Iðunn : nýr flokkur - 01.01.1934, Side 33

IÐUNN
Framvindan og sagan.
27
ritum snillinganna á undan henni. Hún stafaði af pví,
aö ný hagfræðisleg stétt hafði verið að búa um sig
síðustu þrjú hundruð árin. Verzlunarmennirnir kröfðust
,]afnréttis við aðalsmennina, sem áttu sveitirnar. Hinir
íyrnefndu réðu yfir meiru hagfræðislegu afli, og fyrir
Þá sök urðu aðalsmennirnir að láta í minni pokann.
Póiitískt vald flýtur ávalt fyr eða síðar í kjölfar auð-
ntáttarins; stjórnarbyltingar, sem takast, eru merki um
Þá hagfræðislegu þróun, sem á undan er gengin.
Hagfræði-skýrendum mundi virðast sú skýring á
landnámi Islands, sem veitt hefir verið í öllum kenslu-
ðókum í fslandssögu, í meira lagi fátækleg. Þeir mundu
^kki hafa mikla trú á því, að aðalorsök brottflutnings
frá Noregi hafi verið óánægja með stjórnarfar Haralds
hárfagra. Ef þeir hefðu fengist við rannsókn þeirrar
sögu, þá hefðu þeir fyrst og fremst leitað að svarinu í
hagfræðislegum ástæðum Norðmanna á landnámsöld fs-
lands og að líkindum fundið það, sem þeir leituðu að.
En annars er það nauinast vansalaust, hve lítið íslenzkir
sögumenn hafa lagt til þessa máls. Því að þótt þeim
ðeri ekki nein skylda til þess að feta sig eftir bending-
öni Marx um jretta efni, þá verður ekki annað sagt, en
að skýring fornsagnanna sé með öllu ófullnægjandi
fýrir þann, sem leikur hugur á að fá vitneskju um,
hvernig land vort bygðist.*)
Eins og geta má nærri, hefir hin hagfræðislega sögu-
skýring sætt andmælum úr ýmsum áttum. Og á eina
tegund andmælanna er sérstaklega ástæða til þess að
t^innast. Ýmsir glöggir menn hafa bent á, að á vorum
timum gæti mikið einnar tilhneigingar, sem líklegt sé
) Fyrir nokkrum vikum var þcss gctið i blöðum vorum, að náms-
•maðiir við Iláskólann hafi samið ritgerft um þetta efni til fullnaðarprófs,
°® eít*r þessum óljósu frcgnum að dæma hafði rannsókn hans leitt hann,
e*ns og vænta mátti, að öðrum niðurstöðum en hingað til hafa ríkt.