Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2004, Blaðsíða 80
{ N
■ Regluleg laun ■Heildarlaun
V____________________________________________y
Launaþróun á almennum
markaði 1999-2003.
Heimild: Kjararannsókna-
nefnd.
Launaþróun ríkisstarfs-
manna. Heimild: Kjara-
rannsóknanefnd opinberra
starfsmanna.
Launaþróun á almennum markaði
Kjararannsóknarnefnd framkvæmir ársfjórðungslega launakönn-
un sem byggð er á úrtaki fyrirtækja og stofnana með tíu eða fleiri
starfsmenn. Könnunin nær til fjögurra atvinnugreina og tæplega
38% af vinnumarkaðnum. Samkvæmt þessum könnunum hafa
regluleg laun á almennum vinnumarkaði hækkað að meðaltali um
rúm 37% frá fyrsta ársfjórðungi 1999 til fyrsta ársfjórðungs 2003.
Regluleg laun eru skilgreind sem greidd laun fyrir umsaminn
vinnutíma samkvæmt kjarasamningum hvort sem um er að ræða
dagvinnu eða vaktavinnu. Þau eru síðan umreiknuð til mánaðar-
launa fyrir fullt starf hvort sem launamaður er í fullu starfi eða
hlutastarfi, fær greitt tímakaup eða mánaðarlaun.
Þróunin hefur verið nokkuð mismunandi eftir starfsstéttum eins
og sjá má á meðfylgjandi mynd. Laun þjónustu-, sölu- og af-
greiðslufólks hækkuðu mest, eða um 41%, en laun sérfræðinga
minnst, um 25%. Heildarlaun hafa hækkað minna, eða um tæp
32%. Heildarlaun verkafólks hækkuðu mest en laun iðnaðar-
manna minnst, eða um 36% á móti 22%. Skýringin á þessum mun
er meðal annars sú að vinnutími iðnaðarmanna hefur styst talsvert
á tímabilinu á meðan hann hefur staðið í stað hjá verkafólki.
A þessu sama tímabili hafa heildarlaun á almennum vinnumarkaði
hækkað ívið meira á landsbyggðinni en höfuðborgarsvæðinu, eða
um 34% á móti 32%. Regluleg laun hafa hins vegar hækkað um
svipað hlutfall. Mismunur á vinnutíma skýrir þennan mun að ein-
hverju leyti en vinnutími hefur styst hlutfallslega meira á höfuð-
borgarsvæðinu en á landsbyggðinni.
Þó að heildarfjöldi vinnustunda sé meiri á landsbyggðinni eru laun
á höfuðborgarsvæðinu nokkru hærri. Heildarlaun á landsbyggð-
inni nema nú um 95% af heildarlaunum á höfuðborgarsvæðinu og
hlutfall reglulegra launa er 87% á meðan vinnutími á landsbyggð-
inni er 7% lengri. Líklegt er að mismunandi menntunarstig skýri
hluta þessa launamunar en það er hærra á höfuðborgarsvæðinu.
Launaþróun hjá ríki og sveitarfélögum
Samkvæmt tölum frá Kjararannsóknanefnd opinberra starfsmanna
hækkuðu heildarlaun ríkisstarfsmannaum tæp 41% frá fyrsta árs-
fjórðungi 1999 til fyrsta ársfjórðungs 2003 en dagvinnulaun um
tæp 45%. Með ríkisstarfsmönnum er hér átt við þá sem fá greidd
laun á grundvelli kjarasamninga samkvæmt lögum nr. 94/1986,
um kjarasamninga opinberra starfsmanna, eða á grundvelli launa-
ákvarðana samkvæmt lögum nr. 120/1992, um Kjaradóm og
kjaranefnd.
A þessu fjögurra ára tímabili var samið við alla hópa ríkisstarfs-
manna sem semja um kjör sin. Ennfremur var samið um miklar
breytingar á launakerfinu hjá framhaldsskólakennurum, háskóla-
kennurum, lögreglumönnum, tollvörðum, sjúkraliðum og lækn-
um. Einnig voru kerfisbreytingar í úrskurðum kjaranefndar. I þess-
um breytingum fólust meðal annars nokkrar tilfærslur þar sem
ýmsir verkþættir sem áður var greitt sérstaklega fyrir eru nú taldir
til dagvinnuskyldu. Þessar breytingar voru þannig í takt við þær
7 8
Arbók VFl/TFl 2004