Fréttablaðið - 30.04.2012, Blaðsíða 14

14 30. apríl 2012 MÁNUDAGUR
Dómur Landsdóms frá 23. apríl 2012 í máli Alþingis gegn
Geir H. Haarde, fyrrv. forsæt-
isráðherra, er einn sá merkasti
sem upp hefur verið kveðinn hér.
Sem vænta mátti var höfuðstarf
Landsdómsins að afla upplýsinga
í málinu. Það virðist hafa tekist.
Tvennt má þó nefna sem kann að
hafa skort. Annað lýtur að fjöl-
miðlafrétt eftir dómtöku lands-
dómsmálsins um að símtöl starfs-
manna Seðlabankans hafi, um og
fyrir hrun, verið hljóðrituð. Sé
svo, hefði verið mikilsvert að afla
hljóðrita af símtölum seðlabanka-
manna, t.d. Davíðs Oddssonar, for-
manns stjórnar Seðlabankans, við
forsætisráðherra og aðra helstu
ráðamenn peninga- og fjármála
lýðveldisins fyrir og á hruntím-
anum.
Hitt atriðið varðar staðhæfingu
Geirs H. Haarde, 23. apríl 2012,
eftir uppkvaðningu dóms i Lands-
dómi um að venjubundnir stjórn-
arhættir forsætisráðherra frá því
Ísland fékk fullveldi á árinu 1918
hafi vikið frá ákvæðum 17. grein-
ar stjórnarskrárinnar, nr. 33/1944,
einmitt því ákvæði sem Geir var
sakfelldur fyrir hafa brotið gegn.
Ákvæðið kveður á um að halda
skuli ríkisstjórnarfundi um veiga-
mestu þjóðmál.
Staðhæfing Geirs er risavaxin
og hlýtur að ögra fræðimönnum,
innlendum sem erlendum, í lög-
fræði sem öðrum félagsvísindum,
til rannsókna. Vegna umfangs og
leyndar um yfirvofandi hrun á
sínum tíma var vel ráðið hjá Lands-
dómi að ákveða Geir ekki refsingu,
rétt eins og Landsdómur starfaði
eins og sannleiks- og sáttanefnd.
Boðskapur Landsdóms er bæði
augljós og óvæntur, sem sagt sá,
að embættismenn, þar með tald-
ir forsætisráðherrar, skuli í opin-
berum störfum sínum fylgja bók-
staf 17. gr. stjórnarskrárinnar en
vera annars sakfelldir. Sem sagt,
að í opinberum störfum hér beri að
lesa lagatexta, bæði stjórnarskrár
sem annarra laga og reglna og
fylgja þeim. Margir munu spyrja:
Er nokkuð augljósara en að opin-
berir embættismenn sem og aðrir
fari að lögum? Nei, auðvitað ekki.
En sporin hræða.
Ekki er mjög langt síðan að
þáverandi forsætisráðherra, Davíð
Oddsson, lýsti 26. gr. stjórnar-
skrárinnar, um málskotsrétt for-
seta Íslands, úr gildi fallna vegna
notkunarleysis. Meðferð laga um
fjölmiðla og Icesave afsönnuðu
það. Mál tengd Kárahnjúkavirkjun
hafa verið talin vörðuð lögbrotum
opinberra embættismanna, nefna
má aðild Íslands að stríði gegn
Írak, án aðkomu þings og þjóð-
ar, og nú síðast áðurnefnda stað-
hæfingu Geirs H. Haarde um 17.
gr. stjórnarskrárinnar. Miðað við
opinbera lagaframkvæmd hér má
því segja að Landsdómurinn hafi
verið óvæntur.
Þótt fyrr hefði verið!
Niðurstaða Landsdóms fyrir hönd
réttarkerfisins var löngu tímabær.
Hrunið 2008 og ólgusjór þjóðlífsins
síðan sem er að setja allt í strand
virðist hafa hreyft við dómendum.
Gæti verið að þeir væru farnir að
óttast um eftirlaunin sín? Það ættu
alþingismenn líka að gera nú þegar
búið er að stórskaða lífeyristrygg-
ingakerfi þorra fólks. Sú lagafram-
kvæmd sem Fréttastofa RUV virð-
ist talsmaður fyrir, sem sagt að
miða sífellt opinbera umræðu og
lagaframkvæmd við framreiknaða
ársreikninga útgerða, endurskoð-
enda, banka og lögmanna, á ekk-
ert skylt við réttarríki eða velferð.
Þótt þakka megi núverandi ríkis-
stjórn margt þarf hún augljóslega
að standa betur í lappirnar.
Er ekki kominn tími til að hún
hugi að bókstaf jafnréttisákvæða
stjórnarskrár og alþjóðasamninga
sem Ísland hefur staðfest og dragi
til baka frumvarp sitt um stjórn
fiskiveiða?
