Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.04.1919, Blaðsíða 43

hJÓÐARARFUR OG hJóDRAlKNI
23
Berum ísleuzku-námið saman við
aðra tungumála-þekkingu, sem
unglingar vorrar þjóðar eiga kost
á að afla sér í lancli þessu. Munu
þeir ekki liafa meira gagn af ís-
lenzkunni, sem þeir geta lært með
. lítilli fyrirliöfn í æsku, og kynst
smám saman meir og meir, eftir
þvi sem þeir stálpast — munu þeir
ekki geta aflað meiri lifandi þekk-
ingar á bókmentum þess máls og
bóið betur að þeirri mentun, held-
ur en þó þeir koímist við illan leik
vfir einhverja nasasjón í frönsku
eða þýzku, lesi á þeim málum tvær
bækur eða þrjár með miklum er-
viðismunum, og gleymi svo, eins
og flesta hendir, öllu saman eft-
ir fáein ár ? íslenzkan tapar engu
við þann samanburð og gjörir
jafnvel enn betur: þeir unglingar
vorir, sem verða að gera sig á-
nægða með alþýðuskólamentun,
geta þó eignast aðgang að bók-
mentum tveggja skóla, og það með
fremur auðveldu rnóti, ef þeir
halda trygð við þjóðararfinn.
Þjóðernismálið hefi eg nú reynt
að skoða frá þeirri lilið einungis,
sem veit að skyldum vorum við
þetta land. En hins vil eg þó ekki
dylja neinn mann, að eg tel ekki
þjóðflokk minn lausan frá öllum
skyldum við ættlandið, þótt vér
séunx hingað fluttir og ætlum hér
að sitja. Þetta eru voðaleg orð,
eg vei't það — eða svo finst tíðar-
andanunx. Þó eru þau sömx. Og
nxeira að segja: Hérlenda þjóð-
m er í ofunlítilli skuld við Is-
land. Eða er það sanngjarnt, að
boi'ga naut og svíix fullu verði, ef
flutt erxx austaix að, eix telja sig í
engri skuld fyrir inaiinfólkið, seixx
þaðan hefir komið? Hafi nokkxxð
veiið í íslenzka landnema spumxið,
þá var hingaðílutningur þeirra
gróði þessu landi, en tap ættjöi’ð-
inni, og þá er þetta land siðferðis-
lega skyldugt til að jafna reikn-
inginn í einhverri mynt. Lúkn-
inguna verðum vér að taka að oss,
Vestur-lslendingar, nxeð ])ví að
halda frændrækninni við í lengstu
lög vex’a “ganxla landinu” lilið-
hollix’, þegar færi gefst, og leitast
við að konxa andlegri vöru þess í
hærra vei’ð á heimsnxarkaðiixuin.
Og ekki tapar þetta land heldur,
þótt samneytið haldist. Af því að
íslenzkan fékk að iifa vor á nxeðal
á landnáms-tíðinni hér, þá fékk Is-
land færi á að kynnast Vestur-
heims-menningunni, og sú kynning
verður því meiri, senx nxálið helzt
hér leng ur lifandi. Ekki ætti það
að vei’a stórmikið hrygðarefni
þjóðræknunx Ameríkmnöixnum.
Stórþjóðirnar hafa náð undir
sig ölluixi nýlendusvæðunx lxeiixxs-
ins, og’ taka líklega seint í mál að
g’efa smælingjununx nokkuð eftir
af því herfangi. Um þetta er ekki
til neins að kvarta; smáþjóðirnar
verða að liafa það, hvort sem það
er í-étt eða rangt, en þeim er þá
líka vorkunn, þótt þær langi til að
eiga ítök í hjörtum þeirra bai’ixa
sinna, seixx numið liafa land á veg-
uin amxai’a þjóða. Nxí er íslenzkur
maður kominn til vor að lieiixxaix,
launaður af laixdsfé að sögn, eða
nxeð styi’ktai’fé, sem í fyrstu kom
úr landssjóði. Svo er að sjá, sexxx
þetta liafi hneykslað eiixhverja
“patríótana” hér. Það var ekki
nxót von. En hvað skal þá segja