Nýr Stormur - 14.11.1969, Blaðsíða 2

t
FÖSTUDAGUR 14. nóv. 1969.
tt&OftMUR
Sparifé landsmanna notað
til að eyðileggja sjálft sig
Mörgum mun finnast
þessi fullyrðing fáránleg og
mótsagnakennd og skal því
reynt að finna henni stað.
Eins og menn vita byggj-
ast flestallar framkvæmdir
í landinu á sparifé því, er
borgararnir leggja inn í
bankana, ef frá eru skyldar
opinberar framkvæmdir og
framkvæmdir fyrir erlent
fé.
Til að skýra málið er
nauðsynlegt að bregða sér
f smá ferðalag — þa ðmá
gjarnan vera í huganum.
Menn geta rölt um sum
íbúðarhverfin hér í Reykja
vík og séð lúxusvillurnar og
stórhýsin, sem notuð eru til
íbúðar fyrir örfáar mann-
eskjur — stundum ekki
nema tvær þrjár.
Menn gætu virt fyrir sér
íburðinn úti og inni og gert
sér í hugarlund hvað hann
muni hafa kostað.
Menn geta velt því fyrir
sér hvað slíkt hús myndi
hafa kostað f byggingu,
byggt eftir uppmælingar-
taxta, þegar hann var mest
í tízku. Menn geta einnig
íhugað að vera kunni að
húsið hafi gengið kaupum
og sölum nokkrum sinnum
og hækkað um tugi eða
hundruð þúsunda í hvert
sinn.
Og menn gætu síðan lit-
ið á veðbókarvottorð á einu
slíku húsi og séð að á því
hvíla stórar fjárhæðir í
bönkum. Fjárhæðir, sem
kannske voru teknar að
láni til að byggja annað
hús til að selja með hagn-
aði.
í slíku húsi og öðru sem
því fylgdi, gætu gjarnan
staðið hundruð þúsunda
eða milljónir í veðskuldum,
sem bankar ættu að meira
eða minna leyti.
Og veðskuldirnar væru
ekki að heldur eign bank-
anna, heldur eign hins al-
menna sparif járeiganda.
Og húsið heldur áfram að
hækka í verði, en sparifé
borgarans sem í því liggur
hækkar ekki heldur stend-
ur í stað að krónutölu.
Hundrað þúsund krónurn
ar sem sparif járeigandinn á
í húsinu eru seldar nýjum
eiganda fyrir hundrað og
tuttugu eða þrjátíu þúsund
og svona hefir þetta gengið
nokkrum sinnum.
Hundrað þúsundirnar eru
kannske orðnar tvö eða
þrjú hundruð þúsund í
braskinu, en spariféð er
alltaf það sama að krónu-
tölu.
Þegar spariféð var lagt
Milljónafjárveiting Síldarútvegsnefndar
í skrifstofuhúsnæði i Reykjavík
Menn hafa veitt því at-
hygli að mikið er um að
vera í húsinu nr. 37 við
Garðastræti í Reykjavík.
Þarna er hin fornfræga
síldarútvegsnefnd að verki
undir forystu Sveins Bene-
diktssonar formanns stjórn
ar síldarverksmiðja ríkis-
ins.
Það vakti athygli almenn
ings og deilur á Alþingi í
fyrravetur, að stjórn síldar
verksmiðjanna og síldarút-
vegsnefnd krafðist þess að
flytja skrifstofur sínar frá
Siglufirði til Reykjavíkur.
Nú er það að vísu frá-
leitt að ekki þurfi að hafa
skrifstofur fyrir starfsem-
ina á Siglufirði og á Aust-
f jörðum, þó að ekki sé hún
upp á marga fiska, þótt
þessar skrifstofur verði
settar upp hér. Hitt mun
vera sönnu nær, að lítið
sparast í skrifstofuhaldi á
þessum stöðum þótt nýjar
skrifstofur verði settar upp.
