Tímarit lögfræðinga - 01.05.1991, Blaðsíða 12

meginmáli hvorum aðila stóð nær að tryggja sér sönnun um staðreynd og hvorum
aðila var auðveldara að sanna atriði.14
Hér má og nefna dóm í Hrd. 1980, 675, sem varðar bótaábyrgð á bifreiðaárekstri. Stefndi
kvaðst hafa nauðhemlað fyrir áreksturinn og hélt því fram, að hemlakerfið hefði brostið undan
hinu mikla átaki, þannig að bifreið hans hefði runnið lengra fyrir þá sök. f dómi segir m.a., að
eigi verði með vissu ráðið, að hemlar bifreiðar stefnda, sem brugðust, þegar á reyndi, hafi verið
í lagi fyrir áreksturinn. Hafi það staðið stefnda næst að hlutast til um, að reynt væri að leiða þetta
í Ijós. Var hann látinn bera halla af því. að ekkert sannaðist frekar um þetta atriði.
Það sjónarmið, að leggja beri sönnunarbyrði á þann aðila, sem stóð nær að
tryggja sér sönnun um staðreynd, hefur orðið ofan á í fjölmörgum dómum, þar
sem leitt var í ljós, að stefndur vinnuveitandi vanrækti skyldu sína til að láta
rannsaka orsakir vinnuslyss. Sú skylda styðst nú við 2. mgr. 81. gr. laga nr. 46/
1980 um aðbúnað, hollustuhætti og öryggi á vinnustöðum (vinnuverndarlögin),
en áður 26. gr. laga nr. 23/1952 um öryggisráðstafanir á vinnustöðum. Vinnu-
verndarlögin taka ekki til slysa á sjó eða í lofti. Um skyldu til að rannsaka slys,
sem sjómenn verða fyrir við vinnu sína og önnur sjóslys sjá 219. gr. siglingalaga
nr. 34/1985.15
Vanræksla vinnuveitanda á að hlutast til um rannsókn samkvæmt ofangreindu
leiðir venjulega til þess, að hann er látinn bera halla af skorti á upplýsingum, sem
ætla má, að unnt hefði verið að afla, ef lögmælt rannsókn hefði farið fram.16 Auk
þess, sem getur í neðanmálsgrein þessari, má nefna HRD 1985 1137. Dómur
þessi fjallar um kröfu verkamanns á hendur húsasmíðameistara vegna vinnu-
slyss, sem varð, er verkpallur féll niður.
1 dóminum segir m.a.: „Ekki er vissa fyrir því, hvað olli því, að verkpallsskórinn dróst fram af
múrboltanum vegna höggsins af mótaflekanum. Geta þar hafa komið til mistök við festingu
róarinnar á múrboltann, en einnig að skinnan undir rónni hafi rifnað og festiskórinn dregist út af
múrboltanum yfir róna eða þá að gengjur á múrboltanum hafi gefið sig af þeirri ástæðu, sem
nefnd er í héraðsdómi. Brýnt var fyrir aðaláfrýjanda [húsasmíðameistarann] að gæta þess, að
notaður væri nægilega sver og traustur múrbolti og eigi síður að notuð væri skinna, sem væri
örugglega nógu traust, úr því að róin á múrboltanum, sem var notaður, var ekki stærri en svo, að
hún gat auðveldlega dregist í gegn um gatið á verkpallsskónum. Þessa verður aðaláfrýjandi ekki
taiinn hafa gætt. - Engin rannsókn fór fram á vettvangi eftir slysið. Slt'k athugun, ef gerð hefði
verið, kynni að hafa leitt í ljós orsök þess, að festingar héldu ekki. Verður aðaláfrýjandi, eins og
hér stendur á. að bera halla af óvissu um orsök þess, að festing verkpallsskósins gaf sig.“
Samkvæmt þessu var húsasmíðameistarinn dæmdur bótaskyldur.
14 Einar Arnórsson (1941). 197 og Þór Vilhjálmsson, 52.
15 Um tilkynningarskyldu vinnuveitanda um slys og opinbera rannsókn vinnuslysa er einnig ákvæði í
28. gr. laga nr. 67/1971 um almannatryggingar. Vinnuslys geta sætt rannsókn samkvæmt lögum um
meðferð opinberra mála, sbr. 3. mgr. 66. gr. oml. nr. 19/1991.
16 Um þetta vísast til dóma, sem nefndir eru í eftirtöldum dómaskrám: ÍD, 299-300; Dl, 176-182;
D2, 115-118 og D3, 161-165.
10