Ný saga - 01.01.1989, Qupperneq 43

Ný saga - 01.01.1989, Qupperneq 43
BARNSFEÐRANIR OG EIÐATÖKUR Á 17. ÖLD þeir vita ekki þar til nema þeir barnafeður sannir séu.“ Hann lagði þess í stað til að þeim yrði leyft „að sverja sína sögu urn tíma samgöngunnar... og síðan henni sem barnið fæddi að sverja af sér samræði við aðra «40 menn. Greinargerð biskups virðist ekki hafa haft mikil áhrif. Þó hef ég fundið einn dóm þar sem vísað er í hana. Vorið 1660 full- yrti Sigríður Þormóðsdóttir að Bjarni Pétursson sýslumaður Dalasýslu og Sigurður Snorra- son „hefðu báðir með sig haft um þann kaupskapartíma Anno 1658. “ Bjarni vann sjöttareið gegn framburði hennar 7. maí og hlaut hún tíu vandarhögg fyrir lygina. Sigurði var dæmd- ur lýrittareiður. Hann dvaldist í Hollandi um veturinn en kom fyrir rétt í Svefneyjum 11. maí 1661. Þar athuguðu dómsmenn „bréf þess virðulega Herra M. Brynjólfs Sveinssonar upplesið í Lögréttu á Öxarárþingi Anno 1651.“ Fæðingin var 10. maí 1659, sem þótti fara nærri þeim tíma sem Sigríður bar Sigurði. Honurn var þó ekki gert að sverja fyrir tiltekinn tíma, held- ur lýrittareið minni innan mán- aðar um „að hann hafi aldrei holdlegt samræði með Sigríði Þorvaldsdóttur framið."41 Þegar litlu munaði á fram- burði karls og konu um tíma- lengd voru dómsmenn oft á báðum áttum um það hvort þeirra ætti að fá eið. Á þeim forsendum gat kona jafnvel fengið eið til sönnunar þó Kristniréttur gerði ekki ráð fyrir þeim möguleika. Árið 1681 þótti Guðrún Þorgeirsdóttir „líkari til sanninda" en Ingi- mundur Sigurðsson og var leyft að ættfæra barn sitt með lýritt- areiði. Vigdís Jónsdóttir var tek- in trúanlegri árið 1669 af því Jón Pétursson sem hún lýsti föður hafði áður þverneitað barneignaráburði en síðan ját- að samdægurs. Þegar Ólöf Þor- bjarnardóttir lýsti Berg Sigurðs- son íoður að barni í árslok 1658 játaði hann brotið, en neitaði að Það var vel þekkt að karlar keyptu aðra til að gangast undir faðerni óskilgetinna barna. gangast undir faðernið. Ólöf fullyrti að þau hefðu fýrst legið saman á Pálmasunnudag, 11. apríl 1658. Fáeinum dögum munaði á framburði þeirra og bæði buðu eið. Hún vildi jafn- framt sverja fyrir alla aðra menn síðan hún varð ekkja. Barnið fæddist aðfaranótt 14. desemb- er. Dómsmenn að Ingjaldshóli 13. maí árið eftir gerðu ráð fyrir níu mánaða meðgöngutíma og rniðuðu við að getnaður hefði átt sér stað um rniðjan mars. Áður en kom að dómi viður- kenndi Bergur að þau hefðu fyrst legið saman miðvikudag- inn í páskaviku. Munaði nú að- eins þrern dögum á framburði þeirra og þótti svarið veikja málstað hans því þingmenn sögðu hana ráðvanda. Aðspurð- ur sagðist Bergur ekki vita urn annan mann sem kæmi til greina. Fyrir vikið var Ólöfu dæmdur eiður. Að honurn unn- unt átti Bergur að annast barnið sem „réttur faðir.“ Ekki leist honurn á það, því hann „gekk burt og vildi ei við dóminn vera þar til Ólöf hafði sinn eið unnið, hverju vér ei aftra kunnum.“'í2 MEINSÆRI OG EIÐFALL Meinsæri var að sverja rang- an eið. Það var fátítt í faðernis- málum. Vissulega hafa þó ein- hverjir karlar fengið að sverja fyrir börn sem þeir áttu. Ég hef aðeins fúndið eitt dæmi urn meinsæri á 17. öld. Því miður eru málsatvik óljós, en víst er að um miðja öldina féll Jón Jóns- son í meinsærismál í Eyjaþing- urn á Breiðafirði og viður- kenndi „sitt brot fyrir Guði og kristilegri kirkju þar úti.“ Hann ) <«■***•' j£c%r/xxC****** ? á<9 / '*• **j fij-ÍXt —/l. tnf* **) vje *£f*lji-x-Cu/ tul íJíÍAau''cd f. ui7 Pt. í> 1 1 t ? n “ t-t viJyc>\ -+*/ *t‘»«v itAV ku.x- /tfr cxtttfAxjix j «»»-V pAtxj- t-\) «' tt." I; »ttt' J.-*. ■} eJj, \T‘ * J „ " , -> . . /} w 0t* t /7 h * ''/7 - ' ' JUuirCatxjn fut .-,^’ x** //'*«** Hfú h- * Áður en fólk vann eið var lesið upp skjat um merkingu eiðsins. Meginhluti þess var um það sem vofði yfir fólki sem vann rangan eið. Mikil var í húfi, meðal annars þetta: „Item hver manneskja sem ranglega sver eður heldur ei svarinn eið, hann mótsegir og afsegir Guð föður, Guð son og Guð heilagan Anda og alla Guðs góða heilaga og alla heilaga útvalda engla, gefur sig með lífi og sálu djöflinum og öllum hans selskap I helvítis vald þar að vera og brenna með og hjá þeim í helvítis afgrunni til eilífrar tíðar, hvar helst engin endurlausn er. “ Þennan texta er að finna aftan við elstu dómabók Snæfellsnessýslu, sem oft er vitnað til í greininni. 41
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116

x

Ný saga

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ný saga
https://timarit.is/publication/806

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.