Tímarit lögfræðinga - 01.05.1991, Blaðsíða 15

í stórum dráttum þau, að húsasmíðameistarinn BS tók að sér þá umsjón með
smíði hússins, er áskilin var í byggingarsamþykkt. BS vann þó ekkert við
smíðina. BJ, starfsmaður byggingarfélagsins, slasaðist, er vinnupallur við húsið
féll undan honum sökum vanbúnaðar, sem verkstjóri átti sök á. BJ krafðist bóta
úr hendi verkstjórans og BS. Um þátt BS segir m.a. í dómi, að BS hafi ekki sinnt
því eftirliti á byggingarstað, er hér skipti máli. Nægileg árvekni hans við
ákvörðun um gerð og uppsetningu vinnupalla kynni að hafa getað komið í veg
fyrir slysið. Þessi vanræksla á skyldum BS sem húsasmíðameistara nægði til að
dæma hann bótaábyrgan.18
5.3 Óvissa um orsakatengsl, þegar fleiri en einn eiga sök
Sérstök álitaefni koma upp, þegar tveir eða fleiri menn hafa hvor (hver) óháð
öðrum gerst sekir um hegðun, sem leiða myndi til skaðabótaskyldu, ef ekki væri
ósannað hvor eða hver þeirra olli tjóni því, sem um ræðir. Tilvikum sem þessum
má skipta í þrjá flokka:
(1) Víst er, að allt tjónið má rekja til annars eða eins hinna seku, en vafi leikur
á hvor (hver) sé hinn raunverulegi tjónvaldur.
(2) Sannað er, að báðir eða allir hafa stuðlað að tjóninu, en ekki er vitað hve
mikill hluti þess verður rakinn til hvors eða hvers hinna seku.
(3) Leitt er í ljós, að annað hvort hefur annar (sumir) hinna seku valdið öllu
tjóninu eða tjónið verður rakið til beggja (allra) þeirra.
Margir telja, að í vafatilvikum af þessu tagi sé rétt að dæma hina seku óskipt til
greiðslu tjónbóta. Þótt niðurstaðan yrði vafalaust oft sú, verður það ekki talin
almenn regla. Um þetta vísast að öðru leyti til kennslubóka í skaðabótarétti.19
5.4 Óbein sönnun eða frávik frá aðalreglu um sönnunarbyrði?
í framkvæmd getur verið erfitt að draga skýr mörk milli óbeinnar sönnunar og
þess að sönnunarbyrði sé snúið við. Eins og fyrr segir, getur dómari almennt
ekki skorast undan að dæma mál, þótt vafi sé um sönnun. Dómara er skylt að
taka afstöðu og hann hefur vald til að dæma um, hvort ágreiningsatriði teljist
nægilega sönnuð. Oft er dómara mikill vandi á höndum, er hann metur hvort
gögn, er fyrir liggja, nægi til þess að telja megi það sannað, sem málsaðili
staðhæfir að sé rétt.
Þegar úrlausn dómara um sönnun liggur fyrir, eru skoðanir annarra lögfræð-
inga oft skiptar um mat hans. Sumum kann að þykja mat dómarans vægt, þ.e. að
of lítil rök hafi verið færð fyrir staðhæfingu, sem hann telur sannaða, en öðrum
að mat dómarans sé strangt, þ.e. að hann krefjist óþarflega mikilla gagna áður
18 Nokkur mál um orsakatengsl eru rakin í sérstökum köflum í dómaskrám, sjá ÍD, 231-233; Dl,
1-5; D2 1-3 og D3, 1-3.
19 Sjá t.d. Ussing, 203-204 og Vinding Kruse. 150-153.
13