Akranes - 01.10.1942, Blaðsíða 3

akranes
3
á. Loks er síðasta ástæðan, hve dýrt er
að girða landið fjárheldum girðingum,
og hefir sá kostnaður aukizt eftir að
styrjöldin brauzt út.
GETUR SKOGUR ÞRIFIST Á AKRA-
NhSl?
í skýrslu sinni ræðir Gísli hvort
skógur geti þriiist á Akranesi. Bendir
hann á það, að trjágróður á Akranesi
sé yfirleitt illa kominn, að fléstar trjá-
tegundirnar séu lágvaxnar og kræklótt-
ar, þótt þær sáu víða allvel t.il ára
komnar. Hann telur að til þess liggi
margar ástæðúr, svo sem rangt <teg-
undával. Þannig sé t. d. víða plantað
ribsrunnum án þess að þeim sé séð
fyrir nægu skjóli, en trjátegund þessi
þrífist illa nema í skjóli og góðum jarð-
vegi. Sum trjánna telur hann af er-
lendum uppruna, t. d. í garði Haraldar
Böðvarssonar, og nái trén því ekki þeim
árangri, sem innlendar trjátegundir
geti náð. Þá telur hann sjórok hafa á-
hrif á vöxtinn. Aðalástæðan fyrir van-
þrifum trjánna telur Gísli átroðning
unglinga á vetrum. Flest öll tré hér í
bænum telur Gísli brotin af manna
völdum og með þessu sé margra ára
vexti trjánna spillt.
Hinsvegar telur Gísli einkum tvennt
sanna það, að skógargróður þrífist ekki
ver hér en á öðrum stöðum í landinu.
Tvö reynitré í garði Guðrúnar ljósmóð-
ur hafa náð þeim þroska, sem beztur
næst hér á landi, og sýnir það að reyni-
tré a. m. k. geti ágætlega þrifist í moldu
Akraness og veðráttu. Um sáðreitinn
norðan við kaupstaðinn segir hann:
„Norðan við kaupstaðinn var sáð
birkifræi í dálítinn reit árið 1933 (Sjá
Ársrit Skógræktarfélagsins 1936 bls.
59). Sáðreiturinn er ekki í skjóli fyrir
neinni átt, og grasvöxtur, sem sumstað-
ar vill eyðileggja trjágróður í fæðingu,
var eytt fyrir sáningu með því að rista
ofan af smáreitum torf, og var sáð í
reitina. í flögunum hefir vaxið upp hinn
fegursti trjágróður. Eftir 9 ára vöxt
voru hæstu trén um 1 m. á hæð, en
vaxtarsprotinn var 22 cm. þann 26. júlí
í suraar. Þetta má teljast ágætur árang-
ur, og sannar ásamt reynitrjánum henn-
ar Guðrúnar, að trjágróður á Akranesi
og þar í grennd, stendur ékki að baki
trjávexti annarsstaðar á landinu.
Niðurstaða Gísla er sú, að skilyrði til
trjáræktar í umihverfii Akraness, séu
ekki lakari, en í ýmsum öðrum löndum,
sem skógi eru vaxin, að öðru leyti en
því, að ekki er skógur til skjóls upp-
vaxandi trjágróðri.
SKIPULAG SKJÓLBELTA
Skjólbeltið þarf að vera þannig skipu-
lagt, að það taki eigi á sig þá vinda og
stormhviður, er á þvi mæða, en bægi
þeim frá sér. Yztu trén, sem standa á-
veðra eiga að vera lágvaxin og þola
gustinn, trjágerðið á að lyfta vindinum
upp á við en eigi standa sem veggur, er
stormurinn brotnar á. Þó þurfa trén í
miðju skógarbeltinu, að vera það hávax-
in, að skjólsins gæti, sem lengst inn á
hið skýlda svæði. Sömuleiðis er nauð-
synlegt, að yztu raðirnar séu lauírík-
ar og fyrirbyggi gust, sem þurrka
ir.yndi upp og kdéla jörðina. Að vísu
vantar enn mikið á, að við höium svo
mörgum trjátegundum úr að velja í
skjólabelti, að öllum skilyrðum verði
fullnægt, en eig að síður mun vera
mögulegt að byggja úr okkar tegund-
um trjágerði, sem veita myndi æski-
legt skjól, og mun ég síðar gera uppá-
stungu slíks trjáerðis.
Meðfylgjandi myndir sýna nánar
skipulag fyrirhugaðra skjólbelta.
SKILYRÐI TIL RÆKTUNAR í
GARÐALANDI
Eins ogf ég gat um í upphafi heim-
sótti ég Akranes dagana 25.—26. júlí í
sumar. í umhverfi kaupstaðarins fann
ég ekkert það landsvæði, sem betur
væri fallið til ræktunar trjágerðis en
Garðalandið. Jarðvegur er þar ágætur
til slíkra hluta. Efsta lag hans er torf-
jarðvegur, víða allt að einum metra á
þykkt; undir því er þykkt mólag. í
sýnishornum á jarðvegi, er ég tók þar,
reyndist sýran vera fullmikil, sérstak-
lega norðan til, en hvergi var hún svo
mikil, að líklegt væri að hún eyðilegði
trjágróður. (Sýrugráðan var 5.5—6).
