Nýi tíminn - 19.05.1955, Blaðsíða 8

8) — NÝI TÍMINN —- Fimmtudagur 19. maí 1955
Ræða Einars Olgeirssonar
Framh. af 7. síðu
araútgerðinni, en það hefur enginn ríýr tcgari verið
keyptur til landsins síðan 1948. Ríkisstjórnin hefur
látið skjólstæðinga sína, einokunarauðvaldið, féfletta
þannig togaraútgerð og vélbátaútgerð, að þjóðfélagið
verður að halda hvoru tveggja uppi með fjárstyrkj-
um, svo að þessir burðarstólpar þjóðarbúskaparins
brotni ekki. Sósíalistaflokkurinn hefur ár eftir' ár
flutt frumvarp á Alþingi um að ríkið kaupi inn
tíu togara. Þetta frumvarp ér alltaf svæft. Tíu togar-
ar kosta 90-100 milljónir króna og geta aflað gjald-
eyris fyrir 120 milljónir króna *á einu ári. En það
eru keyptir inn bílar fyrir 110 milljónir króna í
ár.
Stjórnarflokkarnir líta því ekki á það sem
verkefni. sitt að hafa fyrirhyggju fyrir þjóðar-
búinu og framtíðarþörfum þess. Auðsté'lin lítur
á þjóðina sem bráð fyrir sig og ríkisvaldið sem
tæki til þess að skipta bráðinni og á stjórnar-
flokkana sem tæki til þess að ná ríkisvaldinu,
og þeir sættast venjulega á að skipta bráð-
inni til helminga milli hræfugla sinna. Olían,
semen’Jið og fleira, öllu er því skipt til helm-
inga milli gróðafélaga Sjálfstæðisflokksins og
Framsóknar, til þess að féfletta alþýðuna og at-
vinnulífið. Smáíbúðalánin áður, og húsnæðis-
lánin nýju nú, lenda í helmingastaðaskiptum
þessarar skipulögðu spillingar stjórnarflokk-
anna, og þessir flokkar hika heldur ekki við
að ræna eignum ríkisins til að svala gróða-
þorsta sínum.
Veturinn 1952— 53 ætluðu þessir stjórnarflokkar
samkvæmt ráðleggingum ameríska alþjóðabankans
að láta selja einkaaðiljum öll hlutabréf ríkisins í
stærsta fyrirtæki þjóðarinnar, áburðarverksmiðjunni,
en þau eru sex millj. kr. að nafnverði, og með því
átti að gefa skjólstæðingum þeirra þetta mikla fyr-
irtæki, sem kostar 130 millj. kr. Sósíalistaflokkurinn
kom upp um þetta þá, og það var hætt við það í svip-
inn. Þing eftir þing hefur Sósíalistaflokkurinn flutt
frumvarp um að tryggja ríkinu sinn fulla eignarrétt
á áburðarverksmiðjunni, sem það lögum samkvæmt
á, en stjórnarflokkarnir svæfa það í sífellu, af því að
þeir eru að reyna að ræna þessu fyrirtæki úr eigu
ríkisins í eigu hlutafélags, þar sem þeir eiga fultrúa
eftir helmingaskiptareglunni. Þannig er ekkert óhult
fyrir yfirgangi þessara hrægamma. Það er aðeins, ef
þeir rekast á eitthvað, sem hinn aðilinn hefur söls-
að undir sig, að illa gengur að ræna rikið. T. . þeg-
ar Sjálfstæðisflokkurinn heimtar helmingaskipti um
Skipaútgerð ríkisins, þá er komið við kaunin hjá
Framsókn. Þess vegna hefur Skipaútgerðinni ekki
verið skipt upp enn. Og þegar þannig lendir í rifildi
um bráðina, þá kemur jafnvel fyrir að Framsókn
heimti helmingastaðaskipti um saltfiskssöluna, en það
þýðir ekkert, því að þá er komið við kvikuna í Sjálf-
stæðisflokknum.
