Eimreiðin - 01.07.1944, Blaðsíða 51

ETMREIÐIN
NÝJAR BÆTUR OG GÖMUL FÖT
195
sni nema með því, að allt umhverfið móti sig að meira og minna
leyti eftir því, til samræmis við það og samstarfs.
Tökum nærtækt dæmi. Tökum iðnaðarbyltingu liins vestræna
lieims á síðastliðinni öld. Uppfinningarnar allar með vélum sín-
u,n, margfölduðum afköstum í framleiðslu allra nauðsynja
niannanna, markar stórbrotnustu tímamótin í sögu mannkynsins.
^ ið framfarir jiessar voru bundnir hinir fegurstu draumar, sem
niannkynið befur alið um fullkomna útlegð allra þeirra börni-
nnga, sém niennina bafa þjáð af vöntunum fæðis, búsnæðis og
klæðis og óbófi þrældóms og öryggisleysis. Páll Sigurðsson, prest-
Ur í Gaulverjabæ, segir á einum stað í prédikunum sínum: „I
ninu tilkomandi guðsríki munu ráð finnast til að létta af mann-
inuni jirældómi búksorgarinnar, þegar náttúrukraftarnir verða
hetur kunnir og betur liagnýttir til að létta lífsstörfin og afla
k’fsnauðsynjanna.“ Þetta var binn eðlilegi draumur mannanna
u,u ábrif uppfinninganna og iðnbyltingarinnar, — náttúrukraftar
kagnýttir til að létta iífsstörf og afla lífsnauðsynja, — minni
þfældómur, ríkulegri auðæfi bvers konar nauðsynja.
Nú ei alþjóðum kunnugt, bve átakanleg er vöntun þess, að
’kaumur þessi bafi rætzt. Enn var hungurdauði ekki óþekkt fyrir-
kt'igði, síðast þegar við höfðum kynni af svonefndum normaí-
binum, og átakanlegar vantanir brýnustu nauðsynja mjög al-
,uennar innan jieirra þjóðfélaga, sem hafa þó yfir mestum auði
a<^ segja. Og um allan beim var það mikill meiri liluti mann-
kynsins, sem stóð neðar því efnabagsstigi, sem nauðsynlegt er
að geta lifað fullkomnu menningarlífi. Svo koma yfirstand-
a,,di tímar og leiða yfir mannkynið meiri eymd, meira bungur
''^fa nauðsynja, meiri píslir og þjáningar en nokkur dæmi eru til
a^Ur í. sögu jiess. Og þetta gerist ekki aðeins Jirátt fyrir hinar
,,ukbi framfarir, lieldur bókstaflega vegna binna miklu framfara.
kru þessar framfarir j)á svona vondar og siðspilltar í eðli sínu?
Jarri fer því. Veilan liggur í því, að framfarirnar eru settar
111,1 í félagslíf mannanna eins og ný bót á gamalt fat. Hinum
raðandi öflum mannfélagsins befur sézt yfir Jiau sannindi, sem
1,rðast þó liggja svo mjög í augum uppi, að kollvörpun allra
p rnra framleiðsluforma þarfnast einnig nýrra samfélagsforma.
ramleiðsluformin koma inn í samfélagsformin eins og ný og ó-
bót á gamallt og feyskið fat. Bætingin liefur sprungið frá á