Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1933, Side 148
144
VI. Sljórn milliríkjastofnana (24. gr. sm.).
VII. Starfsemi í þáffu andlegrar menningar og samvinnu
milli ríkja á því sviði.
VIII. Ýmiskonar framkvæmdarstörf (framkvæmd friðar-
samninganna, stjórn Saarhéraðsins, Danzig).
19. gr.
Takmörkun herbúnaðar o. fl.
I. Hér skal að eins minnt á ákvæði 2. mgr. 1. gr. sm. um
það, að Þjóðabandalagið getur sett það skilvrði fvrir inn-
göngu aðilja í það, að þeir gangi að ákvörðun, er það kynni
að gera um liermál lians. Það er gert ráð fyrir því, að Þjóða-
bandalagið njóti aðstoðar hermálanefndar sinnar samkvæmt
9. gr. sm., er taka skal slíka ákvörðun. Það er ólíklegt, að
þetta ákvæði 2. mgr. sm. verði notað fyrr en einliver skipun
vrði gerð á hermálum félaga Jiandalagsins almennt sam-
kvæmt 8. gr. sm., enda ekki sennilegt, að aðili mundi vilja
ganga í handalagið, ef hann einn skyldi tekinn út úr í þessu
sambandi, svo framarlega sem það skipti hann nokkru máli,
meðan enginn liinna, að Miðveldunum undanteknum, liafa
slíkum takmörkunum sætt af hálfu handalagsins.
II. I sáttmála Þjóðahandalagsins er styrjöld milli ríkja
ekki fordæmd eða stimpluð sem afhrot. Hún er einungis ó-
levfileg í nokkrum samböndum, þar sem skuldbinding er
fyrir liendi um að reyna annarskonar lausn á deilu, shr.
12.—16. gr., shr. 17. gr. sm. Félagar Þjóðabandalagsins liafa
því ekki með sáttmálanum afsalað sér þeirri lieimild, sem
talin hefur verið gildandi, til þess að hefja ófrið. Arið 1921
var reyndar gert uppkast að samningi og styrjöld lýst „un
crime international“, og var þá tilætlunin, að félagar banda-
lagsins afsöluðu sér öllum rétti til árásarstjTjaldar. En
samningsuppkast þetta hefur ekki komizt lengra en á papp-
írinn. Árið 1927 liefur þing handalagsins einnig samþykkt
álvktun, þar sem árásarstvrjöld er talin ólögleg og þjóðrétt-
arlegur glæpur. En Þjóðahandalaginu hefur ekki tekizt að
koma neinni slíkri vfirlýsingu í gildi meðal félaga sinna.
Þar á móti hefur Þýzkaland afsalað sér rétti til árásarstyrj-
aldar á hendur Belgíu og Frakklandi, og Belgía og Frakk-
land á hendur því, með Locarno-samningunum frægu 16. okt.
1925. Loks gerðu stórveldin sex og fleiri ríki hinn svonefnda