Nanngildi og peningagiEdi
Sú auðstétt, sem lætur þannig greipar sópa um
tekjur verkamannsins og eigur ríkisins, hyggst að
grundvalla yfirráð sín til frambúðar með því að
breyta manngildi íslenzkra kjósenda í peningagildi.
Þess vegna hefur hún nú með Sjálfstæðisflokkinn
sem tæki hafið skipulagða skoðanakúgun og sannfær-
ingarsölu um land allt, reynt að koma þeirri hug-
mynd inn hjá íslendingum að enginn maður nái rétti
sínum nema ganga í Sjálfstæðisflokkinn. Þess vegna
er erindrekum stjórnarflokkanna falin úthlutun í-
búðalánanna, ekki bönkunum. Þess vegna er inn-
tökubeiðnum í Sjálfstæðisflokkinn safnað um leið
og umsóknum um Bústaðavegshúsin er veitt móttaka.
Þess vegna er nú með ærnum kostnaði og manna-
haldi skipulagt af Sjálfstæðisflokknum að reyna að
kaupa upp sex til sjö kjördæmi í landinu, svo að
Sjálfstæðisflokkurinn megi þannig einn öðlast meiri
hluta á Alþingi.
Þetta heldur flokkur, sem kallar sig Sjálfstæðis-
flokk, að sé leiðin til þess að vinna til fylgis við
sig þjóð Auðar Vésteinsdóttur og Ingjalds frá Her-
gilsey. Svona amerískur er skilningur hans á skoð-
ana- og persónufrelsi orðinn.
Það er nú vegið að lýðræðinu í landinu með öll-
um ráðum auðstéttarinar. í Kópavogi er lýðræðislega
og löglega kosin hreppsnefnd sett frá með lögum,
sem pískuð eru fram á Alþingi undir því yfirskyni
að gera, Kópavog að kaupstað, bara af því að Sjálf-
stæðisflokknum líkar ekki meiri hluti hreppsnefnd-
arinnar. Forsætisráðherrann lýsir yfir því á Alþingi
að undirskriftir, opinber atkvæðagreiðsla, sýni rétt-
ar vilja kjósenda en leynileg, og síðan er reynt að
hræða Kópavogsbúa frá þátttöku í leynilegri at-
kvæðagreiðslu. Og svo er nú Kópavogsbúum hrundið
út í sjöttu kosningarnar á 8 árum, allt til þess að
reyna að fella frá völdum þá framfarastjórn und-
ir forustu Finnboga Rúts Valdimarssonar, sem unnið
hefur stórvirki þar syðra. En Kópavogsbúar hafa
sýnt það í atkvæðagreiðslunni 24. apríl, að þeir láta
ekki auðstétt Reykjavíkur og útsendara hennar hræða
sig, og þeir munu sýna það enn í bæjarstjórnarkosn-
ingunum næst.
Svo hatrammur er orðinn yfirgangur Sjálfstæð-
isflokksins eftir að hann tók að læra af ameríska
auðvaldinu, að jafnvel blindir fá sýn. Framsóknar-
flokkurinn hefur nú tíu ára reynslu af samstarfinu
við Sjálfstæðisflokkinn um að vernda lýðræðið, og
2. október s.l. kveður Tíminn upp eftirfarandi dóm,
orðrétt, að fenginni þessari reynslu:
„Það eru braskarar, sem ráða Sjálfstæðis-
flokknum, óg þeir mundu noría valdaaðstöðuna
án minnstu miskunnar og tillitssemi. íhaldið
myndi vissulega misbeita þannig valdinu, ef
það fengi það einsamalt, að eftir það yrði ekki
til Iýðræði á íslandi nema að nafninu til, og
ekki myndi horft í að þyggja erlenda aðstoð,
ef völdin yrðu ekki tryggð með öðrum hætti.“
Þetta eru orð Tímans um það „alræði braskar-
anna,“ en svo heitir þessi ritstjórnargrein, — sem
bíður vor fslendinga, ef svo er haldið áfram, sem
nú er stefnt. Það er verið að undirbúa þetta alræði
braskaranna með allri þeirri pólitík, sem rekin hef-
ur verið síðustu sjö árin og Framsókn hefur tekið
þátt í. Það eru því síðustu forvöð að alþýða íslands
taki i taumana, og það er það sém alþýða íslands
nú er að gera.
