Morgunblaðið - 05.12.2007, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 5. DESEMBER 2007 27
Eftir Örlyg Stein Sigurjónsson
orsi@mbl.is
Frammistöðu íslenskragrunnskólanema í lestrihefur hrakað frá árinu2000, samkvæmt niður-
stöðu nýrrar PISA könnunar.
Skýrsla Námsmatsstofnunar um
helstu niðurstöður varðandi Ís-
land var kynnt í menntamálaráðu-
neytinu í gær. Prófið er lagt fyrir
á 3 ára fresti og niðurstöðurnar
að þessu sinni valda menntamála-
ráðherra vonbrigðum.
Í heildina hefur staða Íslands
miðað við aðrar þjóðir versnað
nokkuð milli áranna 2000 og 2006.
Frammistaða í stærðfræði er
einnig marktækt lakari 2006 en
2003.
Frammistaðan í náttúrufræði
hefur þó ekki breyst marktækt en
hins vegar hefur fjölgað íslensk-
um nemendum í lægstu þremur
hæfnisþrepum náttúrufræða og
fækkað í efstu tveimur þrepunum.
Árið 2000 voru 37% nemenda
samtals í lægstu þremur þrepun-
um en 2006 eru það 46%. Í efstu
tveimur þrepunum voru 33% árið
2000 en 25% sex árum síðar. Þessi
tilfærsla milli efri og lægri hæfn-
isþrepa nemur því um 8-9% eða
nálægt 400 nemendum.
Frá daglegum vandamálum
upp í stór viðfangsefni
Í PISA 2006 var metin geta
nemenda í að takast á við og leysa
náttúrufræðileg viðfangsefni við
margvíslegar aðstæður, allt frá
vandamálum hins daglega lífs upp
í stór viðfangsefni sem skipta alla
jarðarbúa miklu máli. Um var að
ræða mælingar bæði á þekkingu á
náttúrufræði og færni í að beita
náttúrufræðilegri/vísindalegri að-
ferð við að leysa ýmis vandamál.
Ísland lenti í 24.–33. sæti af 57
með 491 stig og er aðeins fyrir
neðan OECD meðaltalið sem er
500 stig. Finnland var í 1. sæti,
Hong Kong í öðru og Kanada í því
þriðja. Í samanburði við hin
Norðurlöndin var Ísland neðan
við þau öll, nema Noreg. Þótt Ís-
land lendi í 24. - 33. sæti, kemur
þó betri niðurstaða í ljós þegar
skoðuð er staðan á undirþáttum
og fögum. Þannig lenti Ísland í
19.-27. sæti í að bera kennsl á vís-
indaleg viðfangsefni og í jarð- og
stjörnufræði var árangurinn enn
betri; 14.-28. sæti. Íslenskir nem-
endur eru því langsterkastir í
þessum fögum, en þeir eru hins-
vegar áberandi slakastir í líf- og
vistfræði, þar sem þeir lentu í 31.-
38. sæti.
Frammistaða íslenskra nem-
enda eftir landshlutum hefur þá
breyst milli ára og er besta
frammistaðan ekki lengur hjá
börnum í Reykjavík og nágrenni.
Vestfirðir og Norðurland eystra
og vestra sýna bestu frammistöð-
una, en á Austurlandi, í Reykjavík
og nágrenni hefur henni hrakað
mest síðustu sex ár, sérstaklega í
lesskilningi.
Kynjamunur að minnka
Kynjamunur í öllum greinum
hefur minnkað frá árinu 2003 og
er ekki marktækur í náttúrufræði
og stærðfræði. Innan náttúru-
fræðinnar eru strákar marktækt
betri í eðlis- og efnafræði en
stúlkur hafa meiri þekkingu á vís-
indalegri aðferð. Strákar standa
sig þá marktækt betur en stúlkur
í náttúrufræði þegar þeir eru
prófaðir með tölvuprófi.
Þjóðfélagsleg staða fjölskyldu,
efnisleg gæði, veraldlegar og
menningarlegar eigur og aðstæð-
ur á heimili fyrir heimanám barna
er allt marktækt mun betra á Ís-
landi en almennt á hinum Norð-
urlöndunum og í öðrum OECD
löndum.
Þá sýnir könnunin að áhyggjur
af umhverfismálum eru miklu
minni á Norðurlöndunum en í
OECD að meðaltali. Á Norður-
löndunum eru íslenskir nemendur
minnst meðvitaðir um umhverf-
ismál.
Unglingum hrakar í lestri
"#
"*#
! +/ +
/
(K
/K$
")"
)
L*$#-
:"?7**"
! ##
G44A#
#K&-
M+&$4#
NG(#
=$#
<((#
&"
0*0$$-("
&-@4K'
$*#
/$K*-
DK##
#+-
:**#
;5$(
%19B; ) )A
#K&(-
:"*7A
A(C@0B
 $+0$
$((#
:O9;, $+
HO#
6$"((#
$-("
D $*O+#
=*#-
=$#
$,-
J7-#
P$0+&Q
O#+$-
K$-
-#
B$(#
HO;-
&$*84###1
9-(K
$+*-
/K# ;,-
$"#-
>K-
O"
$,"4
/*$
/"$+"*
 % %
 % % %   
  8
7
4
5



DE . 
