Menntamál - 01.12.1966, Blaðsíða 10
216
MENNTAMÁL
ið, sem skólanum hefur bætzt. Við getum nefnt það „upp-
eldislega viðleitni“. Vitaskuld hefur skólinn ávallt verið
uppeldisstofnun, góð eða slæm eftir atvikum, nauðugur eða
viljugur. En það er ekki langt síðan skólamenn gerðu sér
þess meðvitaða grein almennt — a. m. k. hér á landi — að
þeim væri beinlínis falið að stunda uppeldi nemenda sinna,
rækta skaphöfn þeirra, stuðla að andlegu jafnvægi þeirra,
kenna þeim að finna sér áhugamál og geta varið tómstund-
unum til gleði og þroska. Nú er þetta talið eitt með veiga-
meiri hlutverkum skólans. Er sjáanlegt á því og öðrum verk-
efnum, sem skólanum hafa verið falin, hversu mjög hann
hefur færzt nær miðju samfélagsins, hversu miklu virkari
aðili hann er orðinn um mótun einstaklingsins, og liversu
miklum mun meiri skyldur honum eru nú á herðar lagðar.
Þannig hefur samfélagsþróunin knúið á dyr skólanna, hert
á þeirri kreppu, sem lengi hefur verið í uppsiglingu, svo
að lausn hennar verður sífellt örðugri, en um leið enn
meira aðkallandi. Þetta þarf engan að undra. Líf mannsins
í samfélagi er orðið æði flókið. Hver sá, sem þar vill halda
hlut sínum, þarfnast góðrar undirstöðu og þjálfunar bæði
í bóklegum og verklegum greinum. Heimilin eru ekki leng-
ur þess umkomin að sjá ein um uppeldi barnanna. Þar er
horft til skólanna um aðstoð. Smátt og smátt hefur sú raun-
in orðið á, að á skólann hefur verið velt aðalbyrði þess að
búa einstaklinginn undir líf í nútíma samfélagi. Þess vegna,
segi ég aftur, er sérstök ástæða til þess nú að hugfesta vel
hið forna spakmæli.
í ljósi þess, sem nú hefur verið sagt, vil ég skoða hlut-
deilcl skólans í náms- og starfsvali unglinga. Það er án efa
óhjákvæmilegt, að einhver komi unglingnum til liðs á þessu
sviði. Sé hann hjálparlaus, er hætt við að valið verði of
handahófskennt, þar sem hann liefur sjaldnast næga þekk-