Stórmerkur dómur!
Eftir rúmlega þriggja áratuga bið er nú hafinn undirbúningur
að byggingu íþróttahúss og sund-
laugar við Klettaskóla (áður Öskju-
hlíðarskóla).
Þetta er mikið gleðiefni fyrir
nemendur, foreldra og starfsfólk
skólans, svo og alla þá sem láta
sig skólagöngu barna með þroska-
hömlun varða. Góð aðstaða til
þjálfunar og íþrótta gerir góðan
skóla enn betri.
Því miður hafa ekki öll börn með
þroskaröskun aðgang að skólanum
en samkvæmt inntökureglum sem
tóku gildi árið 2008 fá börn með
greindarvísitölu á bilinu 50 til 70
(meðalgreindarvísitala er 100)
ekki inngöngu í skólann nema þau
hafi alvarlegar viðbótarfatlanir.
Þrátt fyrir ötula baráttu
aðstandenda þroskaskertra barna
og velunnara skólans hefur ekki
tekist að fá þessari mismunun
aflétt.
Menntamálaráðuneytið vill ekki
taka opinbera afstöðu til lögmætis
(eða lögleysu) þessara inntökuskil-
yrða fyrr en kæra berst frá for-
ráðamanni barns sem hefur verið
neitað um skólavist í skólanum.
Engin sérúrræði eru nú til fyrir
þessi börn þótt grunnskólalög
kveði á um annað. Barn sem er
„bara“ með þroskahömlun eins og
að ofan greinir, verður að ganga í
almennan skóla.
Ef gera á vel við barn með
þroskahömlun þarf að bjóða upp
á þjónustu sérhæfðs fagfólks eins
og þroskaþjálfa, sérkennara, tal-
þjálfa, iðjuþjálfa og sjúkraþjálfara.
Öll börn með þroskahömlun (ekki
bara sum) ættu að hafa aðgang að
þjónustu þessa fagfólks hvort sem
það er í sérskóla eða almennum
skóla. En vinna fagfólks kostar
peninga.
Sú fjárupphæð sem Reykjavík-
urborg greiðir fyrir þjónustu við
þroskahamlað barn í almennum
skóla nægir (í besta falli) tæplega
til að greiða ófaglærðum stuðn-
ingsfulltrúa laun fyrir að sinna
barninu. Ef skólastjórnendur velja
að veita barninu meiri þjónustu er
það á kostnað þjónustu við aðra
nemendur sem þurfa á aðstoð að
halda.
Í Klettaskóla starfar fjöldi fag-
fólks auk annarra afbragðs starfs-
manna og nemendur njóta þar
þjálfunar og kennslu hjá fólki sem
hefur sérhæft sig í umönnun og
kennslu barna með þroskarask-
anir. Þá eru ótaldir kostir skólans
sem lúta að félagslegum þörfum og
mótun sjálfsmyndar.
Klettaskóli er eini sérskóli
landsins fyrir börn með þroska-
hömlun og hann ætti að standa
öllum þroskaskertum börnum
opinn, ekki bara sumum.
Fyrir hönd starfshóps um sér-
skóla hvet ég foreldra sem kjósa
sérskóla fyrir barn sitt en umsókn
þeirra um skólavist er synjað, að
kæra synjunina til menntamála-
ráðuneytis. Þá verður þessari mis-
munun vonandi aflétt og öll börn
með þroskahömlun aftur boðin
velkomin í skólann.
Beðið eftir kæru frá
foreldrum
Í skilmerkilegri grein Páls Torfa Önundarsonar, læknis
á Landspítalanum, reifar hann
hugmyndir sínar um viðbygg-
ingu við Landspítalann. Eins og
mörgum öðrum sem hafa kynnt
sér tillögu að nýjum Landspít-
ala sem nú liggur á borðinu,
blöskrar lækninum hin „risa-
vaxna deiliskipulagstillaga
Spital-arkitekta“ og sá ásýndar-
skaði sem tillagan gæti haft í för
með sér. Tillaga læknisins felst
hins vegar í hóflegri stækkun
spítalans án mikils skaða fyrir
umhverfið.
Undirritaður hefur í mörg-
um greinum sýnt fram á með
rökum sem ekki hafa verið hrak-
in að staðsetning hins nýja spít-
ala við Hringbraut er sú versta
sem völ er á. Þar skilur á milli
skoðana minna og Páls Torfa.