#)
 
/$0

.", 1
Í HNOTSKURN
»PISA er alþjóðlegt sam-ræmt próf lagt fyrir 15 ára
nemendur í öllum OECD ríkjum
auk fjölda annarra ríkja utan
OECD Þar er lagt mat á færni
nemenda í lesskilningi, stærð-
fræði og náttúrufræði.
»Sama prófið er lagt fyrir 4þúsund manna úrtak eða
meira í öllum þátttökuríkjum og
spurningar eru á móðurmáli
nemenda.
» Ísland lendir í 24.-33. sæti af57 í PISA 2006 og er undir
OECD meðaltali.
 Staða Íslands miðað við aðrar þjóðir hefur versnað nokkuð frá 2000-2006 þeg-
ar á heildina er litið  Frammistaða í náttúrufræði hefur ekki breyst marktækt
Þorgerður K. Gunnarsdóttirmenntamálaráðherrasegir að niðurstöðurPISA-könnunarinnar
valdi sér vonbrigðum og nú þurfi að
grípa til ráðstafana til að hífa Ísland
upp á PISA-skalanum.
„Ég get ekki neitað því að niður-
stöðurnar valda mér ákveðnum von-
brigðum,“ segir hún, en telur að nið-
urstöðurnar séu samt ekki áfellis-
dómur yfir íslenska menntakerfinu.
„Kerfið okkar er fínt, við höfum
sett mikla fjármuni í það, en engu að
síður hefði ég viljað sjá betri árang-
ur í ljósi þeirra áherslna sem við höf-
um lagt á menntakerfið, m.a. með
því að flytja grunnskólann til sveit-
arfélaga og auka fjármagnið veru-
lega, efla kennaramenntun og svo
framvegis.“
Slakur lesskilningur
áhyggjuefni
Þorgerður segir að mestum
áhyggjum valdi slakur lesskilningur
barna, en hún bendir á að ýmislegt
hafi verið gert til úrbóta. „Nýverið
var gert átak í að efla lesskilning og
lestrarkunnáttu þeirra sem verst
eru settir í skólakerfinu. Við höfum
eflt verulega framlög til námsgagna
sem á margvíslegan hátt geta nýst
skólakerfinu m.a. varðandi lesskiln-
ing, lestur og fleira – en það er ekki
nóg.“
Þorgerður segir að vandlega
verði farið yfir niðurstöður PISA og
þær teknar alvarlega í ráðuneytinu.
Hún bendir á að þær þjóðir sem
eru fyrir ofan Ísland í PISA-könn-
uninni beiti mismunandi aðferðum
til að ná árangri og það endurspegli
að ekki sé til nein ein rétt leið. „Þess
vegna verðum að líta til okkar um-
hverfis og hvers við þörfnumst. Það
eru ekki endilega sömu leiðir og aðr-
ar þjóðir hafa farið.“
Aukið eftirlitshlutverk
Að mati Þorgerðar skiptir það
miklu máli að auka eftirlitshlutverk
ráðuneytisins og framkvæma reglu-
bundnar úttektir á öllum skólastig-
um samkvæmt fyrirhuguðum frum-
vörpum ráðherra þar að lútandi.
„Það er hugsanlegt að við þurfum að
fara í átak í ljósi þessara niður-
staðna en fyrst og fremst þurfum við
að efla rannsóknir og þróun.
Ég mun fara vandlega yfir þá
þætti sem birtast í PISA-niðurstöð-
unum. Við viljum vera ofar miðað við
það sem við leggjum í grunnskól-
ann. Ég mun fara yfir það hvað Dan-
ir gerðu til að efla lestrarkunnáttu
en þeir hafa hækkað sig. Á þetta
þurfum við að horfa fordómalaust.“
Þorgerður segir að þörf sé á að-
komu allra þeirra sem koma að
skólastarfi með einum eða öðrum
hætti.
„Ég einblíni svolítið á kennara-
menntunina, ég viðurkenni það og
mun setja reglugerð um inntak
menntunar á leik-, grunn- og fram-
haldsskólastigi og mun sérstaklega
líta til þess hvort við eigum að horfa
enn frekar á faggreinarnar og herða
kröfurnar þar.“
Þorgerður segist þá sannfærð um
að tillaga hennar sem samþykkt var
í þinginu, um sameiningu Kenn-
araháskólans og Háskóla Íslands,
komi á hárréttum tíma.
