69.
skipti en hann var fyrst haldinn
hátíðlegur árið 1938. Í fyrstu voru
hátíðarhöld einungis í Reykjavík
og á Ísafirði en á fáum árum
breiddust þau út um öll sjávar-
pláss landsins. Í bók sinni, Sögu
daganna, skrifar Árni Björnsson
að víða hafi dagurinn orðið mestur
hátíðisdaga að jólunum undan-
skildum. Ýmis félög starfsmanna
sem störfuðu á sjó vildu koma á
árlegum minningardegi um
drukknaða sjómenn og þótti byrj-
un júní einkar heppilegur tími þar
sem skip voru þá að jafnaði sett í
viðgerð og eftirlit eftir vetrarver-
tíðina en önnur voru undirbúin
fyrir síldveiðar og sumartúra.
Talið er að um tíu þúsund
manns, eða um fjórðungur allra
Reykvíkinga, hafi komið saman á
Skólavörðuholtinu á fyrsta sjó-
mannadeginum til að minnast
drukknaðra sjómanna með mín-
útu þögn en að því loknu hófst
skemmtidagskrá þar sem ýmiss
konar íþróttakeppnir voru áber-
andi. Þegar leið á öldina jukust
umsvif Sjómannadagsráðs á höf-
uðborgarsvæðinu og var fé safnað
til byggingar dvalarheimilis fyrir
aldraða sjómenn.
Hátíð hafsins
Síðan árið 1999 hefur sjó-
mannadagurinn í Reykjavík verið
haldinn samhliða svokölluðum
Hafnardegi undir heitinu Hátíð
hafsins. Guðmundur Hallvarðs-
son, formaður Sjómannadagsráðs
Reykjavíkur og Hafnarfjarðar,
segir að þetta hafi verið gert að
hluta til að halda merki sjómanna-
dagsins á lofti. Með tveggja daga
hátíð sem þessari sé rækilega
minnt á mikilvægi hafsins og sjáv-
arfangs fyrir land og þjóð. Að
mati Guðmundar hefur aðsókn á
sjómannadaginn í höfuðborginni
minnkað nokkuð í gegnum tíðina.
„Svo virðist vera að eftir því sem
borgin byggist meira í austurátt
frá sjávarsíðunni þá verði fólki
minna hugað um sjósókn og sjó-
mennsku.“ Samfara minnkandi
vægi sjávarútvegs í þjóðfélaginu
og auknu framboði á hvers kyns
afþreyingu og viðburðum hafi
áhugi fólks á hátíðarhöldum sem
þessum minnkað. Telur Guð-
mundur að þetta valdi því að á
sumum stöðum sé haldið upp á
daginn með látlausari hætti en
fyrr á tímum. Hann er þó sann-
færður um að síðastliðin ár hafi
fleira fólk mætt á Miðbakkann í
Reykjavíkurhöfn en oft áður. Um-
gjörð hátíðarinnar skipti miklu
máli, til að mynda hafi dagurinn
verið í lægð þegar hann var hald-
inn í Laugardalnum og Nauthóls-
vík á 8. áratugnum. Mikilvægt sé
að sjómannadagurinn sé fjöl-
skylduhátíð þar sem öll fjölskyld-
an geti sameinast með sjómönn-
um og sem flestir geti fundið
eitthvað við sitt hæfi.
Hátíðarhöld í skugga
brunans í Akureyrinni
Konráð Alfreðsson, formaður
Sjómannafélags Eyjafjarðar, er
sammála því að aðsókn á sjó-
mannadaginn hafi minnkað nokk-
uð undanfarin ár. Þrátt fyrir það
neitar hann því með öllu að farið
geti eins fyrir deginum og 1. maí,
en dagskrá vegna hans á Akureyri
var öll með látlausara sniði í ár en
áður. „Sjómannadagurinn er sam-
eiginlegur hátíðisdagur sjómanna
og útgerðarmanna þar sem allir
sjómenn eru hjá fjölskyldum sín-
um.“ Fyrir vikið hljóti dagskrá
hans alltaf að verða með öðrum
hætti en baráttudegi verkalýðs-
ins.
Í ár fara hátíðarhöldin fram í
skugga brunans í Akureyrinni
þann 27. maí en skipið er gert út
frá bænum. Tveir úr áhöfn skips-
ins létust í brunanum og segir
Konráð að þegar svona nokkuð
gerist rétt fyrir sjómannadag
verði aldrei mikið um hátíðarhöld.
Sorg hvíli yfir bænum. Hefðbund-
in skemmtidagskrá verði því mun
minni en venjulega og enginn
dansleikur á laugardagskvöldinu.
Veglegar sjómannadagshátíðir
verði haldnar í framtíðinni.
Fréttaskýring | Sjómannadagurinn verður
haldinn hátíðlegur á sunnudaginn
Fagnað með
sjómönnum
Nokkuð færri taka þátt í dagskrá
sjómannadagsins nú en áður fyrr
Frá sjómannadeginum í fyrra.
