Akranes - 01.10.1942, Blaðsíða 1

I. árgangur.
Akranesi, október 1942
8. tölublað.
Skjölgarðar í Garðalandi
BlaðiB flytur heim
Þegar útgefendur blaðsins réðust í
útgáfu þess í apríl s. 1. gerðu þeir það
með hálfum hug. Á Akranesi hafði
aldrei verið gefið út prentað blað og
bæjarbúar voru óvanir ritstörfum. Við
því mátti búast, að þeir gætu ekki hald-
ið úti blaði að staðaldri svo í lagi væri,
og það yrði því ekki langlíít. Kins og
getið var um í fyrsta tölublaði, vakti
það fyrir útgefendum að ræða þar hin
margvíslegu verkefni bæjarfélagsins,
sem bíða úrlausnar; safna saman og
halda til haga gömlum fróðleik, sem
hlýtur, er tímar líða að vera snar þátt-
ur í menningar- og atvinnusögu bæjar-
ins, þegar sú saga verður skráð. Jafn-
framt vonuðust þeir til, að blaðið gæti
með tíð og tíma vakið og sameinað bæj-
arbúa til nytsamra framkvæmda á hin-
um ýmsu sviðum.
Ekki skal um það dæmt, hverpig þetta
hefur tekizt, og er ef til vill ekki að
marka á hinum mjög svo stutta tíma.
Útgefendur blaðsins hafa eftir mætti
reynt að gera það svo vel úr garði sem
þeir höfðu tök á. Ól. B. Björnsson tók
að sér að semja þætti úr sögu Akra-
ness, og hafa útgefendur á þann hátt
hugsað sér aS prenta drög að sögu hins
unga kaupstaðar. í þeim blöðum, sem
út hafa komið, hefur hann þegar skrif-
að: Um upphaf bindindishreyfingarinn-
ar á Akranesi, Hallgrím Jónsson hrepp-
stjóra. Um sjávarútveginn: — Meðan
útgerðin var rekin að aldagömlum
hætti.— Þá hefur hann þegar skrifað
um verzlunarsögu staðarins. Garða og
Garðapresta, Kristrúnu á Bjargi, sögu
barnaskólans og um kennara hans,
sönglíf á Akranesi o. fl. Af greinum um
bæjarmál, sem prentaðar hafa verið, má
nefna grein um fjárhagsáætlunina 1942,
Framfarasjóð Akraness, Rafmagnsmál
Akraness, Kvenfélag Akraness, Um
skrúðgarða, Garðalandið, Gagnfræða-
skóla og Þurrkun Garðaflóans. Þá hef-
ur blaðið og birt greinar um almenn
efni, t. d. um garðyrkjumál, um heil-
brigðismál, sem héraðslæknir hefur
skrifað. Það er von þeirra, að blaðinu
takist svo vel ætlunarverk sitt, að Ak-
urnesingar og aðrir, sem áhuga hafa
fyrir Akranesi telji það svo góða eign,
þ.ö þeir haldi því saman og bindi þaó
mn. Peir vona, að Akurnesingar tmni
þar sitt eigið málgagn, sem þeir styðji
af alhug í sameiginlegu ætlunarverki að
vinna Akranesi sem mest og varanleg-
ast gagn.
Það kom brátt í ljós, að erfitt var að
gefa út blað á Akranesi, sem prentað
var annarsstaðar. Þeir, sem að útgáf-
unni stóðu höfðu því ekki gefið út mörg
blöð, þegar áhugi þeirra beindist ákveð-
ið að því, að gera hægari heimatökin
um útgáfuna, með því að fá hingað
prentsmiðju.
