Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1933, Blaðsíða 163
159
Annað dæmi er Álandseyjadeilan milli Finnlands og Svi-
þjóðar. England vakti athygli ráðsins á málinu samkvæmt
2. mgr. 11. gr. sm. Nefndir voru skipaðar til að rannsaka
málið og gefa skýrslu um það. Ráðið taldi sig bært að fjalla
um það, því að það varðaði skipti tveggja ríkja. Það dæmdi
Finnlandi eyjarnar, en lagði því jafnframt ýmsar skyldur
á lierðar um meðferð þeirra. Þótt eftirtekt ráðsins væri
vakin á málinu samkvæmt 11. gr., þá meðhöndlaði það
málið eftir 15. gr. sm.
1920 urðu skærur milli Póllands og Lithauen út af land-
spildu, er báðir aðiljar töldu sér. Pólland sneri sér til ráðs-
ins samkvæmt 11. gr. Lithauen, sem enn var ekki komin i
liandalagið, samþykkti aðgerðir ráðsins eftir 17. gr. sm.
1921 hað Alhanía ráðið með tilvísun til 11. og 15. gr. sm
að hlutast til um ákvörðun landamæra milli sín og Grikk-
lands og milli sín og Júgóslavíu.
Grikkland sneri sér til ráðsins, vegna hernáms Ítalíu á
eynni Ivorfu 1923, og Búlgaría vegna aðfara Grikkja 1925,
og Kína vegna stvrjaldar sinnar við .Tapan 1931.
Nokkur dæmi eru þess, að ráðið hafi tekið til athugunar
málaleitanir, er undir 2. mgr. 11. gr. liefðu átt að falla, frá
aðiljum, sem ekki voru i Þjóðabandalaginu (Armenía 1920,
Hedjas 1920) og frá félagsskap einstakra manna (Austur-
Galizia 1921).
III. Þá er athugandi, hvaðci ráðstafanir gerðar verði eftir
1. mgr. 11. gr. sm. Greinin segir ekkert um þær, nefnir ekki
einu sinni dæmi í þá átt. Fvrsta ráðstöfunin er venjulega
samankvaðning ráðsins, sem framkvæmdarstjóri skal annast,
jafnskjótt sem einhver meðlimur handalagsins krefst ráðs-
fundar. Dæmi þessa er frá grísk-búlgörsku deilunni 1925, er
framkvæmdarstjóri kallaði ráðið saman 23. okt. til fundar
26. s. m. Annars getur framkvæmdarstjóri, ef hann kemst að
raun um, að bráð liætta sé á styrjöld, borið sig saman við
forseta ráðsins og boðað svo til fundar, ef formanni þykir
nauðsyn til bera. Þá heimild má bæði bvggja á 11. gr. og 4.
mgr. 4. gr. En jafnvel áður en ráðið liefur saman komið, get-
ur forseti þess gert bráðabirgðaráðstafanir í því skyni að
afstýra vandræðum. Dæmi þess eru einnig frá deilu Grikkja
og Búlgara 1925. Briand, þáverandi forseti ráðsins, sendi við-
komandi stjórnum þegar í stað skeyti, þar sem liann minnti
þær á skuldbindingar félaga bandalagsins eftir 12. gr. sm.
um að grípa ekki til vopna, lieldur leggja deilumál sin fyrst