Morgunblaðið - 05.12.2007, Blaðsíða 16

16 MIÐVIKUDAGUR 5. DESEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
ÚR VERINU
HAFNARSTJÓRI Faxaflóahafna segir að
umhverfi sjóminjasafnsins muni taka á sig
mynd á næstu mánuðum en framkvæmdir
muni standa út næsta ár og fram á árið 2009.
Reiknað er með gönguleið eftir trébryggjum
alveg frá gömlu verbúðabryggjunni við Kaffi-
vagninn, meðfram Sjóminjasafninu og Daní-
elsslipp og út á Ægisgarð. Varðskipið Óðinn
og gamli Magni verða við verbúðabryggjuna
og Gullborginni hefur verið komið fyrir í vör-
inni við Daníelsslipp.
Faxaflóahafnir eru að láta styrkja gömlu
verbúðabryggjuna svo hægt verði að láta Óð-
in liggja þar ásamt Magna, gamla hafn-
arbátnum. Við deiliskipulag slippasvæðisins
er gert ráð fyrir skipi í vörinni við Daníels-
slipp en þar er ætlunin að varðveita minjar
um starfsemi slippanna við Reykjavíkurhöfn.
Búið er að flytja þangað hið sögufræga skip
Gullborgina sem verið hafði í reiðileysi í höfn-
inni en Faxaflóahafnir eiga nú. Gullborgin
var mikið aflaskip í Vestmannaeyjum á sínum
tíma, í eigu aflakóngsins Binna í Gröf. Gísli
Gíslason hafnarstjóri tekur svo til orða að
verið sé að máta skipið á þessum stað og tek-
ur fram að ekki hafi verið endanlega ákveðið
hvaða skip verði þarna í framtíðinni. Gera
þurfi við Gullborgina og mála verði hún
þarna áfram.
Trébryggjur verða byggðar frá gömlu
verðbúðabryggjunni, meðfram húsi Sjóminja-
safnsins að Grandagarði 8 og með fjörunni og
alveg út á Ægisgarð. Hægt verður að ganga
úr húsi sjóminjasafnsins beint út á bryggjuna.
Verið er að undirbúa hluta hafnarsvæðisins
fyrir íbúðar- og verslunarhúsnæði. Gísli
reiknar með að hægt verði að úthluta fyrstu
lóðunum í mars.
Gullborgin mátuð
við slippinn
Ljósmynd/Arnaldur
Nýtt hlutverk Hið sögufræga skip Binna í Gröf, Gullborgin, hífð á nýjan stað í höfninni.
Eftir Helga Bjarnason
helgi@mbl.is
R
eynt er að skapa gömlu
hafnarstemninguna
með sýningu í nýjum
Bryggjusal Sjómanna-
safnsins í Reykjavík.
Þar er í gangi uppskipun og Gull-
foss frá 1915 við bryggju. Sýningin
var opnuð um helgina í tilefni þess
að í nóvember voru liðin 90 ár frá
því að fyrstu framkvæmdum við
gerð Reykjavíkurhafnar lauk form-
lega. Vegna framkvæmda við húsið
verður sýningunni lokað aftur um
næstu helgi en opnuð á ný í byrjun
febrúar.
Margt er að gerast hjá Sjóminja-
safninu Víkinni í Reykjavík um
þessar mundir. Faxaflóahafnir hafa
fært safninu að gjöf húsnæðið sem
safnið hefur haft til afnota að
Grandagarði 8, gamla frystihúsið
Bæjarútgerðar Reykjavíkur. Er
húsnæðið um 1.800 fermetrar að
stærð. Á vegum Faxaflóahafna er
verið að klæða húsið að utan og fyr-
irhugað er að ráðast í miklar fram-
kvæmdir í nágrenni safnsins sem
munu gjörbreyta umhverfi þess.
Þessar framkvæmdir við húsið
kalla á verulegar breytingar innan-
húss, að sögn Sigrúnar Magn-
úsdóttur, forstöðumanns Sjóminja-
safnsins. Þannig opnast salur á
neðri hæðinni sem nýttur verður
sem anddyri. Það mun gera safnið
aðgengilegra og sýnilegra fyrir
gesti. Þar er hugmyndin að koma
upp vísi að safnverslun. Í vænt-
anlegu anddyri hefur verið komið
fyrir gufuvél úr línuveiðaranum
Sigríði. Er þetta 90 ára gömul vél
sem notuð var til kennslu í Vélskóla
Íslands.
Þá skapast rými á annarri hæð-
inni, þar sem aðalsýning safnsins er
nú, sýning um 100 ára sögu tog-
araútgerðar. Hluti rýmisins verður
notaður fyrir sérsýningar, fundi og
ráðstefnur og annar hluti fyrir sýn-
ingu um árabátaútgerð og tómt-
húsmennsku í Reykjavík. Unnið er
að þessum breytingum um þessar
mundir.
Gullfoss leggst að
Afmæli Reykjavíkurhafnar var
ekki eina tilefni sýningarinnar í
Bryggjusalnum. Sigrún bendir á að
sextíu ár séu liðin frá því húsið var
reist sem fiskiðjuver ríkisins og sex-
tíu ár liðin frá því BÚR tók til starfa
með því að Ingólfur Arnarson kom
til landsins.
„Við litum strax til gamla vélasal-
arins þegar þessi sýning kom til
tals. Þetta var versta rýmið í hús-
inu. Þar voru steinstöplar sem vél-
arnar stóðu á en jafnframt gætti
þar flóðs og fjöru,“ segir Sigrún.