Við skulum nú reyna að gera okkur nokkra mynd
af þeim hildarleik, sem íslenzk alþýða með verkalýð
Reykjavíkur í fararbroddi hefur háð síðustu árin og
heyr nú við íslenzka og ameríska auðvaldið, til þess
að hindra að ísland verði alræði braskaranna að bráð.
Ameríska auðvaldið lagði á ráðin 1947. Það krafð-
ist kauplækkunar og hvers konar banna og framar
öllu heimtaði það, að verkalýðshreyfingin og Sósíal-
istaflokkurinn væru sett í bann, því að þá aðila hugði
amerískt auðvald mestan Þránd í Götu yfirráða sinna
á íslandi.
Bandarísk! afturhald bannar
kjarabæfur
Og bandamenn ameríska auðvaldsins hlýddu. Þeir
hófu árásina á kjör alþýðunnar og eiginhagsmunir
ameríska auðvaldsins komu þá brátt í Ijós. Geigvæn-
legasta, árásin var gengislækkunin. Ameríska auð-
valdið fyrirskipaði árið 1950 að dollarinn skyldi allt
að því þrefaldaður í verði, hækkaður úr kr: 6 50 upp
í kr. 16.32. Næsta ár hernam ameríska auðvaldið land-
ið og gerðist stærsti atvinnurekandi á íslandi með
3000 manns í þjónustu sinni. Það hafði þá látið þjóna
sína lækka kaup íslenzks verkamanns úr $ 1.40, sem
það var 1947, niður í 69 cent, eða stolið helmingnum
af tímakaupi hvers verkamanns. Á nokkrum árum
græðir ameríska auðvaldið meira en 400 millj. kr.,
meira en Marshallgjafirríar allar, einungis á kaup-
mismun þeim, sem það greiðir íslenzkum verkamönn-
um móts við, ef það hefði orðið að greiða þeim ame-
rískt kaup. Það er góður ,,business“ fyrir ameríska
auðvaldið að vernda lýðræðið á íslandi.
Það var bannað í hinu upprunalega gengislækkun-
arfrv. ameríska Alþjóðabankans, eins og Sjálfstæðisfl.
lagði það fyrir 1950, að hækka laun íslenzkra verka-
manna nema lækka gangið um leið. Þar með átti að
lögfesta Iaun íslenzkra verkamanna um alla framtíð á
því stigi, sem þau voru á við gengislækkunina, m.ö.o.
láta þau vera helming þess, er þau voru 1947 og leyfa
aldrei neina raunverulega hækkun á þeim eftir það.
— Það bann brotnaði strax í meðferð Alþingis og
þrátt fyrir hótanir hefur það ekki verið framkvæmt
síðan.^
Ameríska auðvaldið bannaði því næst að veita ís-
lendingum frelsi til að byggja sér íbúðarhús; það
heimtaði að íslenzkt vinnuafl byggði iyrst og fremst
yfir ameríska liðsforingja en bannaði að það byggði
yfir íslendinga nema mjög takmarkað; það lét ís-
lenzk börn hýrast í bröggum áfram. Og því hefur
tekizt að draga svo úr byggingum íbúðarhúsa, að
ekkert ár hefur bygging nýrra íbúða í Reykjavk enn
komizt í námunda við það, sem hún var 1946, þegar
634 búðir voru byggðar. Og þegar þetta bann fyrir
þrotlausa baráttu Sósíalistaflokksins og verkalýðs-
hreyfingarinnar var afnumið, þá gerir auðvaldið
fátæku fólki illkleift að byggja með því að gera svo
erfitt að fá lán og nú síðast að gera vextina svo háa
og húsaleiguna svo dýra, að hún gleypir þriðjung
til helming af kaupi verkamanns.
