Akranes - 01.10.1942, Blaðsíða 5

akranes
5
Virkjun Andakílsár
Eins og getið var um í 4. tbl. blaðsins
gerði Arni Pálsson verkfræðingur áætl-
anir um virkjun Andakílsár árið 1939.
Var þá rannsökuð orkuþörf héraðsins
og íjarhagsleg afkoma virkjunarinnar. I
ágústmánuði s. 1. endurskoðaði hann á-
ætiun þessa vegna mikilla breytinga,
sem orðið höiðu á eini og vinnulaunum.
Til þess að fá sem áreiðanlegastar áætl-
amr var leitað tilboða í vélar og annan
ratútbúnað. Hér á eitir íer stuitur út-
dráttur úr áætlun veritfræðingsins.
Stærð orkuversins. Áætlunin byggist
á rannsókn á orkuþörf Akraneskaup-
staðar, Borgarness og Hvanneyrar. A
þessu svæði eru 2800 íbúar. í áætlun-
mni er gert ráð iyrir 2400 hestafla orku-
Veri, sem svarar til 590 watt á mann.
Til samanburðar má geta þess, að Sogs-
virkjunin og rafstöðin við Elliðaár
framleiðir 270 watt á mann, en orku-
verið við Laxá 380 watt á mann. Báðar
þessar stöðvar hafa reynst of litlar og
er stækkun þeirra í aðsigi. Þá má og
geta þess, að orkuþörf Reykjavíkur mun
ekki verða tiltölulega eins mikil og
orkuþörf Akraness og Bargarness, sök-
um þess að hitaveitan mun á sínum
tíma hita upp Reykjavík, en ólíklegt er
að ráðið verði fram úr hitaþörf Akur-
nesinga og Borgnesinga með sama
hætti. —
Gert er ráð fyrir að hin fyrirhugaða
virkjun sjái fyrir allri ljósaþörf, 80% af
suðuþörf og 50% af hitunarþörf Akur-
nesinga og Borgnesinga.
Stofnkostnaður. Allur kostnaður við
virkjunina er áætlaður kr. 5.000.000,00,
og er þá talið með orkuverið sjálft,
þrýstivatnspípa, háspennulínur, spenni-
stöðvar og bæjarkerfi Akraness og Borg
arness. Stofnkostnaður virkjunarinnar
hlýtur þó að verða meiri en að framan
greinir sökum þess að verkamannakaup
og farmgjöld eru nú mun hærri en gert
er ráð fyrir í áætluninni.
Reksturskostnaður. Gert er ráð fyrir
því, að árlegur rekstur stöðvarinnar
kosti kr. 533.000.00 og að selja verði raf-
magnið á því verði sem hér greinir: Til
ljósa kr. 1.00 kwst., til suðu kr. 0.18
kwst., til hitunar kr. 0.05 kwst., og svar-
ar það til rúmlega kr. 100.00 kolaverðs
á tonn, hreyfiafl til smáiðnaðar kr. 0.35
kwst. og til annars iðnaðar kr. 0.12
kwst.
Eins og að framan greinir verður
stofnkostnaður virkjunarinnar mun
hærri en áætlunin gerði ráð fyrir. Af
þeim ástæðum hækkar einnig reksturs-
kostnaðurinn (vextir og afborganir af
lánum). Laun starfsmanna virkjunar-
innar hljóta einnig að hækka til muna,
og hækkar það einnig reksturskostnað-
inn. Af þessu leiðir, að selja verður raf-
magnið, — að óbreyttum ástæðum, —
hærra en verkfræðingurinn gerir ráð
íyrir.
Her á eftir fer niðurlag álits Árna
Pálssonar.
Að íraman var þess getið, að pen-
ingaveltan væri meiri en ætla mætti af
visitölunni, og er það óyggjandi. Meðan
svo er ástatt, hetir almenningur betri
ástæður en nokkru sinni fyrr til að
kaupa sér hin nauðsynlegustu tæki tii
að notfæra sér raforkuna í stórum stíl
a heimilúnum; rafveiturnar fá þannig
tækiíæri til að afla sér viðskiptavina a
venju fremur skömmum tíma, — tá
einnig nokkra kaupendur að orkunni,
sem peir hetðu ekxi fengið annars —
og með raíorkuna er það nú svo, að þeir
sem af eigin reyncl kynnast gæbum
hennar og yfirburðum, geta naumast
án hennar verið. Það er einmitt ekKi
hvað sízt með tilliti til þessa atriðis, að
2,3-löld hækkun og jafnvel enn meiri
hækkun, er réttmæt, miðuð við núver-
andi ástand.
Það er þó algert atriði fyrir tryggri
fjárhagsatkomu, að fyrirtækið geti
staríað nokkur fyrstu árin með gjald-
skrá, sem er í fullu samræmi við virkj-
unarkostnað. Ef það er hægt, er rekst-
ursafkomu vel borgið.