Vel má á það fallast, að
menn þeir, er í þessar
nefndir eru skipaðir og bú-
setu eiga í Reykjavík, eigi
óhægt um vik að sinna
störfum á þessum stöðum.
Menn eiga þó erfitt með
að skilja að hér þurfi að
kaupa stórhýsi og verja
milljónum í breytingar og
viðbyggingar undir þá fáu
menn, sem hér eru að störf
um fyrir þessa stofnun.
Er hér enn eitt dæmið
um f jársóun opinberra em-
bættismanna á f jármunum
ríkisins. Síldarútvegurinn
er í rúst og mun á öllu öðru
fremur þurfa að halda en
nýjum skrifstofum. Tæp-
lega mun þetta fara fram
hjá sparnaðarráðherran-
um, Magnúsi Jónssyni, en
hann mun, sem fyrr, hafa
sína gömlu og góðu afsök-
un, að hann fái engu um
ráðið.
Og sannleikurinn er sá,
að embættismannakerfi rík
isins er orðið ríki í ríkinu
og engin ríkisstjórn fær við
það ráðið, nema með rót-
tækum aðgerðum. Það er
löngu útséð um það, að
þessi ríkisstjórn ætlar engu
að breyta, heldur hleður
stöðugt við kerfið og kostn
aðinn.
Síldarævintýrið er búið
og verður væntanlega ekki
á næstu grösum, enda hef-
ur það orðið til lítils góðs.
Það gerði þjóðina, háa sem
lága, embættismenn og
stjórnarherra, skipstjóra
og sjómenn, verkafólk og
aðra, sem að þessu unnu,
að ídíótum og nú verður
þjóðin að súpa seyðið af
allri þeirri vitfyrringu.
En það er greinilegt að
sjúkdómurinn er ekki út-
dauður. Sveinn Ben. er
óspar á fé, þegar hann þarf
ekki að láta það af hendi
sjálfur; það fæst stað'fest
f Garðastræti nú.
Lóðakaup síldarverksmiðj
anna úti á landi segja líka
sína sögu. Þessir menn hafa
engu gleymt og ekkert
lært. Þeir eru sömu fíflin
og áður fyrr, en þeir vita
að ríkið borgar — eins og
áður. Þeir eru að þjóna
sjálfum sér á kostnað al-
mennings — og er við ein-
hverju öðru að búast?
zsssssssssssgssssssssssssssssssssssssssssssgssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssss
inn og það síðan endurlán-
að af banka, var hægt að
kaupa fyrir það nýjan bíl
eða nýlegan. Nú er það ekki
lengur nægjanlegt fyrir
hálfum bíl, en það hefir
hækkað stöðugt í verði fyr
ir þann, sem hafði það að
láni,
En bankinn er ánægður
því að hann hefir „gull-
tryggt“ veð í húsinu fína,
sem alltaf er að hækka í
verði, þótt lánið hækki ekki
að sama skapi.
Og nú ætlar eigandi spari
fjárins að nota peningana
og bankinn fær honum þá
— en nú getur eigandinn
ekki keypt nema hluta af
því, sem hann gat áður
keypt.
□
Þetta er önnur hlið máls-
ins. Hin er sú, að bankinn
hefir látið fé í óarðbæran
hlut fyrir annan en húseig-
andann eða braskarann. Á
sama tíma voru óleyst verk-
efni í atvinnulífinu og í
uppbyggingarstarfinu í
þjóðfélaginu, se mskorti fé.
En féð var ekki laust,
vegna þess að þa ðvar í
vörzlu og fast í fína húsinu,
braskarablokkinni eða öðru
álíka verðugu fyrirtæki.
Ein ástæðan fyrir hve
byggingarbraskið blómgað-
ist var sú hve bankarnir
voru og eru sólgnir í fast-
eignaveð. Sparifé þjóðarinn
ar er lánað út á gjörsam-
lega óarðbærar fasteignir,
sem síðan r júka upp úr öllu
valdi, vegna þess að þær
eru „gulltrygg“ veð.
