Eimreiðin - 01.05.1967, Blaðsíða 19

FRAMTÍÐ MANNSINS OG ÁBYRGfí
ógnandi. Það er einmitt þess
vegna sem ég tel að tímabil okk-
ar sé tvísýnna en nokkurt annað
í þróunarsögu mannsins.
í byrjun þessarar aldar tókst
mönnum að ná árangri í ræktun
nýrra dýra- og jurtategunda. Þá
tóku menn fljótlega að gera áætl-
anir um endurbætur á mannkyn-
inu með erfðaræktunarráðstöf-
unum sem áttu að vinna gegn
áhrifum þjóðfélagslegs aðstöðu-
munar á fjölgunarhæfni. Þessar
erfðaræktaraðferðir sköpuðu, í
mismunandi ríkum rnæli, nýjan
og verri þjóðfélagslegan mis-
mun. Enda vitum við eitt með
vissu, þrátt fyrir takmarkaða
þekkingu á erfðafræði mannsins;
sérhver úrvalsaðferð, sem bygg-
ir á þjóðfélagslegum grunni,
gæti aðeins breytt óverulega
samsetningu erfaðeiginleika hjá
manninum, a. m. k. á svo stuttu
tímabili sem máli skiptir fyrir
menningarþróunina. Endanleg
niðurstaða varð, að líffræðingar
gáfu upp alla von um að geta
haft nokkur áhrif á erfðasafn
mannkyns. Starfsbræður okkar
hafa einnig, með réttu, haft litla
trú á að sameindalíffræði gæti
opnað leiðir til að hafa bein
áhrif á erfðakeðju mannsins. En
þessar umræður niega ekki renna
út í sandinn. Við erum skyldug-
ir til að reyna að reikna framtíð-
ina út samkvæmt því sem við
getum sagt fyrir um líffræðilega
107
möguleika mannsins. Það er erf-
itt fyrirtæki og margs að gæta, en
það verðskuldar bæði meira
ímyndunarafl og meiri gagnrýn-
isanda, en hingað til hefur verið
beitt. Æ örari framfarir vísinda-
anna, ættu einnig að þessu leyti
að geta borið árangur, ekki sízt
þegar stríðsógnunin vofir yfir,
en það ýtir ævinlega undir slíka
jrróun.
Hér langar mig aðeins að
drepa lauslega á hvert þessar
nýju leiðir líffræðinnar kunni
að liggja; ég mun einbeita mér
að því hvernig hugsanlegt er að
breyta einstökum lífverum, en
ekki heilum þjóðum.
I fyrsta lagi er um að ræða að
flytja lifandi líffæri frá einum
manni til annars. Við munum
sigrast á tæknilegum erfiðleik-
um, löngu áður en við getum
komið okkur saman um siðferð-
islegan grundvöll þess, hvernig
skipta eigi með mönnum réttin-
um til þessara dýrmætu líffæra.
I öðru lagi: gervilíffæri. Því
miður er ekki svo mikill kraftur
í uppfinningu þeirra og fram-
leiðslu að líkur séu til að þau
verði mikilvægari en líffæri sem
flutt eru frá lifandi manni til
annars.
í Jrriðja lagi: Flutningar líf-
færa og aðrar frainfarir, sem
væntanlegar eru, kannski enkum
á sviði lífefnafræði eggjahvítu-
efna, munu skyndilega lengja