Fréttabréf Ættfræðifélagsins - 01.04.1995, Blaðsíða 3

Guðfínna Ragnarsdóttir:
r
"Ur ættanna kynlega blandi"
Ættfræði í gamni og alvöru
Ættfræðiáhugi, erfðir og ættir, erlent gjafasæði, óvissa og upprunaleit, mikilvægi ættar-
tengsla, gamlar ættarsögur, munir og ljóð. Um það og ýmislegt fleira ræðir Guðfínna
Ragnarsdóttir ritari Ættfræðifélagsins í erindi sem hún flutti í Ríkisútvarpinu í febrúar s.l. í
tilefni 50 ára afmælis félagsins og birtist hér.
Fyrir allmörgum árum kom
iðnaðarmaður til foreldra minna til
þess að inna af hendi lítið verk. Að
gömlum og góðum sið bauð móðir
mín honum upp á kaffi og pönnukökur
og spjallaði við hann um heima og
geima. Móðir mín, sem er ættfróð
kona, spurði hann auðvitað hvaðan
hann væri. Eg er nú að vestan, svaraði
maðurinn. Nú og af hvaða ætt ert þú
spurði móðir mín, og færðist nú öll í
aukana, því hún er sjálf að vestan, og
fannst þau sjálfsagt allt að því vera
orðin skyld. Ja, það er nú ekkert merki-
leg ætt, svaraði maðurinn. Ekkert
merkileg, svaraði móðir mín um hæl,
allar ættir eru merkilegar, hver á sinn
hátt, og auðvitað merkilegar fyrir okkur sem af þeim
erum komin. Ja, það er þá helst hún amma mín,
svaraði maðurinn og ók sér vandræðalega á stólnum.
Nú, hvað var merkilegt við hana? spurði móðir mín.
Ja, hún átti sko níu börn, svaraði maðurinn. Hvað,
það þótti nú ekki merkilegt í þá daga, hún móðir mín
átti nú ellefu börn, svaraði móðir mín um hæl. Jú,
svaraði maðurinn, og ók sér nú
enn vandræðalegar á stólnum,
en það var sko með níu mönnum!
Guðfmna Ragnarsdóttir
Útlit og einkenni, gáfur og gjörvi-
leiki, verklegir og andlegir hæfileikar,
gallar og kostir, allt erfist og blandast
og gerir úr okkur þann einstakling
sem við erum. Svo deila menn
auðvitað endalaust um það hversu
mikið í fari okkar séu erfðir og hversu
mikið uppeldi og við því fæst víst
seint endanlegt svar, en ætli það liggi
ekki mikið í gömlu staðhæfíngunni
sem höfundurNjálssögu setti ábókfell
íyrir um 700 árum: “Að íjórðungi
bregði til fósturs”. Alla vega sýna
rannsóknir á eineggja tvíburum sem
ekki hafa alist upp saman að þar eru á
ferðinni tvær ótrúlega líkar mann-
eskjur.
MÞað var sko með níu mönnum"
Erfðir og uppeldi
Já, víst eru allar ættir merki-
legar, hver á sinn hátt, eins og þessi litla saga sannar.
Og öll erum við greinar á meiði einhvers ættartrés,
hversu kræklótt sem það kann að vera. Og öll erum
við orðin til “úr ættanna kynlega blandi” eins og
prófessor Jón Helgason segir svo snilldarlega í kvæði
sínu : “Til höfundar Hungurvöku”
“Þitt nafn er sandkorn í hafsins hyl
og heimtist aldrei að landi,
þú vissir ekki að ég yrði til
úr œttanna kynlega blandi.
Ættareinkenni
Og víst er erfitt að neita því að þrátt fyrir þann
óendanlega margbreytileika mannlegra eiginleika
og hæfileika sem verður til “úr ættanna kynlega
blandi” þá virðast ýmsir drættir erfast sterkar en
aðrir, jafnt jákvæðir sem neikvæðir, og gefa ættunum
mismunandi ein-
kenniogblæ.Sum-
arættireinkennast
af hagleik, útsjón-
arsemiogdugnaði,
aðrar ættir prýðir
listfengi, skáldskapur eða tónlistargáfa og einstakl-
ingar þeirra ætta gefa lífinu lit með sköpun sinni.
Yfirsumum ættum svífurandi meðalmennskunnar
meðan aðrar ættir eru áberandi í þjóðlífinu. Lauslæti
kemur víða við í sumum ættum meðan drenglyndi og
traust einkennir aðrar. En auðvitað getum við fundið
dæmi um flestar manngerðir innan hverrar ættar eða
eins og orðtækin segja: “Einn er laukur í ætt hverri”
og “Einn er aukvisi ættar hverrar”, eða “Oft er grey
í góðs manns ætt’’. En þótt einum verði hált á lífsins
braut þarf það ekki að gilda fyrir alla.
3