Ein höfuðorsök dýrtíðar-
innar og verðbólgunnar hef
ir verið byggingabraskið og
hið gegndarlausa okur á öll
um sviðum í sambandi við
það.
í þetta byggingarbrask
hefir sparifé landsmanna
verið notað og þannig hefir
það verið látið éta sig sjálft
upp og eigendur sína út á
gaddinn.
Hyllingar
Framhald af bls. 1.
virkjun í allri Evrópu.
Fjöll skyldu grafin í sundur,
dalir stíflaðir og ám veitt í
nýja farvegi.
Tugkílómetra langir garðar
skyldu byggðir og stórkostleg-
ustu úppistöður sem sögur
færu af í nálægum löndum
skyldu myndaðar.
Og nú var hætt að tala um
kílóvött, heldur megavött og
sauðsvartan almúgamanninn
sundlaði af allri dýrðinni, sem
þarna lá falin.
Útvarp, sjónvarp og dagblöð
voru full af frásögnum af af-
rekinu og lýsingar vorn send-
ar út um öll lönd. Bravá,
bravó. Stórkostlegasta stóriðja
allra tíma myndi bráðlega
rísa á Austfjörðum.
Búrfellsvirkjun aðeins smá-
ræði í samanburði við þessi
herlegheit. Álverksmiðjan í
Straumsvík aðeins lítill tíkar-
speni á móts við allar verk-
smiðjurnar fyrir austan. Ný
gullöld á Austurlandi. Ný gull-
öld um land allt.
FYRST AUSTURLAND OG
SVO NORÐURLAND OG . . .
OG . . .
Austfirðingar hlæja.
Þeir, sem ekki eða sjaldan
hafa komið til Austfjarða og
lítið vita um Austfirði annað
en þar var mikil síld og miklir
peningar um tíma og þar voru
byggðar verksmiðjur og þaðan
voru fluttar verksmiðjur og
þaðan eru Eysteinn og Lúðvík
og ein stóráin þar heitir ýmist
Jökulsá á Brú, eða Jökulsá á
Dal — sumir halda að þetta
séu tvö fljót — fylltust hrifn-
ingu og hugmóði. Blessaðir
Austfirðir! Áttu þeir nú eftir
að bjarga landinu enn einu
sinni?
Og menn komu saman á
barnum á Hótel Borg og Hótel
Sögu og fóru að reikna út
gróðann og möguleikana á bar
borðinu við hliðina á Viskí-
lögginni sinni.
Hvað myndu Rússar segja?
Dnéphr há, Austfirðir ha?
Rjukan og allt þetta pjatt hjá
Norðmönnum ha? Og þeir
hlógu og glöddust fyrir sína
hönd, þjóðarinnar og stjóm-
arinnar.
En það voru fleiri, sem
hlógu. En sá hlátur var allt
öðruvísi. Þetta voru menn, sem
í daglegu tali eru nefndir Aust
firðingar.
Þeir þekkja bæði fjöllin og
fljótin og vita að þarna voru
fáráðlingar á ferð.
Þeir vita mætavel, að geysi-
miklir möguleikar eru á Aust-
fjörðum fyrir miklar virkjan-
ir, en þeir hlæja að loftköstul-
um, sem smíðaðir eru á skrif-
borðum í Reykjavík, eftir smá
sumarreisu, sem þeir héldu að
væri sumarfrí.
Það er hægt að virkja mikið
og stórt á Austfjörðum, en
bara ekki svona. Til þess liggja
margar ástæður og um þær
vita verkfræðingarnir vel, eða
ættu að vita. Það yrði alltof
langt mál, að telja upp allar
fjarstæðurnar, sem þarna er
að finna, en Austfirðingum er
sannarlega skemmt.
alvörumál
En þettá er í rauninni ekki
hlægilegt, í engri þess orðs
merkingu. Það er búið að