Fálkinn - 22.02.1961, Blaðsíða 8

Síðar kom í Ijós, að bróðir hans hafði
orððð honum hlutskarpari í ástamálunum
og náð þeim tökum á stúikunni, að hún
varð Þórði fráhverf...
HAUSTIÐ var komið. Grösin sölnuð.
Kulið, myrkrið og ömurleikinn að fær-
ast yfir. Dauðinn er á ferð með ljáinn
sinn. Skepnurnar verða mest fyrir hon-
um. Sláturtíðin er byrjuð. Ása á Sval-
barði er í slátri. Hún er að hreinsa vamb-
ir, sauma iður og fylla þau með blóð-
graut með mörögnum í. Mig ber að garði
hjá gömlu konunni og er boðið sæti á
stólnum í baðstofunni, eins og vant er.
Ása strýkur af höndum sér, tekur af
sér strigasvuntuna, sezt á kistilinn við
rúmgaflinn og svo förum við að spjalla
saman.
„Nú er Þórður gamli á Tröðum dáinn,“
segi ég hægt og rólega. „Guð sé með
sálu hans. Hann hefur átt góða heim-
komu.“
„Hann var góður maður,“ svaraði Ása
og viknaði um leið, en sat síðan þegj-
andi um stund.
Þórður gamli á Tröðum var gamall
einsetumaður hinum megin við fjörð-
ixm. Hann var stór maður og myndarleg-
ur, beinlínis öldurmannlegur, fríður í
andliti, ljós í framan með hvítt skegg
ofan á bringu. Augu hans höfðu verið
ákveðin, róleg og blíð, en nú var ljós
þeirra slokknað fyrir rúmum 10 árum.
— Þórður hafði verið einhleypur mest-
an hluta ævinnar og efnazt vel sakir
sparsemi sinnar og nýtni, og svo var
hann hagleiksmaður á allt og var sí-
vinnandi, þótt blindur væri, og hafði
alltaf haft nokkrar tekjur af smíðum
sínum. Hann smíðaði meðal annars flesta
rokkana, sem spunnið var á í sveit-
inni og jafnvel næstu sveitum og bús-
áhöld af svo mikilli list, að ekki var
betur gert hjá fagmönnum.
Þórður gamli átti hálfar Traðirnar og
hafði byggt sér þar stofuhús í sam-
bandi við bæinn, þannig að innangengt
var úr því í baðstofuna. Þar hafðist
hann við, en hjá honum var til ánægju
drengur, sonur hjónanna á Tröðum,
sem gamli maðurinn hafði tekið ást-
fóstri við og látið sofa í rúminu fyrir
ofan sig, frá því að hann fór að geta
staulast. Svo átti Þórður hjall með af-
þiljaðri „kommentu", á bakkanimi niður
við sjóinn. Þar geymdi hann dót sitt og
var þar við smíðar að sumrinu, þegar
veður var bærilegt. Litli drengurinn
leiddi þá Þórð gamla á hverjum morgni
niður túnið í hjall sinn eða smíðahús og
var þar hjá honum til skemmtunar meg-
inhluta dagsins til kvölds. — Svona
leið hver dagurinn eftir annan. Litli
drengurinn stækkaði og var nú orðinn
myndarlegur unglingur, en Þórður
hrörnaði með hverjum degi, svo að nú
var hann kominn að fótum fram.
„Úr hverju dó Þórður,“ spurði Ása.
Ég sagði henni, að ég hefði heyrt, að
hann hefði fengið bólu á handlegginn í
olnbogastað og svo hefði handleggurinn
blánað og kirtlarnir í handarkrikanum
bólgnað. Þessu, sem eflaust var blóðeitr-
un, hafði fylgt mikil hitasótt og loks
hafði dauðinn gripið hann í faðm sinn,
þegar hann lá í svefnmóki.
„Hann hefur þá fengið hægt andlát.
Það verðskuldaði hann,“ sagði Ása og
þagði svo um stund. Síðan fór hún að
rifja upp fyrir sér endurminningarnar
um kynni þeirra Þórðar, en þar tvinn-
aðist saga gamla mannsins inn í.
