Neytendablaðið - 01.12.1997, Blaðsíða 2

Orkunotkun
heimilistækja
Seljendum ber nú að
upplýsa neytendur
um orkunotkun séu
þeir að kaupa kæli-
skáp, þvottavél eða
þurrkara.
>v— nV—

' Þjónustu- [ Neytendalögin
gjöld banka Viðskiptaráðherra
Þótt mikill munur geti hefur lagt fram frum-
verið milli þjónustu- varp til laga um þjón-
gjalda banka og spari- ustukaup og nú liggja
sjóða er munurinn fyrir drög að nýjum
samt lítill þegar horft kaupalögum. Neyt-
er til „meðalneytand- endablaðið skoðar
ans“. helstu breytingar.
Filmur
ý kynslóð af myndavélum
er komin á markaðinn fyrir
fjölskylduljósmyndarann, svo-
kallaðar APS-myndavélar. Gæði
APS-filmna eru hinsvegar ekki
nægjanleg ástæða til að breyta
frá gömlu 35 mm-filmunum,
enda þarf að kaupa sér nýja
myndavél ef menn ætla að
skipta yfir í APS-myndir. í blað-
inu er bæði að finna gæða- og
markaðskönnun á filmum.
10-12
Framköllun
Verð á framköllun er mjög breytileg og á það bæði við um
hvar filman er framkölluð, hvaða stærð af filmu er framköll-
uð og hve mikið liggur á að fá filmuna til baka.
13
Barnagöngugrindur
Þótt börnunum líki þær vel eru grindurnar slæm uppfinning. í
göngugrind getur barnið á skömmum tíma komið sér í
margar og hættulegar aðstæður og slysatíðni er há. í nýrri evr-
ópskri rannsókn kemur einnig í Ijós að margar göngugrindur
uppfylla ekki einföldustu öryggisreglur og engir staðlar eru til um
það hvernig göngugrind á að vera.
7-9
Er heilsan í hættu?
Iumhverfi okkar, fæðu og lifnaðarháttum er að finna ýmislegt
sem annaðhvort er heilsuspillandi eða skaðlegt. Greint er frá
nokkrum atriðum.
20-22
Tryggðarkerfin-til
góðs eða ills?
Tryggðarkerfi ýmiskonar ryðja sér til rúms hér á landi
eins og í nágrannalöndunum. Þróunin er kannski ör-
ust hér, enda erum við þekkt fyrir áhuga á happdrætt-
um og ýmsum leikjum með hugsanlegum ávinningi. Á
þetta spila seljendur og reyna að gera okkur sér trúa
og trygga með allskyns tryggðarkerfum. Þar má nefna
safnkortið, vildarkort Flugleiða, fríkortið, sérkort Stöðv-
ar tvö og fríðindakort Visa. Þau þrjú síðastnefndu ná
til fjölmargra verslana og þjónustuaðila og mynda
þannig keðju sjálfstæðra aðila sem vísa viðskiptavin-
inum hver á annan. Safnkortið og vildarkortið beina
hinsvegar viðskiptum aðeins til eins fyrirtækis, sjálfs
sín, að minnsta kosti að mestu leyti.
í markaðssetningu tryggðarkerfanna er eins og
peningar vegna kostnaðarins við þau komi af himnum
ofan, því allir eiga að vera að hagnast. Við vitum þó
öll að kostnaðurinn við að framleiða og selja lendir að
lokum á okkur neytendum. Tryggðarkerfin eru að sjálf-
sögðu misdýr, en kostnaðurinn
vegna þeirra leggst á verðið. Við
neytendur þurfum einfaldlega að
greiða meira fyrir vöruna og
þjónustuna vegna þeirra.
Út frá samkeppnissjónarmiði
er mjög óæskilegt að mörg fyrir-
tæki hafi samstarf sín á milli á
þennan hátt. Virk samkeppni er
grundvallaratriði í frjálsu hag-
kerfi. Tryggðarkerfi með sam-
starfi ólíkra fyrirtækja dregur úr virkri samkeppni. Því
ber að banna slíkt samstarf á grundvelli þess að það
er samkeppnishamlandi. Virk samkeppni byggir einnig
á eðlilegu aðhaldi neytenda að verði og gæðum.
Punktar og annar ávinningur slævir þetta aðhald neyt-
enda. Því eru tryggðarkerfin andstæð markmiðum
samkeppnislaga.
Það er þó lágmark að eðlileg neytendavernd sé
tryggð í skilmálum tryggðarkerfa. Sum atriði í gildandi
skilmálum eru með öllu óásættanleg út frá sjónarmiði
neytenda. Þar má nefna fyrningarreglur og einhliða
rétt þess sem rekur tryggðarkerfið til að leggja það
niður og slá striki yfir áunninn ávinning. Auk þess má
benda á eðlilega kröfu um að ávallt sé hægt að heim-
færa ávinninginn í fjárhæð sem afslátt á verði viðkom-
andi vöru eða þjónustu. Umboðsmenn neytenda ann-
arstaðar á Norðurlöndum en hér hafa gefið út slíkar
leiðbeinandi reglur og samkeppnisyfirvöld hér eiga að
lögfesta þær.
Samkeppnisstofnun hefur um margra mánaða
skeið haft tryggðarkerfin til skoðunar. Það er löngu
kominn tími ákvarðana. Setja þarf strangar reglur um
starfsemi tryggðarkerfa þar sem bæði er horft til sam-
keppnissjónarmiða og neytendaverndar.
En hvað er hægt að ráðleggja neytendum að gera
í stöðunni eins og hún er nú? Tvennt er til ráða. Annar
kosturinn er að versla ekki við þá sem nota tryggðar-
kerfi. Það verður þó æ erfiðara þar sem fleiri og fleiri
taka þátt í þeim. Hinn kosturinn er að fá sér öll kort og
nota þau þar sem tekið er á móti þeim. En þá má ekki
láta kortin stjórna því hvar verslað er, heldur láta önn-
ur sjónarmið ráða, eins og verð og gæði. Ætli það sé
ekki hagstæðast fyrir okkur neytendur í þessum frum-
skógi korta og punkta. Draumaferðin til Flórída er að-
eins tálsýn fyrir fjöldann.
Jóhannes Gunnarsson
Tímarit Neytendasamtakanna, Skúlagötu 26, 101 Reykjavík, s. 562 5000, grænt númer 800 6250.
Netfang: neytenda@itn.is og heimasíða á Internetinu: http://www.itn.is/neytenda
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Jóhannes Gunnarsson. Myndir: Einar Ólason. Prófarkalesari:
Hildur Finnsdóttir. Umbrot: Blaðasmiðjan. Prentun: ísafoldarprentsmiðja hf. Pökkun: Bjarkarás.
Upplag: 20.000. Blaðið er sent öllum félagsmönnum í Neytendasamtökunum. Ársáskrift kostar
2.000 krónur og gerist viðkomandi þá um leið félagsmaður í Neytendasamtökunum. Heimilt er að
nota efni úr Neytendablaðinu í öðrum fjölmiðlum, sé heimildar getið. Upplýsingar úr Neytenda-
blaðinu er óheimilt að nota í auglýsingum og við sölu, nema skriflegt leyfi ritstjóra liggi fyrir. Neyt-
endablaðið er prentað á umhverfisvænan pappír.
2
NEYTENDABLAÐIÐ - Desember 1997