Morgunblaðið - 11.07.2008, Blaðsíða 13

Morgunblaðið/Árni Sæberg
göngin




      !" #$$%&'((%
 
! "
! 
 "

 #  
$%& $ $ $' $( $ % & ) ( " ' *  ! 
)     *+
    !"!#$$%&'((,
$%& $ $ $' $( $ +
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 11. JÚLÍ 2008 13
ATLI Rúnar Halldórsson, almannatengill hjá Athygli og
fv. útvarpsfréttamaður, hefur ritað bók um sögu Hval-
fjarðarganganna, Undir kelduna. Fyrsta eintak bók-
arinnar afhendir hann í veislu á vegum Spalar á Akranesi
síðar í dag, í tilefni afmælisins. Hann segir að í bókinni sé
fjölmargt rakið sem gerðist í aðdragandanum og hafi
jafnvel verið á mjög fárra manna vitorði.
„Þarna vantar hvorki dramatík né sviptingar. Upp úr
stendur samt þrautseigja þeirra sem börðust fyrir göng-
unum og þurftu að þola mótlæti sem var mun meira og al-
varlegra en ég gat ímyndað mér fyrirfram,“ segir Atli
Rúnar. Spurður um aðdraganda að bókarskrifunum segir
hann að göngin hafi fyrst orðið hluti af heimilishaldinu hjá
sér sumarið 1988 þegar jarðfræðingar, m.a. eiginkona
hans, Guðrún Helgadóttir, fóru að rannsaka setlög og
dýpt á klöpp í Hvalfirði.
Fáir höfðu lengi vel trú á þessu
„Síðar fylgdist ég sem þingfréttaritari Útvarps af og til
með umræðum á Alþingi um samgöngur á þessu svæði og
tók eftir að fáir höfðu lengi vel trú á að einhver glóra væri
í jarðgangagerð þarna og reyndar lengi eftir að færð
höfðu verið rök fyrir því að þetta væri öllu meira mál en
draumórar skýjaglópa,“ segir Atli Rúnar, en nokkrum ár-
um síðar, eftir að hann hafði haft vistaskipti í vinnu, var
honum falið að gera kynningarbæklinga vegna Hvalfjarð-
arganga.
Þá rak hann sig á að sagan byrjaði alltaf með stofnun
Spalar árið 1991 og upphafi framkvæmda við göngin.
Hann vildi vita meira um aðdragandann en uppgötvaði að
þá sögu væri hvergi að finna nema í slitrum og brotabrot-
um hér og þar. Hefur hann í frístundum síðan um jólin
2004 verið að safna upplýsingum í bókina.
Atli Rúnar fékk síðan styrk sl. vetur frá Speli til að
sinna skrifunum af meiri þunga en áður á lokasprettinum.
Einsetti hann sér að ljúka verkinu fyrir 10 ára afmælið og
það tókst, bókin kom úr prentun í gær. bjb@mbl.is
Vantar hvorki
dramatík né
sviptingar
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Sagan skráð Atli Rúnar Halldórsson með glóðvolgt ein-
tak af bókinni í prentsmiðjunni Leturprenti í gær.
Atli Rúnar Halldórsson hefur
ritað bók um aðdraganda og
sögu Hvalfjarðarganganna
1972
Möguleg göng undir Hvalfjörð
nefnd í fyrsta sinn í opinberri
skýrslu, hjá nefnd á vegum sam-
gönguráðherra er fjallaði um
bættar samgöngur milli höf-
uðborgarsvæðis og Vest-
urlands.
1987
Fram kemur í skýrslu að göng
undir Hvalfjörð séu mjög lík-
lega þjóðhagslega hagkvæm.
1987-1990
Vegagerðin kannar hugsanlega
jarðgangagerð í Hvalfirði.
1988
Íslenska járnblendifélagið,
Sementsverksmiðjan og Kraft-
tak hefja athugun á jarð-
göngum að eigin frumkvæði.
1989
Ístak kannar möguleika á botn-
göngum í Hvalfirði.
1990
Skýrsla starfshóps samgöngu-
ráðherra segir tengingu undir
eða yfir fjörðinn fýsilegan og
arðsaman kost.
1990
Vegagerðin, Járnblendifélagið
og Akranesbær stofna félag um
jarðgangagerð.
1991
Hlutafélagið Spölur stofnað 25.
janúar. Rannsóknir fara fram
næstu tvö árin.
1994
Spölur býður verkið út. Samið
við Fossvirki; verktakahóp á
vegum Ístaks, Skånska AB og E.
Phil & Sön AS.
1996
Jarðgangagerðin hefst. Fram-
kvæmdin harðlega gagnrýnd
víða í fjölmiðlum.
1998
Göngin opnuð 11. júlí af Davíð
Oddssyni forsætisráðherra.
Umferðarmet fyrsta sólarhring-
inn stendur enn, 11.800 bílar.
Heimild: Spölur og Mbl.
Spölurinn
var langur
ÞÓRUNN Kjartansdóttir er meðal fjögurra starfsmanna Spalar sem starfað
hafa við göngin nánast frá upphafi, en hinir þrír störfuðu áður á Akraborg-
inni. Áttu starfsmenn ferjunnar forgang að störfum við göngin, enda lögðust
ferðir Akraborgar niður milli Reykjavíkur og Akraness.