Lög set! með verkföllum
En ameríska auðvaldið bannaði framar öllu öðru
samstarfið við Sósíalistaflokkinn. Og stjórnarflokk-
arnir hlýddu. Sömu flokkarnir sem 1942—1947 höfðu
ýmist setið vikum saman eða mánuðum að samning-
um við okkur sósíalista til þess að fá okkur í stjórn
með sér og talið ófært að mynda stjórn í landinu nema
við værum með og sumir síðan setið í ríkisstjórn með
okkur árum saman; þessir sömu flokkar fóru nú, eftir
erlendri fyrirskipun, að lýsa því yfir, að það mætti
ekki mynda ríkisstjórn með Sósíalistaflokknum. Og
það var lagt blátt bann við að samþykkja þá endur-
bótalöggjöf, er flokkurinn hefur barizt fyrir þing
eftir þing, endurbæturnar á alþýðutryggingunum, stór-
felldar umbætur húsnæðislöggjafarinnar, hækkun or-
lofsins upp í 6%, lenging hvíldartímans á togurum
upp í 12 stundir, atvinnuleysistryggingar, en öll þessi
frv. hefur flokkurinn flutt í 6—10 ár, og hið siðast-
nefnda atvinnuleysistryggingarnar nú í 12 ár. Þau
voru öll svæfð eða drepin af stjórnarflokkum þings-
ins.. Það mátti ekki hafa samstarf við sósíalista.
En þá var það sterkari aðilinn, sem tók í taumana.
Verkalýðurinn tók málið í sínar hendur. Togara-
sjómennirnir gerðu 12 tíma hvíldina að staðreynd með
mánaðar verkfalli. Verkamenn gerðu fjölskyldubætur
og mæðralaun að lögum með 3 vikna verkfalli. Og
nú í vor tóku verkalýðssamtökin til sömu ráða, at-
vinnuleysistryggingar og 3 vikna orlof urðu lög með
6 vikna verkfalli.
En það er dýrt fyrir þjóðina alla, að verkalýðurinn
skuli þurfa að setja réttlætið í lög með fórnfrekum
verkföllum, þegar hægt var að leiða þau réttlætismál
í lög á Alþingi með samstarfi við Sósíalistaflokkinn.
Það er dýrt fyrir þjóðina, að auðvaldið íslenzka og
fylgifiskar þess skuli vera að stritast við að stjórna
landinu á móti voldugasta aðilanum, verkalýðnum,
sem ber þjóðfélagsbygginguna á herðum sér, vitandi
að þeir geta það ekki, enda eru nú loksins allar fyrir
ætlanir ameríska auðvaldsins um einangrun Sósíal-
istaflokksins að brotna i rúst. Sósíalistaflokkurinn
stjórnar ekki aðeins ýmsum bæjum landsins með
samstarfi við aðra vinstri flokka, heidur voru nú í
fyrsta sinn, síðan amerískra áhrifa tók að gæta á
Alþingi íslendinga, samþykktar veigamiklar tillögur
frá Sósíalistaflokknum einum, svo sem ákvörðunin um
að skipa þingnefnd til þess að rannsaka orkrið, enda
lýsti nú annað stjórnarblaðið, Timinn, því yfir í vetur,
að einangrun kommúnista, eins og þeir orða það,
væri nú rofin; ameríska banninu á samstarfi ís-
lendinga hefur.verið hnekkt.
Öll þessi bönn hins ameríska auðvalds og nýríkrar
auðstéttar Reykjavíkur hafa brotnað á þeirri bjarg-
föstu staðreynd, að alþýða íslands er of sterk til þess
að verða brotin á bak aftur, að alþýða íslands er of
skynsöm til þess að láta Rússagrýlur hræða sig, að
alþýða íslands er of heiðarleg til þess að láta stinga
samvizku sinni svefnþorn, að alþýða íslands er of
hugrökk til þess að láta áróðurinn skelfa sig.