Um það leyti, sem ég var á ferð, v'ar
Garðalandið óvenjuþurrt og því erfitt
að dæma um raka landsins. Svo var að
sjá, um þetta leyti, að þar væri ei væta
í jörð, en er rigningar ganga, má ætla,
að hinir nýju stóru skurðir minnki svo
vatnsganginn, að flóinn, sem áðúr var
ófær, verði þurr og fær gróðri sem
gangandi. Annarsvegar þarf ekki að
draga í efa, að kaupstaðurinn lætur
gera þá skurði, sem nauðsynlegir reyn-
ast, en trjágróður þarfnast ei víðtækari
framræsingar, en hver annar gróður,
sem arð á að gefa.
TRJÁGRÓÐUR ÞARFNAST ÁBURÐ-
AR OG HIRÐINGAR
Það er mitt álit og reynsla, að trjá-
gróður, sem á að dafna vel, þarfnist
áburðar. Skógarbotn er frjósamur jarð-
vegur, jafnvel eins frjór og bezta garða-
mold. Til þess ,að gefa trjánum hin
beztu vaxtarskilyrði er nauðsynlegt, að
sjá þeim fyrir nægum áburði og vinna
jörðina vel. Illgresi, hvort sem er arfi,
gras eða annar framandi gróður, stelur
næringu og vatni frá rótum trjánna og
svelta þau. Trjágerði, sem ræktuð eru
til skjóls, þurfa að vaxa fljótt. Því er
nauðsynlegt að bera á þau og lú hin
fyrstu árin, svo að vöxtur trjánna verði
hraður. Innan fárra ára munu trén þá
veita hvort öðru það skjól, sem þeim er
nauðsynlegt. Síðar valda krónur trjánna
þeim skugga, að lúning verðUr óþörf, en
lauffallið verður einnig það mikið að á-
burðargjöf mun einnig falla úr sög-
unni, er frá líður. Það er tekið íram
hér að frar.'an, að val trjáa til plöntun-
ar, er þýðingarmikið atriði, en það
vandamál er nú leyst og mun eigi valda
örðugleikum, þótt enn megi vænta
framfara, sem geri meiri fjölbreytni í
vali mögulega.
Til þess að trjágerði vaxi örugglega
upp og nái fljótum þroska, er nauðsyn-
legt, að jarðvegsundirbúningur sé í
bezta lagi, og auðvitað þurfa nauðsyn-
legir framræsluskurðir að vera fyrir
hendi. Heppilegast er, að plægja djúpt
og vel haustið fyrir plöntun, og ef þörf
er á, að bera kalk og sand í jörðina,
ætti einnig að gera það að haustinu.
Frostið fær þá tækifæri til að losa mold-
ina. Torfhnausar molna, og jörðin
myldast. Sama vor og plantað er, þarf
að bera á og herfa vandlega. Áburðinn
má annað hvort herfa niður líkt og á
sáðakri, eða öllu betra væri, að bera í
hverja plöntuholú og blanda áburði í
moldina í holunni. Plöntuholurnar ætti
að taka svo djúpar og víðar, að greiða
megi úr rótunum, að þær leggist eðli-
lega í jörðina.
Gísli leggur til að ræktaðir verði
skjólgarðar til skjóls 25 ha. lands úr
Garðalandi. Á myndunum sézt hvernig -
hann hugsar sér fyrirkomulag skjól-
garðanna.
Jarðvegsundirbúningur verður, djúp
plæging með sterkum plóg, haustið áð-
ur en plantað er. Undir skjólbeltin þarf
að plægja upp 9 metra breitt belti, eða
sem ódýrara yrði, að taka tvo og tvo
plógstrengi til hvorrar handar út frá
þeirri línu, sem hver röð á að standa
á, og sömuleiðis þar, sem einföldu rað-
irnar innan skjólblettsins eiga að
standa. Sama haust þarf svo að keyra
skeljasand á jörðina og dreifa yfir rás-
irnar. Hæfilegt yrði að nota 35—40 tonn
af skeljasandi, sem salt hefur rignt úr.
Næsta vor þarf svo að bera á búfjárá-
burð. Má bera hann í miðrásina og
herfa svo yfir, en öruggara yrði að bera
í hverja holu fyrir sig, um leið og plant-
að er. Áburðarmagnið ætti ekki að vera
minna en 60—70 tonn af mykju eða
hrossataði. Þang mætti einnig nota, en
þá nokkru meira, en það verður að vera
rignt og saltlaust og þarf að plægja nið-
ur að haustinu. Herfun verður lík og í
görðum, með diska- og fjaðraherfi. Að
herfun lokinni er plantað á venjulegan
hátt í rúmgóðar holur.
Plönturnar þurfa að vera Ivraustar
og þroskamiklar. Af gulvíði má nota
græðlinga, sém stungið er niður í unna
moldina. Þingvíði er bezt að planta, sem
ársgömlum plöntum, en af birki og
reyni ætti að nota fjögra ára plöntur, er
hafa verið umplantað í gróðrastöðinni.
Fjöldi plantnanna yrði nálægt 12000 en
græðlinga um 1700.
KOSTNAÐUR
í skýrslu Gísla Þorkelssonar er gert
ráð fyrir því, að stofnkostnaður verði