Tímarit lögfræðinga - 01.06.1990, Blaðsíða 14

samningsins. Kærandinn á jafnvel rétt á skaðabótum úr hendi hins brotlega
ríkis, ef bótaskilyrðum er fullnægt.
Augljóst er af framangreindu, að MSE veitir einstaklingum ríkari réttarvernd
en ASBS. Ekki eru fræðimenn þó á eitt sáttir um hvort kerfið gefi betri raun.
Torkel Opsahl hefur sagt:8
It is often said that the international supervision under the United Nations system is
much weaker than that of the European Convention. But if it is agreed that the success
of an international organ is better measured by its record of influencing states and
governments than by its energy in condemning them, the development of the reporting
system offers some hope.
Sú einstaklingsaðild að þjóðréttarsamningum sem hér hefur verið lýst og
heimilar einstaklingum að byggja rétt á efnisákvæðum alþjóðlegra samninga
milli ríkja er slík nýjung og breyting á eðli og áhrifum þjóðréttarsamninga að
viðtekin afstaða til stöðu þjóðréttarsamninga hlýtur að þarfnast endurskoðunar
а. m.k. að því er varðar þá samninga.
Viðtekin afstaða til stöðu þjóðréttarsamninga hefur m.a. verið rökstudd með
því, að þeir veittu aðeins ríkjum réttindi, væru aðeins bindandi fyrir ríki, og
einstaklingar gætu ekki byggt rétt á þeim. Þessi afdráttarlausa breyting ein sér
gefurfæri á rökstuðningi, sem leiðir til þeirrar niðurstöðu að víkja verði til hliðar
hefðbundinni afstöðu um stöðu þjóðréttarsamninga með þessum einkennum.
б. MANNRÉTTINDI VERÐA VIÐFANGSEFNI ÞJÓÐARÉTTAR
Lagareglur um vernd mannréttinda hafa lengst af verið hluti af landsrétti
hvers ríkis, enda lýtur efni þeirra fyrst og fremst að samskiptum ríkisvaldsins og
þegnanna. Gildir þetta jafnt um ákvæðin unr borgaraleg og stjórnmálaleg
réttindi, sem mæla fyrir um afskiptaleysi ríkisvaldsins, og ákvæði um efnahags-
leg, félagsleg og menningarleg réttindi, sem leggja skyldur á herðar ríkisvaldinu
um aðgerðir til að tryggja þessi réttindi.
I inngangsorðum Mannréttindayfirlýsingar S.Þ. segir m.a., að mannréttindi
hafi verið borin fyrir borð og lítilsvirt og það hafi haft í för með sér siðlausar
athafnir, sem ofboðið hafi samvisku heimsins. Með þessu er vísað til grimmdar-
verka í síðari heimsstyrjöldinni. Þjóðir heimsins hafa gert sér grein fyrir því, að
þær hafa sameiginlegra hagsmuna að gæta um vernd mannréttinda hvarvetna í
heiminum og jafnframt að framkvæmd mála á mannréttindasviði er ekki
einkamál hvers ríkis, heldur mál alls mannkyns. Af þessum ástæðum og vegna
þeirra miklu hagsmuna sem í húfi voru tókst hinum Sameinuðu þjóðum að koma
sér saman um efni mannréttindayfirlýsingarinnar, sem var „birt öllum þjóðum
“Gunnar G. Schram: Ágrip af þjóðarétti, 173.
8