Sumargjöf - 01.01.1907, Side 18

14
prúða og týlirausta menn, sem lögðu líf og eignir í
sölurnar; börðust fyrir frelsi, framförum og mann-
réttindum samlanda sinna.
Menn úr öllum álfum heimsins, af ýmsum kyn-
flokkum; með breytilega liáttu og margvislegan á-
trúnað þjóðanna sem fæddu þá.
Ágætið sem þeir liöfðu og yfirburðina fram yfir
fjöldann.
Nú hvitna stráin fyrir bélu.
Mér kemur í hug Þorgnýr lögmaður Svía, I3or-
leifur spaki Hörða-Kárason, Þorleifur dóttursonur
lians, ÚHljótur, Áskell goði, Hásteinn Atlason, Þorkell
máni og Síðu-Hallur. Aldrei heíir mér verið jafnljóst
mannvit þeirra og mannheill og á þessari stundu.
Þjóðsæmdin sem krýnir höfuð öldunganna fornu.
Réttdæmu djarflyndu heiðingjanna, sem létu lög-
in ganga jatnt yfir konung og kotkarl, vin eður óvin,
erlenda menn og samlenda.
Fyrir hugsjónum mínum blasa við fornsögur
vorar; Fornaldarsögur Norðurlanda, Noregs konunga-
sögur og Islendingasögur. Einfaldleiki frásagnanna
— einmitt snildin í honum —, hann knýr blóðið til
þess, að renna örar í æðonum. Myndirnar, sem
söguritarinn leiðir fyrir augu lesarans, eru með fám
meistaralega gerðum dráttum festar í hugann; lifandi
og hugsæar. Þessi dýrindis fjársjóður vor hefir löng-
um veitt mér andlega og liolla gleði.
Því skyldum vér ekki bera óhallt höfuðiðbænd-
urnir, þótt fátækir séum og lítt lærðir, ef vér höfum
lesið vel sögurnar, skilið þær og fest í huganum feg-
urðina og listina sem í þeim er fólgin. Ef vér skilj-
um tímann þá, kunnum að meta hann án þess að