Þegar Faxaflóahafnir ákváðu að
taka þátt í að setja upp hafnasýn-
ingu sem fékk heitið „Lífæð lands
og borgar“ var skipuð sýning-
arstjórn með starfsmönnum sjó-
minjasafnsins og fulltrúa hafn-
arinnar. Sigurjón Jóhannsson
leikmyndasmiður var ráðinn til að
hanna sýninguna.
Salurinn er aflokaður með hátt til
lofts. Þar var smíðuð sautján metra
löng trébryggja ofan á vélastöplana
og sjór látinn flæða umhverfis
bryggjuna. Þar synda fiskar og
krabbar skríða á sandbotninum.
Gengið er inn í sýningarsalinn í
gegnum Gullfoss frá 1915. Þar eru
hurðir úr skipinu og hægt að líta inn
í spilasalinn. Landgangur er af þil-
fari Gullfoss niður á bryggjuna
sjálfa. Þilfar Gullfoss var endurgert
frá sjó og upp í loft þannig að sýn-
ingargestir sem komnir eru út á
bryggjuna geta séð fyrir sér skipið
leggjast að bryggju. Sýningargestir
verða um leið hluti af sýningunni og
glæða hana lífi því fólkið á bryggj-
unni sér gestina á þilfari Gullfoss
sem farþega á skipinu og gestir á
þilfarinu sjá fólkið á bryggjunni
sem íbúa Reykjavíkur að fylgjast
með skipakomunni.
Bryggjan þjónar jafnframt sýn-
ingunni sem söguslóð þeirrar þró-
unar og framfara sem urðu með til-
komu traustrar hafnar og aukinna
umsvifa á hafnarkantinum til dags-
ins í dag. Á langvegg við bryggjuna,
gegnt þilfari Gullfoss, er dregin upp
mynd af þeim aragrúa skipa og báta
sem höfnin veitti griðastað. Unnið
er að uppskipun kola, sekkjavara og
tunna og fiskikassar eru á hinum
enda bryggjunnar. „Það gerðist allt
við höfnina, þar var lífið. Við erum
að reyna að endurskapa þá stemn-
ingu,“ segir Sigrún Magnúsdóttir.
Hún segir að sá rammi sem útbú-
inn hefur verið fyrir hafnasýn-
inguna verði varanlegur og hægt
verði í framtíðinni að nota hann til
að setja upp margvíslegar sýningar.
Það kostaði Sjóminjasafnið um 30
milljónir að laga Bryggjusalinn og
koma upp hafnasýningunni. Faxa-
flóahafnir studdu verkefnið rausn-
arlega en fjöldi fyrirtækja styrkti
sýninguna og segir Sigrún að tekist
hafi að fjármagna verkefnið að
fullu.
Eimskip, Glitnir og HB Grandi
eru aðalstyrktaraðilar Sjóminja-
safnsins ásamt ríki og borg.
Óðinn dregur að gesti
Björn Ingi Hrafnsson, formaður
stjórnar Faxaflóahafnar, opnaði
Bryggjusalinn og hafnasýninguna
og Einar K. Guðfinnsson sjáv-
arútvegsráðherra flutti ávarp við
það tækifæri. Þetta var þó aðeins
kynningaropnun, að sögn Sigrúnar,
því sýningunni verður lokað aftur
næstkomandi sunnudagskvöld
vegna framkvæmda við húsið. Hún
verður síðan opnuð á ný á kynd-
ilmessu, 2. febrúar.
Þá vonast Sigrún til að fram-
kvæmdum við húsið sjálft verði að
mestu lokið. Hún vonast jafnframt
til þess að þá muni varðskipið Óðinn
geta lagst við gömlu verbúða-
bryggjuna við safnið.
Stofnuð hafa verið Hollvina-
samtök um varðveislu Óðins og er
stefnt að því að Sjóminjasafnið í
Reykjavík taki við honum. Ætlunin
er að kynna þar sögu þorskastríð-
anna og mikilvægi Landhelgisgæsl-
unnar við björgunarstörf. Bindur
Sigrún vonir við að það muni auka
áhuga á safninu enda dragi skip
alltaf að sér gesti.
Gamla hafnarstemningin endur-
vakin á nýrri sýningu í Víkinni
Sýning opnuð í
Sjóminjasafninu
í tilefni af 90 ára
afmæli Reykja-
víkurhafnar
Morgunblaðið/Helgi Bjarnason
Uppskipun Eyrarkarlinn „Gísli“, brúða sem er hluti af leikmynd hafnarsýningarinnar, stjórnar uppskipun á
bryggjunni í nýjum Bryggjusal Sjóminjasafnsins. Á sýningunni er reynt að skapa gömlu hafnarstemmninguna.
Í HNOTSKURN
»Hafnargerðin í Reykjavík1913 til 1917 var stór-
brotin framkvæmd sem hafði
mikla þýðingu fyrir vöxt og
viðgang borgarinnar. Með
henni varð til griðastaður fyr-
ir skip og báta sem var lífs-
nauðsynlegt í uppbyggingu
landsins.
»Á sama tíma var margtannað að gerast í þjóð-
félaginu sem boðaði nýja tíma,
ekki síst í útgerð og sigling-
um.
»Sjóminjasafnið í Reykjavíkhefur starfað í þrjú ár. Að-
alsýning þess er um 100 ára
sögu togaraútgerðar í land-
inu. Fleiri sýningar eru á döf-
inni.
Morgunblaðið/G. Rúnar
Opnun Bryggjusalar Sigrún Magnúsdóttir, forstöðumaður Sjóminjasafn-
sins flutti ávarp við opnun sýningarinnar. Þar er reynt að skapa gömlu
hafnarstemningun á nýjan leik.