Náttúrufræðingurinn - 1941, Side 7

NÁTTÚRUFRÆÐIN GURINN
101
Á síðustu áratugum hefir smokkurinn verið veiddur mikið á
Vestfjörðum, þar sem hann er í miklu uppáhaldi sem beita, eink-
um nýr en líka frystur. Má hann því, þegar öllu er á botninn
hvolft, teljast nytjadýr, bæði af þessari ástæðu og svo annarri,
sem minnst verður seinna, enda þótt hann geri síldveiðunum
spjöll, ef hann kemst norður fyrir, áður en þeim er lokið. Smokk-
urinn heldur sig jafnaðarlega í stórum torfum, og veður þá oft
í yfirborðinu, en þess vegna hafa verið gerðar tilraunir til þess
að veiða hann í snyrpinót eins og síld. Það hefir reynzt hægt að
veiða hann þannig, en það hefir þ)ó ekki þótt borga sig, einkum
vegna þess, að það er nærri því ógerningur að ná honum úr nót-
inni. Það áhald, sem hann er nú sem fyrr, eingöngu veiddur með,
er smokköngullinn, en hann er, eins og kunnugt er, um 10 cm
langur sívalningur úr blýi, gildastur um miðjuna, rauðlakkaður
að utan, og með 10—20 agnhalds-lausum krókum hringinn í
kringum annan endann. Öngullinn er því eftirlíking af svolitlum
smokk og það er líka álit smokkanna í sjónum að svo sé, jafnvel
þótt rautt klæði sé notað í staðinn fyrir lakkið, eins og oft hefir
tíðkazt. Að því er ég veit bezt, hefir þetta áhald komið hingað
með Frökkum, og fyrst komizt í notkun á Vestfjörðum fyrir
aldamótin síðustu.
Fyrst þegar smokkurinn gengur í firðina vestra síðari hluta
sumars, vanalega kringum miðjan ágúst, er hann smár. Mun það
láta nærri að meðalelngdin á bolnum (kápunni) mældum frá
haus og aftur á yzta odd sporðblöðkunnar sé um 20 cm, eða ef
til vill minni. Eftir því sem líður á haustið, fer stærðin vaxandi,
smátt og smátt, án þess að nokkurra stökkva verði vart. í sam-
bandi við þessa staðreynd hafa kaupmenn vestra haft þann sið
að greiða fiskimönnum fyrir smokkinn eftir þyngd framan af
hausti á meðan nann er smár, en kaupa hann svo í „stykkja-
tali“ þegar á líður og hann fer að stækka. En spurningin er nú
hver. sé skýringin á því, að stærðin á smokknum fer vaxandi
frá viku til viku. Er það vegna þess, að fyrst gangi ungi smokk-
urinn (yngstu árgangarnir), og að sá eldri komi síðar til skjal-
anna og blandist hinum, sem fyrir er, þannig að meðallengdin
vaxi?
Til þess að leysa úr þessu, þyrfti að gera mælingar á smokk
helzt einu sinni í viku, frá því að hann fer að veiðast, og þangað
til hann hverfur á veturnar. Með því að bera saman árangur
mælinganna ætti þá að mega sjá hvort um nokkur smá-„stökk“