Foreldrar Þórðar á Tröðum bjuggu í
Tungu og voru alla tíð bláfátæk með
fjölda barna. Þórður var elztur drengj-
anna, en næstur honum var Jóhannes.
Þeir bræðurnir voru afar ólíkir í sjón
og reynd, enda ekki samrýmdir. Þeir
voru að vísu báðir hinir myndarlegustu
menn, en gáfu lítið hvor um annan og
mun þar hafa ráðið um atvik, sem nú
skal sagt frá.
Ásu var Þórður sérstaklega minnis-
stæður, þegar hann eitt haustkvöld fyr-
ir 58 árum kom til foreldra hennar og
baðst gistingar, en þá var hún aðeins
11 ára gömul telpa og Þórður um tví-
tugt. Hann var þá útbúinn eins og hann
ætlaði í langferð, vel klæddur og vel
skóaður, í nýjum vaðmálsfötum með
þykka leðurskó á fótunum, og svo var
hann með poka í bak og fyrir, og studd-
ist við háan broddstaf. Fólkinu heima
hjá Ásu þótti eitthvað undarlegt við
þetta ferðalag Þórðar í Tungu. Hann
var ekki vanur að vera á neinu ferða-
flandri eða bæjasnuðri og svo var líka
að sjá, að hann væri með föt sín og
pjönkur í pokanum. Um kvöldið var
Þórður hljóður og mælti varla orð af
munni og svo var hann þungbúinn og
alvarlegur, að Ása man enn, að það var
eins og alvara og þungt skap hans legð-
ist yfir allt heimilisfólkið, svo að það
fór ósjálfrátt að pískra í hornunum og
tala í hálfum hljóðum. — Svo fór Þórð-
ur morguninn eftir og trúði þá föður
Ásu fyrir því, að hann væri að fara
suður á land, alfarinn að heiman og
bætti því við, að langt gæti orðið, þang-
að til hann sæi aftur æskustöðvar sínar.
Síðan fór að kvisast um ástæðuna fyr-
ir því, að Þórður hefði horfið svo snögg-
lega að heiman, en þeir sem kunnugastir
voru, þóttust vita hana með vissu. Á
næsta 'bæ við Tungu var ung heimasæta,
ljómandi falleg stúlka. Þórður felldi ást-
arhug til hennar og þau hvort til ann-
ars, en svo hafði hann orðið fyrir sár-
um vonbrigðum, því þegar á átti að
herða, kom það í ljós, að Jóhannes bróð-
ir hans hafði orðið honum hlutskarpari
í ástamálunum og náð þeim tökum á
stúlkunni, að hún varð Þórði alveg frá-
hverf. Þetta féll honum svo þungt, að
hann tók þá ákvörðun að hverfa
í burtu, en svo voru örlögin hláleg að
haga þessu þannig, að Jóhannes naut
heldur ekki blómarósar þessarar og var
honum sjálfum um kennt, því að hann
reyndist henni ekki eins og honum bar
skylda til og er sagt, að Þórði hafi gram-
izt þetta enn meir og það hafi aukið á
raunir hans. Stúlkan giftist síðan þriðja
unnusta sínum og undi hag sínum vel,
en sárið, sem Þórður fékk í þessum ásta-
leik, greri aldrei. Hann sveið undan
þeim áverka meðan hann lifði.
Þórður staðnæmdist ekki fyrr en suð-
ur á Seltjarnarnesi, en þar reyndist hann
fyrirmynd annarra ungra manna, svo
að allir vildu ná honum í skiprúm og
hafa hann í vinnu. Hann vann þar líka
baki brotnu, svo að segja nótt og dag
í nokkur ár og var engu líkara en hann
væri að kæfa raunir sínar í vinnunni.
Hann varð brátt efnaður lausamaður og
þá greip kona aftur inn í tilveru hans.
Hann trúlofaðist og giftist og var hinn
hamingjusamasti, en sú sæla stóð ekki
nema árið. Þá missti hann konuna af
barnsförum og dó barnið líka. Eftir þetta
tók Þórð svo sár sorg, að hann undi ekki
lengur á Nesinu, en tók sig upp og brá
sér vestur í Dali. Þar varð hann „æðsta
ráð“ hjá auðugri ekkju, sem nýlega var
ÞORÐURATRÖBUM
8
FALKINN