Hún segir starfið hafa verið mjög skemmtilegt og vinnuandinn góður á
þessum litla vinnustað, en sjálft gjaldskýlið er ekki margir fermetrar. Vökt-
unum er skipt eftir kynjum; konur ganga dag- og kvöldvaktir, en karlar
ganga þrískiptar vaktir og sjá því um næturvaktirnar. Yfir daginn og kvöldið
er vöktunum skipt þannig að öðrum megin í skýlinu er kona og hinum megin
karl. Þetta kemur þannig út að konurnar fá eina helgi fría í mánuði, og þessu
segist Þórunn helst vilja breyta ef hún fær einhverju ráðið um það!
Spurð um samskipti við ökumenn segir Þórunn þau hafa farið fram án
mikilla vandkvæða, eða þar til pallbílarnir fóru að ryðja sér til rúms, „bens-
ínhákarnir“ sem fluttir voru inn í stríðum straumum í góðærinu. „Þá byrjaði
fyrst ballið hjá okkur,“ segir hún en ökumenn pallbílanna brugðust reiðir við
því á sínum tíma að þurfa að greiða mun hærra veggjald en fólksbílar. Síðan
þá hefur gjaldið verið lækkað í tvígang og Þórunn segist ekki lengur verða
vör við óánægju þessara ökumanna.
Mikið at yfir helgarnar á sumrin
Hún segir eitt og annað hafa komið upp í starfinu á þessum tíma, oft hafi
þurft að aðstoða ökumenn í vanda niðri í göngunum. Bílar hafi bilað, orðið
bensínlausir eða dekkin sprungið. Ekki stendur heldur á viðbrögðunum ef
grípa þarf til lokunar á göngunum. „Þá hringja allir og spyrja hvað sé að og
hvort það hafi orðið slys. Hér er einnig mikið at á sumrin þegar fólk fer í
helgarferðirnar og lítið um pásur í skýlinu,“ segir Þórunn.
Hún reiknar með að starfa við göngin eins lengi og aðstæður leyfa. „Hver
veit nema ég verði ennþá hérna þegar göngin verða 20 ára,“ segir hún að
endingu og hlær. bjb@mbl.is
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Dyggur starfsmaður Þórunn Kjartansdóttir hefur starfað í gjaldskýli Hval-
fjarðarganga nánast frá upphafi, eða frá haustmánuðum 1998.
Ballið byrjaði með
bensínhákunum
„Hér er rennt blint í sjóinn, í
þeirra orða fyllstu merkingu,
með gerð ganganna og þau eiga
því miður eftir að verða stór og
mikil martröð allrar þjóðarinnar
á komandi árum. Mótmæli verða
því að koma fram.“
– Ágúst Sigurðsson, grein í DV
29. febrúar 1996.
„Fólk tuðar gegn göngunum í
hornum sínum, en notar ekki
samtakamátt til að koma í veg
fyrir, að göngin verði að einni
helstu martröð þjóðarbúsins á
næstu árum.“
– Jónas Kristjánsson, leiðari
DV 27. febrúar 1996.
„Þessi göng eru eitt mesta um-
hverfisslys landsins og stórskaði
fyrir okkur hér og alla lands-
menn. Göngin eiga eftir að verða
dragbítur á þjóðfélaginu í ára-
tugi og komast sennilega aldrei í
gagnið.“
- Ólafur Sigurgeirsson, Þara-
völlum, Tíminn 24. feb.1996.
Hvað sögðu þeir þá?
SIGRÚN Ásmundsdóttir hefur búið á Akranesi í nærri
aldarfjórðung og hún segist nota Hvalfjarðargöngin
mikið á ferðum sínum til höfuðborgarinnar eða annarra
staða „hinum megin“ við göngin. Fyrir Hvalfjörðinn
segist hún nánast aldrei fara lengur, ekki nema ef göng-
in eru lokuð.
„Göngin hafa breytt rosalega miklu og verið gríð-
arleg samgöngubót fyrir okkur sem förum mikið á milli.
En fyrir sama hóp er veggjaldið ekkert annað en vega-
tollur sem mér finnst ósanngjarnt að við greiðum. Þetta
er talsverður skattur fyrir okkur,“ segir Sigrún og telur marga Skaga-
menn vera sömu skoðunar.
Mikil bót en veggjaldið ósanngjarnt
BJÖRN Grétarsson vinnur sem rafvirki hjá BM Vallá í
Reykjavík en býr í Mosfellsbæ. Starfa sinna vegna fer
hann hins vegar oft upp á Akranes, þar sem fyrirtækið
er einnig með starfsemi, bæði með steypustöð og dótt-
urfélagið Smellinn.
Björn var á leið frá Akranesi til Reykjavíkur er Morg-
unblaðið náði tali af honum við gjaldskýlið í hádeginu í
gær. Hann segist ekki vera í nokkrum vafa um hve Hval-
fjarðargöngin hafi breytt miklu fyrir alla sem um þau
fara. Sjálfur fer hann ekki gömlu leiðina um Hvalfjörð-
inn lengur, nema þá í sunnudagsbíltúr með fjölskyldunni eða ef göngin eru
lokuð af einhverjum ástæðum.
Tekur sunnudagsbíltúr um fjörðinn