Tímarit lögfræðinga - 01.11.1981, Blaðsíða 24

hefði gert kaupin möguleg með fjárhagsaðstoð sinni, annaðhvort eigin
tekjum eða vinnu á heimili, og loks mátti enginn samningur vera á
milli aðila þess efnis, að kaupandi hlutar skuli einn talinn eigandi
hans.
I Danmörku hafa gengið margir dómar um sameign við slit sam-
búðar. Eru margir þeirra reifaðir í bók Inger Margrete Pedersen,
Papirlöse samlivsforhold, bls. 83-94 og í Betænkning 915, 1980, bls.
104-112. Eins og þar kemur fram, er.u dómarnir margbreytilegir og
sýna ljóslega, að sambúðarformin eru ákaflega mismunandi. Af dóm-
unum má ráða, að tilhneiging er til að ætla, að sameign verði um
innbú, ef báðir aðilar hafa haft tekjur og sambúð hefur ekki verið
stutt. I öllum dómunum hafa báðir aðilar haft einhverjar tekjur, og
virðist ekki vera tekin afstaða til þess, hvort sameign geti myndast,
ef annar aðilinn er heimavinnandi; einnig virðist vinna á heimilinu
vera metin á mismunandi hátt í dómunum.
Það er rétt að benda á, að skiptaréttur í Danmörku hefur tekið
bú sambúðaraðila til skipta, þegar erfitt hefur verið að greina í sund-
ur eignir aðila. Þégar mörgum eignum er blandað saman, er talið fyrir
hendi bú, sem hægt er að slíta hjá skiptarétti samkvæmt 82. gr.
skiptalaga.36
I norskum rétti er ekki hægt að láta skiptarétt skipta búi sambúð-
arfólks, og ekki heldur á Islandi, og gekk um það hæstaréttardómur
1980 (bls. 1489), þar sem ekki var fallist á, að 90. gr. íslensku skipta-
laganna, sem fjallar um skipti á öðrum búum en dánarbúum, verði
beitt um skipti vegna slita á óvígðri sambúð.
1 Norégi hafa dómstólar viðurkennt sameign í ríkum mæli, bæði
þegar báðir aðilar hafa haft tekjur, sem farið hafa til kaupa á hlut,
án þess að unnt sé að sanna hlutföll hvors um sig, svo og þegar annar
aðili notar sínar tekjur til heimilisútgjalda en hinn notar tekjurnar til
fjárfestingar, sérstaklega, ef um er að ræða hluti til sameiginlegra
nota, íbúð og innbú. Þótt aðeins annar aðilinn hafi tekjur en hinn sé
heimavinnandi hefur sameign verið viðurkennd, og er það í samræmi
við „húsmóður“ dóminn. I dómi í Rt. 1978:1352 er fjallað um óvígða
sambúð. Þar virðist lagt til grundvallar, að hægt sé að nota sömu sjón-
armið um sambúð og hjúskap að því er snertir heimavinnu konu. Það
er þó talið, að sambúðin verði að vera varanleg og fjárhagsleg sam-
staða með aðilum til þess að sameign myndist. Þeir dómar, sem
dæmt hafa sameign í hjúskap, hafa takmarkað sameignina við sam-
eiginlegan bústað og innbú. Ef um sambúð er að ræða, er talið hugs-
anlegt, að sameign myndist í öllu búinu, en ekki bara einstökum hlut-
138