Neisti - 20.05.1984, Blaðsíða 11

nær 20%, en opinberar fjárfestingar
stóðu nánast í stað.2>
Eitt af þeim meginvandamálum sem
auðvaldið í þróuðu auðvaldsríkjunum á
við að stríða um þessar mundir, felst í
afleiðingum minnkandi arðsemi fjár-
magns, eða lækkun grpðahlutfallsins.
Auðvaldið fær einfaldlega minna í sinn
hlut en það gerði fyrir einum eða tveim
áratugum. Til að snúa þessari þróun við
leitast auðvaldið annars vegar við að
lækka raunlaun og breyta tekjuskipting-
unni milli launa og gróða, og hins vegar
beinir það spjótum sínum að velferðar-
útgjöldum ríkisins.
Lækki ríkisútgjöld, annað hvort
vegna þess að einhver þjónusta sem
ríkið hefur veitt er felld niður, eða vegna
þess að sama þjónusta er veitt með
minni tilkostnaði, verður meira til skipt-
anna milli gróða og launa eftir skatt.
Ríkisútgjöld hafa hins vegar mismun-
andi áhrif á hag stéttanna, eftir því hvert
eðli viðkomandi útgjalda er. Það er t.d.
verkafólki í hag ef skorin eru niður hem-
aðarútgjöld og spamaðurinn er notaður
til að lækka skatta á almennar launa-
tekjur.
f*ótt einstakir hópar launafólks kunni
að hagnast á þvi að útgjöld ríkisins til
velferðarmála, menntamála eða heil-
brigðismála séu skorin niður og spam-
aðurinn notaður til að létta sköttum
y jafnt af gróða og launum, tapar verka-
lýðsstéttin sem heild á slíku, nema að
viðkomandi niðurskurður sé að öllu
Ieyti tilkominn vegna þess að ódýrara sé
að veita sömu þjónustu en áður. Astæða
þess að verkafólk tapar er, að það glatar
þjónustu að ákveðnu verðmæti, en fær
það ekki allt aftur í formi lægri skatta,
þar sem skattar á hagnað lækka einnig.
Auk þess hafa slíkar aðgerðir það yfir-
leitt í för með sér að þeir hópar innan
verkalýðsstéttarinnar sem verst standa
verða illa úti, og veikir það stéttina meir
en nokkur lækkun á sköttum getur
mælt.
Ríkisútgjöldin og hagur
stéttanna
Þetta sýnir að nauðsynlegt er að
flokka ríkisútgjöld með tilliti til þess
hverjum þau koma til góða, og hvaða
áhrif þau hafa á afkomu stéttanna.
Með tilliti til þess má flokka ríkisútgjöld
í eftirfarandi fimm flokka:
1. Félagsleg þjónusta. Hér er um að
ræða ýmsa þjónustu við almenning,
sem miðar að því m.a. að viðhalda
heilsu hans og menntunarstigi. Auð-
vitað eykur það velferð almennings,
en það gerir hann einnig að hæfara
og framleiðnara vinnuafli.
2. Almannatryggingar.
1) Heimild: OECD: Economic Outlook, desember
1983.
Sjómenn afla mikilla tekna og greiða flestir háa skatta, og svo er um fleiri launamenn.
En þessu fé er síðan sólundað af óstjóminni, sem kallar sig ríkisstjórn, en er í raun
hagsmunavarðsveit atvinnurekenda og braskara.
Hemaðarútgjöld og önnur útgjöld
sem tengjast ríkinu sem kúgunartæki
og einkahandhafa réttar til beitingar
skipulegs ofbeldis. Lögregla, dóms-
kerfi o.s.frv.
4. Styrkir til fyrirtækja og aðrar tilfærsl-
ur til atvinnurekstrar (fjárfestingar-
framlög, niðurgreiðslur, útflutnings-
uppbætur o.s.frv.).
5. Innri bygging efnahagslífsins. Vegir,
hafnir o.s.frv. Ýmis þjónusta við at-
vinnureksturinn, rannsóknarstarf-
semi o.s.frv.
Þegar nú áhugi auðvaldsins beinist að
því að skera niður ríkisútgjöld til að
meira sé til ráðstöfunar í gróða og laun
eftir skatt, beinist athygli þess auðvitað
fyrst og fremst að tveim fyrstu liðunum.
Það er þó ekki hagkvæmt fyrir auð-
valdið að brjóta niður félagslega þjón-
ustu í stómm stfl. Það er ótvírætt hag-
kvæmara fyrir auðvaldið í heild, að sumt
af þeirri þjónustu sem verkafólk þarf á
að halda til að viðhalda sér sem hæfu
vinnuafli, sæki það í formi samneyslu
hjá ríkinu, fremur en að atvinnurek-
endur þyrftu að borga verkafólki laun til
að kaupa sér slíka þjónustu hjá einka-
11