Tónlistin - 01.11.1943, Page 41

Tónlistin - 01.11.1943, Page 41
TÓNLISTIN 39 Starfandi hönd Hljómvættur Snæfellsness Kjartan Þorkelsson organisti, sem nú er til heimilis að Hajaseli i Staöarsveit, var fyrsti brautryðjandi kirkjusöngs og orgeltónlistar á Snæfellsnesi. Var hin- um nýja hljóSfæraleik hans í fyrstu all- fálega tekiS og starf hans í þágu þess- arar greinar menningarlifsins hvergi nærri nretiS aS verSleikum og jafnvel misskiliS, en eftir aS orgelsöngur var mnleiddur í öllum kirkjum landsins, hafa menn loks lært aS lita réttum augum á hiS erfiSa landnámsstarf fyrstu organ- leikaranna víSvegar um land allt .Verk frumherjans mæta alltaf takmörkuSum skilningi og jafnvel andstöSu fyrst í staS; en oft fer þaS svo, aS viSurkenn- ingin verSur þá síSar þeim mun al- mennari, svo fremi starf forystum mns- ins hefir miSaS til heillavænlegra um- bóta fyrir alla meSbræSur hans. Slík verk bera i rauninni launin í sjálfum sér, hvernig svo sem aS þjónum þeirra hefir veriS búiS. En af einstaklingsdæm- um undanfarinna kynslóSa ber nútím- anum skylda til aS draga ákveSnar á- lyktanir og bj'ggja þar á viShorf sitt til framtíSarinnar. Gamalt íslenzkt orStak segir: „Svo er hver hestur sem hann er hafSur.“ MeS eigi alllitlum rétti má heimfæra þennan talshátt til mannsins. Hæfileik- arnir búa aS visu í manninum frá vöggu til grafar, en umhverfiS gefur þeim þroskamöguleika og tækifæri til aS koma í ljós. ÞaS hefir til skanuns tíma veriS hefSbundinn tízkusiSur aS skýra skapgerS og gáfnafar mannsins ein- göngu meS tilliti til þeirra áhrifa, sem hann verSur fyrir af umhverfi og sam- vistarmönnum. En sterkari en öll utanaS- komandi mótunaráhrif er hiS eigiS inni, hinir andlegu og sálarlegu eiginleika- stofnar. Þegar- maSurinn stendur einn uppi í baráttunni fyrir sjálfum sér, bæt- ast honum tryggir samherjar: forfeS- urnir, en brot af lífi þeirra þrífst áfram í lífi hans. Þó er umheimurinn hinsvegar ekki meS öllu óvirkur gagnvart mannin- um, — enda þótt hann sé aldrei megn- ugur þess aS skapa eölisþætti og gáfur, — því aS hann getur hlúS aS meSfæddu upplagi hans og beint arfteknum hæfi- leikum hans inn á ákveSnar brautir. Um- heiniurinn elur upp manninn. Hinir íslenzku organistar hafa staSiS þannig aö vigi í starfi sínu, aS þeir hafa ekki getaS vænzt varanlegra menntunar- áhrifa frá umhverfi sínu. Þeir hafa oröiS aö leita eftir öllu í eigin barmi, sem stutt hefir þá í menningarframsókn þeirra,eit- ir aS skammvinnri leiSsögn kennara hefir sleppt. Og þeir, sem lengst hafa komizt, hafa af eigin rannnleik ööiazt mátt til aS móta sina samtíö og ala upp umheim þann, sem þeir hafa hrærzt í, þrátt fyrir aö umhverfiS heföi ekki ver- iö þess umkomiö aö ala þá upp til full- kominnar þjónustu viö hirö Tónvalds konungs. — Einn þeirra er Kjartan Þor- kelsson; og segist honum svo frá: „Ég er fæddur á Borg á Mýrum 12. september 1860. Aöalkennari minn var Jónas Helgason tónskáld og dómkirkju- organleikari í Reykjavík. Var ég hjá honum til náms í tvö ár, fyrst 1885 og síðar 1891 i nokkurn tíma. En fyrst kenndi mér aö þekkja nóturnar á hljóö- færinu sjálfu frú Anna Vigfúsdóltir Thorarensen, móSir dr. Helga Péturss jarSfræöings. Nótur á bókinni læröi ég eftir gamalli söngfræSi, sem ég fékk hjá séra Arna Þórarinssyni á Stóra-Hrauni i Hnappadalssýslu (Leidarvísir til þekk- ingar á saunglistinni (eftir J. Chr. Ge- bauers „Musikens Catechismus frit efter J. C. Lobe“) íslendskadur med nokkrum brytingum (sic), af Pétri GuSjónssyni organista vid Reykjavíkur dómkirkju. Reykjavík. í prentsmidju íslands. Einar Þórdarson. 1870.). Starfandi organleikari var ég viö eft- irtaldar kirkjur:

x

Tónlistin

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tónlistin
https://timarit.is/publication/922

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.