Tímarit lögfræðinga - 01.12.1998, Blaðsíða 88

gjalddaga við uppkvaðningu úrskurðar héraðsdómara um, að bú sé tekið til
gjaldþrotaskipta. Gildir þetta án tillits til þess, sem áður kann að hafa verið um-
samið eða ákveðið með öðrum hætti. I þessu felst, að þótt skuldari (þrotamaður)
hefði sjálfur þurft að bíða ákveðins lausnardags, ef gjaldþrot hefði ekki borið að
höndum, getur þrotabú hans greitt kröfuna í samræmi við ákvæði 99. gr.
Ef þrotamaður hefur gert gagnkvæman samning, áður en úrskurður gekk um
að bú hans væri tekið til skipta, en hann hefur ekki innt greiðslu sína af hendi,
getur viðsemjandi hans haldið sinni greiðslu eftir. Ef viðsemjandinn hefur sent
greiðslu sína, getur hann varnað því, að hún sé afhent þrotabúinu, þar til
nægileg trygging hefur verið sett fyrir greiðslu frá þrotabúinu á gjalddaga, og
gildir þetta einnig, þótt gjalddagi á greiðslu viðsemjandans sé kominn, sbr. 90.
gr- gjþl-
Samkvæmt 91. gr. gjþl. er þrotabúi heimilt að taka við réttindum og skyldum
þrotamanns eftir gagnkvæmum samningi. Viðsemjandi þrotamanns getur kraf-
ist þess, að þrotabúið taki afstöðu til þess innan hæfilegs frests, hvort það muni
nýta sér þá heimild.
I 92. gr. gjþl. kemur fram, að sé lausnardagur á greiðslu viðsemjandans kom-
inn, og þrotabúið hefur nýtt sér heimild til að ganga inn í gagnkvæman samn-
ing, skal þrotabúið eftir kröfu viðsemjandans inna sína greiðslu af hendi, eða,
ef gjalddagi er ekki kominn, setja tryggingu fyrir greiðslu. Hafi viðsemjandinn
greitt, á hann sama rétt ef hann gæti fengið greiðslunni skilað, ef þrotabúið
hefði ekki nýtt heimildina. Ef samningur mælir fyrir um greiðslur af beggja
hálfu smátt og smátt, skal trygging sú, sem þrotabúið setur fyrir ógreiddum
kröfum, jafnan vera fyrir þeim kröfum viðsemjandans, sem fyrst urðu til eftir
að úrskurður gekk um að búið væri tekið til skipta.
3. GREIÐSLUSTAÐUR
3.1 Þýðing greiðslustaðar
Eins og áður hefur verið rakið heyrir það til réttra efnda á kröfu, að hún sé
greidd á réttum stað og á réttum tíma. Mjög er það misjafnt að því er einstakar
samningsskuldbindingar varðar, hvar þær verða efndar. Um sumar skuldbind-
ingar gildir, að þær verða aðeins efndar á tilteknum stað, og á það t.d. við um
leigusamninga um fasteignir og verksamninga um ákveðnar framkvæmdir eins
og byggingu eða viðgerð húss eða annars mannvirkis á tilteknum stað. Hinu
sama gegnir stundum um vinnusamninga, þ.e. í þeim er oft gengið út frá því, að
vinnuna eigi að inna af hendi á tilteknum vinnustað og ekki annars staðar. Um
aðrar skuldbindingar gildir hins vegar, að ekki skiptir öllu máli, hvar þær eru
efndar.
Nauðsynlegt er, að skýrar reglur gildi um greiðslustaðinn, því að ýmsir hags-
munir eru honum tengdir. Skiptir þar mestu máli, að sé greiðsla ekki tímanlega
innt af hendi á réttum stað, er um vanefnd af hálfu skuldara að ræða, sem
heimilar beitingu vanefndaúrræða, sbr. H 1985 247.
Eðli greiðslna í gagnkvæmum samningum er ólfkt, og því er misjafnlega
340