I því umróti, sem er á verðlagi og
þeim erfiðleikum, sem á því eru að út-
vega vélar og þá ekki hvað sízt á flutn-
ingum til landsins, er við því búið, að
venju fremur langan tíma, — jafnvel
2—3 ár — kunni að þurfa til að fram-
kvæma virkjun. Margt getur breytzt á
þeim tíma, sem og á hinum fyrstu rekst-
ursárum.
Að þessu leyti hvílir rekstur ekki á
jafntryggum grundvelli sem áður.
Á hinn bóginn er auðveldara að út-
vega fé og lánskjörin betri en verið hef-
ir marga síðustu áratugi; er það mjög
þýðingarmikið, því vextir og afborganir
eru venjulega hæsti og þyngsti út-
gjaldaliðurinn.
Flestum framkvæmdum fylgir áhætta,
að vísu ekki ávallt jafn mikil, og oft
erfitt að sjá fyrir, í hverju hún er fólg-
in, og verður þá þrautin þyngst, að
tryggja sig gegn öllum áhættum.
Sú hin sama mun og reyndin hér
verða, að ekkert er það, er veitt geti
algjörða tryggingu. Draga má þó úr á-
hættunni, ef hægt er að framkvæma
nokkurn hluta virkjunarinnar án lán-
töku, t. d. að '/5 hluta eða jafnvel eitt-
hvað þar fram yfir. Liggur beint við að
hugsa sér þá upphæð greidda á 2—3 ár-
um. Meðan slík veltiár eru sem
nú, virðist ekki fjarri, að hægt sé að
leggja fram í'járupphæð nokkra með
niðurjöfnun; ef unnt er að láta hana ná
til 2—3 ára, eða jafnvel lengur, er hugs-
anlegt að afla megi fjár til að byggja
skuldlaust álíka mikinn hluta virkjun-
| AKRANES
OTGEiEíiDUR: Nokkrir Akurnesingar.
Ril NEEND: Arnljótur Guðmundsson.
Ól. B. Björnsson.
Ragnar Ásgeirsson.
GJALDKERI: Óðinn Geirdal.
AEGREIÐSLUMAÐUR: Jón Árnason.
Blaðið kemur út 10 sinnum á ári.
Átk/iftargjald: 8 kr. árgangurinn.
Prentverk Akraness h.f.
ar, sem að framan var getið. Dregur það
óneitanlega mjög úr aíleiðingum verð-
falls.
Hér hefur nú verið bent á kost þess
og löst að hefja virkjun á þeim óvissu
timum, sem tramundan eru. Eitt er þó
enn ótalið, sem er hættan á því að vél-
ar íáist ekki fluttar til landsins á rétt-
um tíma og virkjun stöðvist þá í miðju
kafi um lengri tíma, jafnvel heil ár. Ein-
mitt þetta atriði getur falið í sér hvað
mesta áhættu, því engin trygging fæst
gegn þessu.
Að öllu þessu athuguðu, er það hin
aukna viðskiptavelta, hin bættu vaxta-
kjör og hinir auknu möguleikar á út-
vegun lánsfjár, sem hvetja til virkj-
unar, en hið breytilega verðlag og ó-
vissan um útvegun véla og efnis á rétt-
um tíma, sem mestri áhættu valda.
Virðist því nú meiri ástæða en nokkru
sinni áður, að leggja megin áherslu á,
að geta lagt fram sem álitlegastan hluta
af virkjunarkostnaði án lántöku, ef í
virkjun er ráðist.
BÆRINN KAUPIR
HÚS H.F. ANDVABA OG
GEYMSLUHÚS H.F. ÞRÓTTAR
Á aukafundi bæjarstjórnarinnar 16.
október var samþykkt með samhljóða
atkvæðum að kaupa hús það, sem h.f.
Andvari á í smíðum við Óðinsgötu.
Neðsta hæð hússins verður fyrst um
sinn notuð fyrir gagnfræðaskóla, og
verður viðbótarbygging reist við norð-
urhlið hússins. Á miðhæð verða bæjar-
skrifstofur og sparisjóðurinn. Á efstu
hæð verður komið fyrir samkomusal
fyrir bæjarbúa.
Á sama fundi voru samþykkt kaup á
geymsluhúsi h.f. Þróttar á Sólmundar-
höfða. Hús þetta verður flutt tii bæj-
arins og notað sumpart sem verka-
mannaskýli og sumpart sem áhaldahús
bæjarins.
SUNDLAUGARBYGGINGIN
verður nú hafin þá þegar, er búið að
samþykkja teikningu, sem Íþróttanefnd
ríkisins hefur látið gera.
Þess er vænzt, að ungir menn leggi
hér myndarlega hönd að verki, með því
að vinna sjálfir eða gefa dagsverk og
koma þannig þessu þarfaverki í fram-
kvæmd að öllu leyti nú þegar.