Eining alþýðunnar eflisf
Umskiptin, sem márka straumhvörf í íslenzkri sögu,
beina þróuninni burt frá því alræði braskaranna, sem
hún stefndi að, og að lýðstjórn og samstarfi vinnandi
stéttanna, þau umskipti hafa gerzt í vetur. Þegar þetta
Alþingi hefur setið, lerígst af verklaust við að bíða eft-
ir lélegum frumvörpum úrræðalausrar rkisstjórnar, á
meðan nákrumla einokunarauðvaldsins í Reykjavík
dæmdi Alþingi íslendinga til aðgerðaleysis, tók al-
þýða íslands gang málanna í sínar hendur. í nóvem-
her í vetur myndaði þing Alþýðusambands íslands,
fulltrúar 27 þúsund verkamanna, verkakvenna, sjó-
manna, iðnaðarmanna og sveitafólks einingarstjórn
undir forsæti Hannibals Valdimarssonar og samþykkti
einróma að Ieggja til atlögu, allsherjarkauphækkunar
til að endurheimta til alþýðunnar nokkuð af því, sem
auðstéttin hafði rænt á undanfömum 7 árum. Og í
hörðustu stéttaátökum íslenzkrar sögu, 6 vikna verk-
fallinu í vor, hefur nú þetta Alþýðusamband, þessi
einhuga verkalýðshreyfing, sýnt sig að vera sterkasta
valdið á íslandi, af því að það vald berst fyrir réttlæt-
inu, af því að það réttir hlut þeirra vinnandi manna,
sem afskiptir voru.
Kaupkröfum verkamanna í Reykjavík, sem settar
voru fram í samræmi við hina einróma ákvörðun Ál-
þýðusambandsþings, var vel tekið af almenningi. Allt
vinnandi fólk taldi sanngjarnt að verkamenn fengju
nú sem mestan hluta þess, er rænt hafði verið af þeim
síðan 1947, að kaupið nálgaðist nú það að vera það
sem það þá var. Bændur og opinberir starfsmenn
höfðu samúð með verkamönnum, enda áttu báðir
sömu hagsmuna að gæta og þeir. Gekk nú svo langt,
að Tíminn, málgagn Framsóknarflokksins, sem oft
hefur verið íhaldssamur í launamálum, tók undir
um að það yrði að hækka launin.
Fjölmargir atvinnurekendur vildu semja, einkum
hinir smærri, sem sjálfir vita hvað það er að vinna og
að ekki er hægt fyrir fjölskyldumann að lifa af 3
þús. kr. á mán. Verkalýðsfélögin frestuðu verkfallinu
í 3 vikur til þess að hægt yrði að semja án verkfalls.
Þjóðin bjóst við samningum í síðasta lagi fyrsta sunnu-
dag verkfallsins.
En þá greip önnur hönd í taumana.
Árás úr „innsfa hringnum"
í innsta hring Sjálfstæðisflokksins, sem einnig ræð-
ur Vinnuveitendafélagi íslands, var tekin örlagarík
ákvörðun varðandi kaupdeiluna, og það er ekki í
fyrsta skipti, sem slík ákvörðun er tekin þar. Við sem
barizt höfum með reykvískri alþýðu s.l. aldarfjórð-
ung vitum hvað slíkar ákvarðanir boða. í nóv. 1932
var tekin sú ákvörðun í miðstjórn Sjálfstæðisflokks-
ins að hefja almenna kauplækkunarherferð með því
að lækka kaup þeirra verkamanna er unnu í atvinnu-
bótavinnu úr 1.36 kr. niður í 1 kr. Það átti að níðast á
þeim allra fátækustu. Þeim sem aðeins höfðu vinnu
1 viku i mánuði og sultu hálfu hungri. Þessari hung-
urárás Sjálfstæðisflokksins var hrundið af reykvískum
verkalýð hinn sögufræga dag, 9. nóv. 1932. Það
varð ekkert úr kaupkúguninni þá.
Nú um miðjan marz var aftur tekin ákvörðun í
innsta hring Sjálfstæðisflokksins um að láta skríða til
skarar, eins og það var orðað þar. Verkalýðshreyfing-
in skyldi brotin á bak aftur. Verkamenn Reykjavíkur
skyldu sveltir til uppgjafar. Verkfallið var af auð-
Framh. á 9. síðu