Minna vægi vegna
breytinga á þjóðfélaginu

Þegar sjómannadagurinn var
haldinn hátíðlegur í Reykjavík í
fyrsta sinn árið 1938 mætti um
fjórðungur borgarabúa til að
skemmta sér og votta látnum sjó-
mönnum virðingu sína. Í þjóð-
félagi sem snýst minna um sjáv-
arútveg en áður og þar sem
framboð á afþreyingu er meira
en áður er ekki að undra að færri
taki nú þátt í hátíðahöldum á sjó-
mannadaginn. Dagurinn stendur
þó ætíð fyrir sínu og finna flestir
þar eitthvað við sitt hæfi.
Eftir Gunnar Pál Baldvinsson
gunnarpall@mbl.is
FYRIRTÆKINU IP-fjarskiptum
ehf. var með dómi Hæstaréttar 16.
maí síðastliðinn gert skylt að veita
embætti lögreglustjórans í Reykja-
vík upplýsingar um hverjir voru
notendur tveggja tiltekinna IP-
talna, sem lögreglan hafði óskað eft-
ir að vita. Með dóminum staðfesti
Hæstiréttur úrskurð héraðsdóms
um afhendingu þessara upplýsinga.
Í sératkvæði tveggja dómara var
tekið fram að IP-fjarskiptum hefði
verið skylt að afhenda upplýsing-
arnar um leið og ósk um það barst
frá lögreglu en meirihluti dómsins
tók ekki afstöðu til þess, heldur
taldi skilyrðum laga nægilega upp-
fyllt þar sem úrskurður héraðsdóms
lá fyrir.
Heimild til þess að slíkar upplýs-
ingar verði látnar af hendi til lög-
reglu án dómsúrskurðar er nú að
finna í fjarskiptalögum en breyting
þess efnis var gerð á lögunum í
fyrra. Áður þurfti dómsúrskurð til
þess að heimila slíka afhendingu í
öllum tilvikum en eftir að fyrrnefnd
undanþága var gerð á lögreglan að
geta fengið þessar upplýsingar
beint frá fjarskiptafyrirtækjum.
Eftir að IP-fjarskipti neituðu að
afhenda upplýsingarnar leitaði lög-
reglu til héraðsdóms og fékk úr-
skurð um að afhenda skyldi upplýs-
ingarnar. Hæstiréttur taldi skilyrði
fjarskiptalaga því uppfyllt, enda
hefði fengist dómsúrskurður, en tók
fram að í málinu reyndi ekki á það
hvort fyrirtækið hefði átt að af-
henda upplýsingarnar strax og því
tæki dómurinn ekki afstöðu til þess.
Af hálfu IP-fjarskipta var því
haldið fram að ákvæði fjarskiptalag-
anna stæðist ekki ákvæði 71. gr.
stjórnarskrár sem kveður á um frið-
helgi einkalífs. Hvorki meirihluti né
minnihluti Hæstaréttar féllst á það
sjónarmið.
Skerðing á friðhelgi
Í sératkvæði þeirra Jóns Steinars
Gunnlaugssonar og Ólafs Barkar
Þorvaldssonar var tekið fram að IP-
fjarskiptum hefði verið skylt að láta
lögreglunni í té umbeðnar upplýs-
ingar þegar þeirra var óskað með
bréfi. Sú skerðing á friðhelgi einka-
lífs sem fælist í því að upplýsingar
sem þessar væru afhentar væri
smávægileg enda væri ekki með því
upplýst um innihald fjarskiptanna.
Auk þeirra Jóns Steinars og Ólafs
Barkar dæmdu þeir Árni Kolbeins-
son, Garðar Gíslason og Gunnlaugur
Claessen málið. Egill Stephensen
saksóknari flutti málið fyrir hönd
lögreglustjórans í Reykjavík en
Ragnar Aðalsteinsson fyrir IP-fjar-
skipti.
Gert skylt að afhenda lögreglu
upplýsingar um IP-tölur
BÆNDUR geta nú séð á netinu
hvenær best sé að slá tún sín og
heyja. Gæði heys ráðast m.a. af
því hvenær grasið er slegið. Orku-
innihald og prótein þess er mest í
upphafi, en það minnkar síðan
þegar líður á sumarið. Upplýs-
ingar um grasvöxt og orkuinni-
hald skipta því miklu máli fyrir
bændur, sér í lagi fyrir mjólk-
urframleiðsluna.
Að sögn Tryggva Eiríkssonar,
fóðurfræðings hjá Landbún-
aðarháskóla Íslands, snýst þetta
um að finna þann tímapunkt þeg-
ar grasið er orðið nægilega hátt
en hefur ekki þroskast svo mikið
að orkugildi þess hafi minnkað.
Eftir langa reynslu hafi sumir
bændur tilfinningu fyrir þessu en mörgum gagnist
að styðjast við mælingar sem unnar hafa verið hjá
Landbúnaðarháskólanum.
Síðastliðin þrjú ár hafa Bændasamtökin birt nið-
urstöður grasþroskamælinga á heimasíðu sinni á
netinu, www.bondi.is, og í sumar er gert ráð fyrir
að reglulega verði birtar mælingar frá 10 til 12
bæjum.
Geta bændur þannig fengið nokkra vísbendingu
um hvenær mest orka fáist úr uppskerunni.
Fylgst með
túnþroska
á netinu
Morgunblaðið/Árni SæbergBændur við slátt í Mývatnssveit.