Uppeldi og menntun - 01.01.2010, Blaðsíða 120

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 19(1–2)/2010120
StarfSánægJa framHaldSSKÓlaKennara
bóknámsskóli með bekkjakerfi og sá þriðji meðalstór bóknámsskóli með áfangakerfi
í gamalgrónu hverfi. Starfsaldur viðmælenda var á bilinu eitt til 25 ár og lífaldur á
bilinu 24 ára til 62 ára. Við kynningu niðurstaðna er nöfnum kennara breytt í þeim
tilgangi að gera gögnin ópersónugreinanleg.
Viðtölin voru flest tekin heima hjá viðmælendum en í tveimur tilvikum voru þau
tekin í skóla kennarans. Gagnanna var aflað á tímabilinu 22. september til 11. nóvem-
ber 2008. Viðtölin stóðu yfir í u.þ.b. klukkustund og voru hljóðrituð og afrituð.
Viðtalsramminn var notaður sem minnisplagg fyrir rannsakandann og þjónaði
þeim til gangi að minna á að spyrja út í tiltekin efnisatriði (Sjá Kvale, 1996). Eftir hvert
viðtal var viðtalsramminn endurskoðaður með hliðsjón af nýjum og/eða breyttum
upplýsingum. Viðtalsramminn var þannig ekki fastmótaður frá byrjun heldur voru
nýjar spurningar teknar inn og óviðeigandi spurningar teknar burt ef svo bar undir. Í
upphafi var haft að leiðarljósi að spyrja út í afmarkaða þætti rannsóknarinnar en með
tímanum voru sumar spurningar lagðar til hliðar og umræða viðmælenda látin ráða
ferðinni að einhverju leyti, ásamt tilteknum meginþemum í viðtalsrammanum. Að
þessu leyti má segja að viðtalið sé hálfopið (Kvale, 1996). Þessi aðferðafræði hefur verið
skilgreind sem sífelldur samanburður (e. constant comparative method). Í stað þess
að hefja rannsókn með ákveðnum tilgátum er lögð áhersla á að greina gögnin sam-
hliða gagnaöflun, leitast er við að finna lykilþemu í gögnunum. Greining rannsóknar-
gagna fólst þess vegna í því að greina hvert viðtal fyrir sig og bera síðan rannsóknar-
gögnin saman á skipulegan og kerfisbundinn hátt með það að markmiði að öðlast
skilning á þeim þáttum sem þar koma fram, flokka þá og búa til „kóðalista“. Finna
skyldi sameiginleg þemu og hugtök í gögnunum og tengja þau saman í þeim til-
gangi að finna ákveðinn frásagnarþráð úr viðtölunum. Greiningin byggist á þeirri
aðferðafræði sem kölluð hefur verið grunduð kenning (e. grounded theory) (Taylor
og Bogdan, 1998).
niðurstöður – innri og ytri áHrifaþættir
starfsánægju
Við greiningu gagnanna kom í ljós að þættir sem teljast til innri áhrifaþátta höfðu skýr
tengsl við starfsánægju framhaldsskólakennara og skýrari tengsl en þeir sem tengjast
ytri áhrifaþáttum samkvæmt kenningum Herzberg o.fl. (1959). Engu að síður voru
ytri áhrifaþættirnir langt frá því að vera merkingarlausir. Niðurstöðurnar verða hér
á eftir flokkaðar eftir því hvort þær tilheyri fremur innri eða ytri áhrifaþáttum starfs-
ánægju að mati höfunda. Sérstök umfjöllun er um samskipti kennara og nemenda.
Innri áhrifaþættir
Í viðtölunum kom skýrt fram að kennarastarfið er mjög fjölbreytt og viðmælendur
þurfa stöðugt að þróa og viðhalda þekkingu sinni í starfi til að mæta ólíkum nemenda-
hópum og áföngum. Þannig skapa þeir að hluta til sitt eigið tækifæri til persónulegs