Til útgáfu blaðsins var stofnað fyrir-
varalítið, þótt til hennar hafi verið
vandað eitir föngum. Þrátt fyrir marg-
víslega erfiðleika hefur tekizt að geía
það reglulega út, og var það meira en
vænta mátti. Hingað til hefur blaðið
verið heppið á marga lund, og þá ekki
sízt að fá hingað prentsmiðju íljúgandi
upp í iangið, þótt slík fyrirtæki liggi nú
eKKi laus á hverju strái. Útgefendur
hugsuðu sér upphaflega að fá hingað
litla og ófullkomna prentsmiðju, en
þegar þetta var athugað betur, þótti
það ekki vænlegt. Prentiðnin er nú orð-
m ein þroskaðasta iðngrein hér á landi.
Það þótti því sjálfsagt að setja markið
hærra og koma hér upp fullkominni
prentsmiðju, er gæti staðist samkeppni
i þessari grein og uppfyllt þarfir bæjar-
búa til jafns við hliðstæð fyrirtæki. Er
því hér um merkilega nýung á sviði
iðnaðarmála bæjarins að ræða, og mun
hin nýja prentsmiðja þannig gera at-
vinnu- og iðnaðarlíf hans fjölbreyttara
en verið hefur.
Með hliðsjón af að hér hafi verið
stigið spor í rétta átt, er því treyst að
hæjarbúar láti ekki sitt eftir liggja,
heldur styðji þessa veiku viðleitni, sem
vonandi er aðsígandi, og um síðir vinni
mikið gagn.
Á öðrum stað hér í blaðinu birtist
útdráttur úr tiilögum Gísla Þorkelsson-
ar verkíræðings, um ræktun skjólgarða
1 Garöaianai. tíkjólgarðarækt hetir
lengi verið áhugamái Gísla, þótt hann
hafi ekki rætt það á opinberum vett-
vangi, og sjálíur heíir hann í hyggju
að gera uiraun með ræktun skjóigarða
og það á eigin kostnað. S. 1. sumar fór
fcg pess a ieit við Gisla að hann athug-
aöi moguieiKa til skjólgarðaræktunar
hér hjá bænum, og var það auðsótt mái.
Að aiiti sinu og tillögum hefir hann
unnið í sumar og haust.
Það er engum vafa undirorpið að til-
raun sú, sem Akraneskaupstaður hefir
nú ákveðið að framkvæma, er á margan
hátt hin merkilegasta. Til skamms tíma
hafa íslendingar verið líkt settir með
garðrækt og trjárækt og þeir menn,
sem byggðu Jótlandsheiðar áður fyrr.
C. E. Flensborg, forstjóri Heiðafélags
ins danska skrifaði í ársrit Skógræktar-
íélagsins árið 1939: „Um 1858 kom raun-
ar engum heiðabónda til hugar, að skóg-
ur gæti vaxið á heiðunum. Timburnotk-
un var þar svo að segja óþekkt, Heiða-
býlin voru alloftast gerð úr þéttum leir
og lyngtorfi. Allstaðar, sem þess var
kostur var reynt að spara timbur, því
að þar var sömu sögu að segja og í
sveitum Islands, er lengst liggur frá
kaupstöðum og sjó: að timbur var dýrt
og tlutningar erfiðir, eins og samgöng-
um var þá háttað. Ennþá lifir sú sögn
um gamlan heiðabónda, að hann hafði í
íyrsta sinn séð timburgólf árið 1837, þá
16 ára að aldri. Jafnvel fram um 1880
var það algengt að menn létu sér nægja
rafta í stofuloftin. Umhverfis húsin lá
hin ófrjóa akurjörð, og sumstaðar náði
heiðin sjálf að húsum heim; trjágarður
var hvergi. í kálarðsholu gaf stundum
líta einstæQan rifsrunna en tré sáust
þar yfirleitt ekki“.
Nú er búið að gjörbreyta Jótlands-
heiðum. Skógræktarstarfið var þar
tvennskonar. 1. að rækta skóg til efni-
viðar og eldiviðar. Með atbeina Heiða-
félagsins og ríkisins hafa nú 150.000 ha.
verið ræktaðir skógi. 2. að trygja ökrum
og görðum skjól og vernd með því að
rækta skjólgarða. Sé nú á dögum horft
yfir Vcstur-Jótland sést að skjólbeltin