Búnaðarrit - 01.01.1943, Page 111

B Ú N A Ð A R R I 'J’
10í)
sveitum, eða utan kaupstaða og sjávarþorpa. Að vísu
er þess að gæta, að þar er nú rekinn alímikill land-
húskapur, — en aðallega á ræktuðu landi.
Eins og áður er bent á, mun allur þorri bænda í
fornöld liafa lifað á landbúnaði. Það hefur því hlotið
að hafa verið hér mikill fjöldi húfénaðar, er fólkinu
l jölgaði, enda þó talið sé með annar aflafengur í sjó
og vötnum. En á sauðfé og gripum hafa menn að
mestu lifað. Hinir stærri bændur áttu jafnvel gripi i
hundraðatali, og mörg hundruð sauðfjár. -—• Menn
lifðu á þessuln skepnum, sem sjálfar lifðu því nær
alveg á útigangi, vetur og sumar, nema mjölkandi
kýr um háveturinn.
Menn kenna oftast stjórnarfarinu uin hnignun þá
er hófst hér með 14. öldinni, og hélzt síðan uin nær
6 aldir. Ég hygg að nánari rannsóknir mundu sýna að
þessu réði eigi minna búnaðarhættirnir, sem rikt hafa
og rótgrónir eru orðnir frá fornöld til vorra daga.
I>að er ránbúskapurinn sem rekinn hefur verið hér
frá upphafi; sennilega meiri og gagngerðari en í llést-
um öðrum löndum. Mest öll þjóðin lifði á honum
lcngi framan af, en það eitt hlaut að Ivosta seigdrep-
andi hnignun landbúnaðarins og lífskjaranna.
Það sést vel á sögum vorum, að fornmönnum varð
tjóst, hvað að fór með land og landsnytjar. — Um
það er einnig langur bálkur i clzlu lögum vorum.
Fornmenn voru landsárir og þoldu ekki ágang. Út al’
smámunum sem liér að hitu, reis enda löngum ófrið-
ur og mannvig. Sell’arirnar á söguöldinni sýna vel, að
]>á þegar hefur þurft að leita landkosta í fjarlægð
fyrir húsmala. Meðan iandið var mezl skógi vaxið.
og enn ekki fullsetinn liinn mikli gróður ]>ess, lieíur
vetrarbeit verið þar því nær óbilandi fyrir gripi,
hvernig sem áraði, og mjög oft fyrir sauðfé. En
snemina hefur þetta breyzt. Þjóðin naut ekki lengi
Jandkostanna að fullu.