Tónlistin - 01.11.1943, Page 22

20
TÓNLISTIN
náms. Fjölskyldan flultist þá til Vín-
arborgar, og varð Czerny kennari
Liszts. Þegar drengurinn var 12 ára
gamall, hélt hann hljómleika í borg-
inni, og var Beethoven þar á meðal
áheyrenda. Aðui1 bafði Czerny komið
með nemandann til Beethovens.
Bettlioven tók fremur þurrlega á
móti þeim. Hann var niðursokkinn í
störf sín. En Czerny þekkti vel kenn-
ara sinn og kenjar bans. Hann sagði
því við Liszt: „Seztu við hljóðfærið,
og farðu að spila!“ Liszt spilaði þá
lag eftir Ries, en Beetboven lét sér
fátt um finnast og spurði, bvort bann
gæti spilað fúgu eftir Baeb. Liszl
spilaði þá c-moll fúguna úr „Das
wobltemperierte Klavier". Þá spurði
Beetboven, hvort liann gæti flutt bana
í aði’a tóntegund (transpónerað) og
spilað hana þannig. Þetla gerði dreng-
urinn viðslöðulaust. Þá varð Beet-
lioven ljóst, að hér var á ferðinni gáf-
aður piltur.
Eftir þetta fluttist fjölskyldan til
Parisar. Ætlunin var, að Liszt yrði
nemandi við Parísartónlistarskól-
ann. En Cherubini, sem þá var skóla-
stjóri, bar fyrir sig reglugerð skól-
ans, en samkvæmt henni fékk útlend-
ingur ekki aðgang að skólanum.
Hann vildi ekki einu sinni blusta á
drenginn spila, þvi að honum var
ekkert um undrabörn gefið; svo
mikla lotningu bar hann fyrir tón-
listinni. Liszt varð samt áfram í Par-
ís og lærði bjá óperulónskáldinu
Paér og síðan bjá Reicba.
Árið 1827 missti Liszt föður sinn,
og varð bann þá að sjá einn fyrir sér
og móður sinni. Hann auglýsti
kennslu í píanóspili, og streymdu
nemendurnir janfskjótt til h'ans, að-
allega úr höfðingjastétt Parísar.
Ilugur bans var þó á reiki. Honum
fannst lífið lómlegt. Til afþreyingar
sökkti bann sér niður í trúarrit. Iiann
vildi gerast munkur eða prestur.
Móðir hans gat með naumindum
fengið bann ofan af því. „Þú tillieyr-
ir listinni en ekki kirkjunni,” sagði
bún. Þessi heimsflóttatilfinning bans
ágerðist mjög við ástarvonbrigði.
Júlíbyltingin i Frakklandi 1830 vakti
bann aftur til lífsins. Hann breifst
með af liugsjónum liennar. Rómnn-
tíska stefnan ruddi sér þá til rúms,
og skipaði Liszt sér strax undir merki
bennar. Engu minni áhrif á hann
hafði fiðlusnillingurinn Paganini ári
síðar. Annan eins fiðluleik liöfðu
menn aldrei heyrt. Liszt sá nú, að
svipaðri fullkomnun ætti píanóleik-
arinn að geta náð á sitt bljóðfæri.
Hann dró sig i hlé nokkur ár til þess
að vinna að því marki. Og þegar
liann kom aftur opinberlega fram,
Iiafði lionum lekizt þetta. Paganini
var skuggalegur maður og eigingjarn.
Orðrómurinn sagði, að hann hefði
selt sál sína djöflinum til þess að
öðlast liina undraverðu leikni. Eng-
um vildi liann kenna galdurinn.
Liszt aftur á móti áleit það sjálfsagða
skyldu sína við lislina og mennina
að miðla af þekkingu sinni öllum
]>eim, sem gáfur böfðu til að veita
henni viðtöku. Veturinn 1831 hélt
Liszl síðan hljómleika í París eftir
langa þögn. Hann gerði menn for-
viða með tvennu: píanóleikur hans
var með meira kynngikrafti en áður
bafði þekkzt, og allar tónsmíðarnar
voru nýjar, eftir tónskáld rómantísku