Vikan - 22.08.1968, Blaðsíða 9

BRÚÐKAUP
í KRÝSUVIK
,'Skammt fyrir sunnan núverandi bæjarhús í
Krýsuvík, spölkorn niður með afleggjaranum,
sem liggur af Krýsuvíkurvegi til Grindavíkur,
stendur lítið hús með risi. Þetta er Krýsuvíkur-
kirkja. Fyrir fáeinum árum var þetta guðshús
í algerri niðurníðslu, svo það hékk varla uppi;
þá lét Björn Jóhannsson, fyrrum bæjarfulltrúi
í Hafnarfirði, gera kirkjuna upp fyrir eigin
reikning og er kirkjan nú í vörzlu þjóðminja-
varðar.
Það eru margar aldir, síðan Krýsuvíkurkirkja
var lögð niður sem sóknarkirkja. Það var gert
árið 1563 og þá lögð undir Strandarkirkju, en
með prestakallalögum frá 1907 var hún lögð
undir Staðarprestakall í Grindavík, unz hún
var einfaldlega niðurlögð og sóknin sameinuð
Grindavík árið 1929. Og 1914 er þess getið á
héraðsfundi, að kirkjan sé í niðurníðslu, svo
varla hefur hún nokkurn tíma á þessari öld
verið á marga fiska, fyrr en Björn Jóhannsson
.gerði hana að góðu húsi á þessum áratug.
Það heyrir því nokkrum tíðindum til, að
hjónavígsla var í Krýsuvíkurkirkju nú í sum-
ar. Það má telja fullvíst, að slík athöfn hafi
ekki farið fram í þeirri kirkju á þessari öld og
alls ekki eftir 1920. Sennilegra er þó, að all-
mörgum áratugum lengra sé til þess, er hjón
voru þar síðast saman gefin. Hinar síðari ald-
ir hefur verið heldur fámennt í þeirri sókn,
er kirkju átti í Krýsuvík, meðal annars er það
tekið fram í bréfi Páls Stígssonar hirðstjóra
árið 1563, þegar hann leggur til að Krýsuvíkur-
kirkja sé lögð niður sem sóknarkirkja og lögð
undir Strandarkirkju í Selvogi- —- hvað gert
var, - að einhver kirkjumynd verði að hanga
uppi í Krýsuvík þegar Strandarkirkjuprestur
fari til Krýsuvíkur að sorga um þær fáu hræð-
ur, er þar hírast.
Eins var það jafntítt, er prestsverk, svo sem
skírnir og hjónavígslur, voru unnin, að farið
var he:m til prestsins eða presturinn kom inn
á heimilin, þar sem verka hans var þörf. Til
þess bendir til dæmis sagan af séra Eiríki í
Vogsósum, sem árlega fór til bóndans í Nýja-
bæ í Krýsuvík til að skíra hjá honum barn.
Strax að skírninni lokinni bauð bóndi honum
ævinlega til borðs og setti fyrir hann brenni-
vín og feitt kjöt nema eitt árið, þá átti hann
ekkert brennivín. Síðan hafði séra Eiríkur þetta
lengi til viðmiðunar — árið, sem hann skuði
brennivínslausa barnið í Krýsuvík.
Þannig eru ærnar líkur til þess, að hjón, gef-
in saman í Krýsuvíkurkirkju, hafi verið mjög
fá um aldirnar og sorgarsálmar jarðarfarar hafi
þar oftar ómað en gleðisöngur giftingar. Því
um jarðarfarir vitna leiðin í kringum kirkjuna
og síðasta prestsverkið þar fram til þess að
hún var endurvígð árið 1962 var jarðarför, það
var árið 1917.
Ólafur Þorvaldsson, þingvörður, er líklega
fróðastur núlifandi íslendinga um Krýsuvík.
Hann segir í blaðagrein fyrir sjö árum, að
Krýsuvíkurkirkju sé fyrst getið um 1200 í
kirknaskrá Pálskirkju. Þar er Krýsuvíkurkirkja
sögð Máríukirkja og auðug; hún á heimaland
ailt í Krýsuvík ásamt Herdísarvík og níu mæl-
um lands á Þorkötlustöðum.
í grein þessari færir Ólafur líka glögg rök
að því, að kirkjan og byggð öil í Krýsuvík
hafi í upphafi staðið mun nær sjó en nú er,
en bvggðin hafi síðan verið færð undan renn-
Framhald á bls. 50.