„Þar eru fólgin tækifæri til upp-
byggingar og eflingar á faggreinum,
ekki síst á unglingastigi.“
Vonsvikin með PISA
Morgunblaðið/Sverrir
Ofar Þorgerður K. Gunnarsdóttir vill hífa Ísland upp á PISA-listanum.
Með henni á myndinni eru Júlíus K. Björnsson og Guðmundur Árnason.
vegna þess að það er svo nálægt okkur í stærð.
Sem villt spendýr myndar það sterka andstæðu
við manninn um leið og það speglar hann.“
Ljóð og Laxdæla
– Ertu komin með nýtt verk á prjónana?
„Ég á stórt ljóðahandrit síðan í fyrra. En nú er
ég að byrja að fá góða dóma fyrir Kalt er annars
blóð, sem gerir framhald freistandi. Ég get vel
hugsað mér að halda áfram með lögguteymið
mitt, hálfsakna þess að lifa og hrærast með því.
Það er nautn að skrifa svona bók. Var reyndar að
hala niður Laxdælu úr vefnum. Annars gerir mað-
ur lítið í miðju flóði.“
– Þú meinar jólabókaslaginn?
„Já. Ég geri mitt til að vera sýnileg, eins og
„hinir strákarnir“, fer í svona viðtöl, reyni að þola
að sjá mig utanfrá í fjölmiðlum og lesa dóma, les
upp eins og sýnisgripur. Vinsælir rithöfundar
verða á þessum árstíma eins og stjórnmálamenn í
framboði. Margar góðar bækur týnast í flóðinu,
því verða þeir sem eru svo heppnir að fá athygli að
spila með.“
Morgunblaðið/Sverrir
Myndbrjótur Þórunn Erla Valdimarsdóttir
segir það engin helgispjöll að leika sér með
hluta af beinagrind Njálu.
freysteinn@mbl.is
Íslandi,“ segir hann og nefnir dæmi um það
hvernig enn bætist við eldgamlar sögur: „Kunn-
ingi minn spurði skólabörn fyrir nokkru hverjar
væru aðalsögupersónur Njálu og svarið var
Gunnar, Hallgerður, Njáll – og Jón Böðvarsson.
Þarna var Jón Böðvarsson orðinn sögupersóna,
sá sem hefur fjallað manna mest um Njálu. Þetta
segir okkur að allar persónur í sögunni eru lif-
andi. Þetta er ekki ósvipað í Vínarborg með tón-
listina. Gömlu meistararnir, Beethoven, Mozart,
Schubert, Brahms, Strauss og allir hinir, þeir
eru hluti af lífinu og sprelllifandi í vitund fólks.“
Hann segir ekki ósvipað andrúmsloft vera í
rússnesku borgunum Moskvu og Pétursborg, en
þangað hefur hann nokkrum sinnum farið til að
spila nýlega. „Ég var í Moskvu fyrir skemmstu
með Sigrúnu Hjálmtýsdóttur. Okkur var boðið
þangað og er einnig boðið í þriðja sinn í lok
næsta sumars til að taka þátt í Svjatoslav Rich-
ter tónlistarhátíðinni í Moskvu. Í Tsjækovskí-
tónlistarskólanum tók Galína Písarenkó, ein af
stórstjörnum rússneskrar tónlistar, á móti okk-
ur.. Hún kennir enn við skólann og á veggjunum
sá ég tvær myndir, önnur var af kennara hennar,
Nínu Doriak, eiginkonu Svjatoslav Richters pí-
anóleikara, kennari þeirrar konu var móðir
hennar og til viðbótar við þessar þrjár er svo
Irina Romishevskaya, sem kom hingað í haust
og opnaði Tíbrána með mér. Hún er nemandi
Galínu og er byrjuð að kenna í skólanum þannig
að í sömu kennslustofu hafa fjórar kjarn-
orkukonur verið að kenna í næstum hundrað ár,“
segir Jónas. „Þetta er tradisjón, maður finnur að
þetta eru meira en bara sögur, þetta er rótgróið.
Við eigum ekki þessar djúpu rætur í músíkinni
hér ennþá en tónlistarsaga okkar er þó miklu
ríkari en við höfum viljað vera láta, eða vitað um,
það er alltaf að koma meira í ljós og mun örugg-
lega gera lengi enn.“
Píanóleikarinn teiknaður
Þótt þetta séu einleikstónleikar munu aðrir lista-
menn verða í sviðsljósinu. Í Salnum verða einnig
til sýnis portrettmyndir sem Kristín Þorkels-
dóttir gerði af píanóleikaranum, tvö málverk og
einar tíu skissur til viðbótar. Kristín segist hafa
viljað myndgera hið flókna samspil tónlistar og
tónlistarmannsins, „fanga þessi augnablik þegar
maðurinn, tónlistin og hljóðfærið fallast í
faðma“. Málverkin tvö kallar hún „Við slaghörp-
una“ og „Við Jónas málum Schubert“.
kuna