Tímarit lögfræðinga - 01.01.1955, Qupperneq 15

fræði liggur utan við þau. Eftir sýnast þá að verða liug-
myndir um upphaf mannlífsins, takmark og notkun þess
hér á jörð og um endi þess.
Orðið skoðun í lífsskoðun, er auðvitað haft í merking-
unni hugmynd eða álit, en ekki í upphaflegustu merkingu.
Lífsskoðun verður þá hér á eftir haft í merkingunni liug-
mynd um upphaf, takmark, notkun og endi andlegs lífs
manna...........“
„Hver fullorðinn, venjulegur maður gerir ýmsar siðferð-
islegar kröfur til annarra manna. Hann krefst þess, að
þeir geri sér ekki mein, segi sér satt og veiti sér ýmiss
konar stuðning, þegar á þarf að halda. Hitt gleymist sum-
um mönnum, að gera samsvarandi kröfur til sjálfa sín.
Þjóðfélagsskipun öll er á því reist, að menn sýni þegn-
skap, og því er nauðsyn, að menn geri siðferðilegar kröf-
ur einnig til sjálfra sín með svipuðum hætti sem þeir gera
til annarra manna. Þessar kröfur eru einkum fólgnar í
þessum atriðum:
„1. Að gera ekki öðrum mein („neminem lædere", eins
og inir fornu rómversku lögspekingar orðuðu það) í örð-
um eða athöfnum............“
„2. Að segja sannleikann. Þessi krafa er vitanlega
fyrst og fremst þjóðfélagsnauðsyn..........“
„3. Réttlæti. 1 þeirri kröfu felst það, að hverjum verði
það deilt, sem hann á skilið („suum cuique tribuere",
sögðu latínumenn). En slíkt verður auðvitað að fara eft-
ir mati aðilja hverju sinni eftir beztu vitund......“
„4. Efling og notkun hæfileika sinna í réttmætar þarf-
ir sínar, annarra einstaklinga og þjóðfélagsins....“
„Vinnusemi, trúmennska, spai'semi, hagsýni, hjálpsemi,
prúðmannleg framkoma skyldurækni og ráðvendni í við-
skiptum eru allt „fornar dyggðir", sem ekkert þjóðfélag
má án vera, ef það á að geta staðizt í sæmilegu lagi. „Ofur-
menni“ og „ofvitar" kunna að nefna þær „smáborgaraleg-
ar“ eða „oddborgaralegar" eða öðrum fyrirlitningarorðum,
en sjálfir munu þeir þá á þessum dyggðum samþegna sinna
9