Skírnir - 01.12.1920, Blaðsíða 58

280
Jón Arason og „landsrjettindin'
[Skirnir
landi, 5>þeirrar stórru tvídrœgni og óvilja, sem hjer hefur veriS
nú í íslandi«. Skjalið er merkilegt, eD efalaust mjög hlutdrægt,
þótt sumt megi vafalaust til aanus vegar færa. Þeir óska þess,
að J>einn mann, sem trúr og forstandugur væri«, yrði sendur til
landsins til þess að geta flutt konúngi fullan sannleik um fram-
ferði manna, Múla sjer í lagi; hann er harðlega ásakaður. Og
svo stendur berum orðum svo: »vier seigium ydur uppa okkar
tru og æru ad biskupeun Jon okkar fader og vid vilium vera truer
og holler þlenarar nadugasta herra kong Christians Fridrichssonar
og hans unga syne [svo] Friderich styrckia til nádugs herra . . •
og so vilium vier hallda chriatiliga tru og þad helga evangelium
so sem það hefur alla vega i Islande predikat verid sijdan ad sá*
nádugaste herra kongurinti þar af skrifade og skipade«.
Það er ekki uppreistarandi mikill í þessum orðum og ekki
eitt orð um lög og pólitísk rjettindi. Þeir vilja allir, biskup og
syuir hans, fyrirvaralaust, vera »tiúlr og hollir þjenarar kóugsins«.
En merkilegast er, að svo er að sjá sem þeir segist vilja hlíta
kirkjuskipun konúngs. Það liggur nærri að álíta, að þetta muni
ekki af heilu sagt, en eiuhvern tilgang hafa þeir bræður hlotið að
hafa með þessu, hvort sem það er heilt eða oheilt sem þeir segja;
en tilgángurinn getur ekki verið annar en sá að friðmælast við
konúng, að fá hann sjer hlyntan — en þá getur heldnr ekki verið
um neina uppreist móti honum að ræða.
Eu svo heldur áfram með bæn um kóngsbrjef, um biskups-
kjör, framið af öllu landsfólki, og í sambandi við þetta stendur:
»og mættum með og eptir Norges lög ríki og rjetti haldnir verða«.
Það er sama sem annars, ósk um að forn lög landsins sjeu ekki
brotin, ekki síst í sambandi við kirkjustjórn.
Þar með er lokið þeim skjölum, sem til greina geta komið.
Það sera nú af þessu öllu verður ráðið, er, að Jón biskup og
þeir feðgar hafa aldrei hugað á uppreist gegn kotiúngi, en ætíð
viðurkent hann sem konúug íslands, reyndar af því að hauu var
líka konúngur Noregs; sem Danakouúng viðurkentta þeir hann
ekki konúng íslands (sbr. 5. grein í aakargiftum KrÍRtjáns). Bn
þetta var ekki annað en það sem íslendingar gerðu yfir höfuð
fyrr og síðar. Og það var ekki nema eðlilegt. Því er það og
eiii8 eðlilegt, að þeir vitna í íslensk lög, er þeir krefja að sje farlð
eftir, íslensk gildandi lög, en í þau vitna þeir einungis kirkjunnar
vegna og kirkjusiða. Fyrir því er alveg rángt að telja Jón bÍBkup
verjanda almennra þjóðrjettinda, og ;eg tel rángt að segja, eins og
dr. Páll gerir (á 337. bls.)« ... þá má ekki gleymast, að þjóð-
rjettindin gaf hann ekki upp eða vörn sína fyrir þeim og ekki
beldur hjer. Þau voru honum helgust«. Nei, þau voru honum
ekki helgust; það var kirkjan og trúin, sem honum var
allrahelgast. Þjóðrjettindiu í eiginlegum, pólitískum
skilningi hafði hann a 1 d r e i i hug. fremur en aðrir. Að nefna
Jón biskup verjanda þeirra er því heimildarlaust og þar að auk
ósamrímanlegt við anda og skilning þeirra tíma, er haun lifði a.
Finnnr Jónsson.