Freyr - 01.04.2000, Síða 36

Meðalvaxtarhraði og jaðarvaxtar-
hraði er sýndur á 3. mynd eftir
stofnum (meðaltal nauta og kvíga).
Það sem fyrst vekur athygli er að
blendingarnir þurfa talsverðan tíma
til þess að ná upp vaxtarhraðanum,
sérstaklega Limósín blendingarnir.
Islensku kálfarnir halda nokkuð
jöfnum meðalvaxtarhraða út ævi-
skeiðið frá fæðingu til sláturdags.
Það tekur hins vegar Angus blend-
ingana um 30-50 daga og Limósín
blendingana tæplega 200 daga að
ná sama meðalvaxtarhraða og ís-
lensku kálfarnir hafa. Áberandi
meiri deyfð Limósín blendinganna
fyrstu dagana eftir fæðingu, sem
margir hafa orð á, kemur hér greini-
lega fram. Jaðarvaxtarhraðinn gefur
hins vegar nákvæmari mynd af
þessu og sýnir að í rauninni eru það
einungis fyrstu tvær til fjórar vik-
urnar sem Islendingarnir vaxa hrað-
ar, en eftir það keyra blendingamir
fram úr. Um ársgamlir fara Limósín
blendingamir fram úr Angus blend-
ingunum og bilið milli þeirra og
hinna stofnanna eykst stöðugt út
æviskeiðið. Það tók Limósín blend-
ingana hins vegar um 20 mánuði að
jafnaði að ná sama þunga á fæti og
Angus blendingarnir á því fóðri
sem notað var í tilrauninni. Allt er
þetta samkvæmt bókinni. Angus er
fljótþroskaðra kyn en Limósín.
Annað atriði sem vert er að benda á
er sérstaða þessara vaxtarhraðalína.
Lögun þeirra ræðst mjög af þeirri
fóðuráætlun sem farið er eftir og
eðlislægri vaxtargetu gripanna á
mismunandi aldri og þroskastigi.
Hér var æviskeiðinu skipt í þrjú
fóðurskeið, þ.e. mjólkurskeið, vaxt-
arskeið og eldisskeið. Hvert þessara
skeiða eru ólík með tilliti til orku-
styrks (FE/kg þe.) fóðursins sem
gripimir höfðu aðgang að (1. tafla).
Fóðurstyrkurinn er mun meiri á
mjólkur- og eldisskeiðinu en á
vaxtarskeiðinu þar sem vaxtargetan
er mest. Það leiðir til þess að
þungaaukningin er mun línulegri
(2. mynd) en ef fóðurstyrkurinn
hefði verið jafn allt æviskeiðið.
Eldisskeiðið leiðir til þess að í stað-
inn fyrir að jaðarvaxtarhraðinn fari
minnkandi á síðasta hluta ævi-
skeiðsins eykst hann enn frekar,
sérstaklega hjá Limósín blending-
unum (3. mynd) sem taka best við
sér. Líkast til er það vegna áhrifa
frá kjamfóðrinu og vegna þess að
Limósín er seinþroskaðasta kynið
og sem á ennþá talsverðan vöxt eft-
ir inni.
Át, vöxtur og fóðurnýting
Á 4. mynd er sýnt heildarþurrefn-
isát nauta eftir stofnum sem fall af
aldri og á 5. mynd sem fall af þunga
(blendingar saman). í línunum er
kynjum slegið saman, þó að línur
fara í raun að skiljast að við 400 kg
þunga og kvígur dragast aftur úr í
áti miðað við þunga. Á myndunum
sést að við sama aldur dragast
íslensku kálfamir aftur úr í áti mið-
að við blendingana, enda þyngjast
þeir minna (2. mynd). Aftur á móti,
ef skoðað er át miðað við sama
þunga, éta íslensku kálfamir heldur
meira en blendingamir, þó að mun-
urinn sé vart marktækur. Af þessu
má strax draga þá ályktun að fóður-
nýtingin er lakari hjá íslensku kálf-
unum en blendingunum.
Mjólkurskeið
Kálfamir vom að jafnaði 88 daga
á mjólkurskeiði þar sem uppistaða
fóðursins (62%) var ferskmjólk.
Enginn munur var á áti, þunga,
vaxtarhraða eða fóðurnýtingu á
milli stofna. Hins vegar átu naut-
kálfamir meira hey og þyngdust
tæplega 100 g meira á dag en
kvígukálfarnir á þessu tímabili.
Þetta meira heyát leiddi til þess að
heildar orkustyrkur (FE/kg þe.)
fóðursins sem nautkálfarnir inn-
byrtu reyndist lægri en hjá kvígun-
um.
Vaxtarskeið
Lengsta fóðurskeiðið er vaxtar-
skeiðið, sem var mislangt eftir slát-
urflokkum, eða 336, 460 eða 578
4. mynd. Heilarþurrefnisát á dag hjá nautum af íslensku
kyni og blendingsstojhi semfall af aldri.
5. mynd. Heildarþurrefnisát á dag hjá íslenskum naUt-
gripum og blendingum (Limósín og Angus saman í línu)
sem fall aflífþung. Meðaltal kviga og nauta.
36 - FREYR 3/2000