Hugmyndir hans einkum hvað
umfang snertir eru áhugaverð-
ar og þess virði að þær séu skoð-
aðar gaumgæfilega. Þær eru
allavega mun skárri en tillaga
Spital-hópsins sem nú liggur á
borðinu. Forsvarsmaður Spital-
hópsins, Helgi Már Halldórs-
son, hefur kallað hugmynd Páls
Torfa „galna“, orðalag sem er
hönnunarstjóra spítalans ekki
sæmandi.
Hætt er við að samþjöppun-
arminimalismi eða þyrpingar-
stefna eins og tillaga Páls Torfa
felur í sér leiði til þrengsla áður
en langt er um liðið. Einna helst
líkast því þegar ég sem ungur
drengur sá konur með digra
fætur reyna að komast í þrönga
skó. Barnið vex en brókin ekki.
Þar á ofan eru tillögurnar svo-
lítið eins og að pissa í skóinn
sinn, skammgóður vermir. Hug-
myndin gengur einnig út á það
að lappa upp á gömlu bygging-
arnar með nokkurs konar bís-
lagi eins og kallað var í gamla
daga, þannig að þorpið verður
dálítið svona sitt úr hvorri átt-
inni, ægir öllu saman.
Stækkunin ætti að mati lækn-
isins að duga næstu 20-30 árin.
Ég geng út frá því, enda þótt það
komi ekki fram í tillögunni, að
um sé að ræða „skammtíma-
lausn“, á fjárhagslega þröng-
um tímum, og að um síðir verði
byggður veglegur spítali ofan
Ártúnsbrekku eins og svo oft
hefur verið nefnt.
Páll Torfi bendir réttilega á
þá fjárhagslegu hagsmuni sem
Spital-hópurinn hefur af verk-
inu. Það er augljóst öllum enda
þótt hönnunarstjórinn fyrr-
nefndi reyni að slá ryki í augu
fólks með því að svo sé ekki.
Hversu margir eru á launa-
skrá við þetta verkefni, hversu
margir verktakar fá reikninga
sína greidda vegna þess? Í hvað
hafa næstum þrír milljarðar
farið? Ekki fjárhagslegir hags-
munir? Sjálfur nýtur Páll Torfi
engra persónulegra né fjárhags-
legra hagsmuna af sinni hug-
mynd. Hann kynnir bara sína
hugmynd, fylgir henni eftir og
rökstyður hana: Punktur!
Vatnsmýrarþyrpingin eins
og ég kýs að kalla hugmynd
Spital-hópsins er að mínu viti
illa ígrunduð og illa útfærð og
verð ég seint þreyttur á að end-
urtaka þá skoðun mína. Ég hef
sérstaklega nefnt umferðarmál
og aðgengi að spítalanum. Fyrr-
nefndur hönnunarstjóri telur sig
hins vegar búinn að leysa það
mál með því að starfsmenn fari
hjólandi í vinnu og ferðamáti
landsmanna muni stórbreyt-
ast og allir verði farnir að hjóla
eftir 5-6 ár! Það var aumkun-
arvert að hlýða á óraunhæfar
hugmyndir í þá veru og skort á
framtíðarsýn á umferð á kynn-
ingarfundi í Ráðhúsi Reykjavík-
ur nýverið þar sem deiliskipu-
lag Vatnsmýrarþyrpingarinnar
var kynnt m.a. af hönnunar-
stjóranum.
Björn Zoega, forstjóri Land-
spítalans, nefndi í einhverj-
um fjölmiðli fyrir ekki margt
löngu að eitt aðalatriða varðandi
nýjan Landspítala, hvar svo sem
hann yrði byggður, væri tryggt
og auðvelt aðgengi að spítalan-
um. Hverju orði sannara og allir
sammála.
Aðgengið að Vatnsmýrarþyrp-
ingunni er með öllu óásætt-
anlegt og þar á ofan illgerlegt
ef ekki ómögulegt að lagfæra.
Byggingar sem fyrir eru tor-
velda breikkun gatna. Bílaum-
ferð hefur og farið sívaxandi
undanfarin ár og mun aukast
að öllu óbreyttu næstu ár og
áratugi.
Hjólreiðar sem ferðamáti
hafa alltaf átt undir högg að
sækja á Íslandi, og gera enn
af augljósum ástæðum, svo
sem veðurfarslegum. Flestir
eru sammála um að ákjósan-
legt væri að fleiri notuðu reið-
hjól til þess að komast í vinnu
en einhvern veginn verður ekki
séð að fólk fari með börnin sín í
skóla eða leikskóla eða komi við
í búð á leiðinni heim á reiðhjóli
í skafrenningi eins og síðastlið-
inn vetur. Menn verða að vera
raunsæir og ljúka upp sínum
augum fyrir því að sumu er
unnt að breyta, öðru ekki.
Hjólreiðahugmyndin, bætt-
ar almannasamgöngur og að
margir starfsmenn búi nálægt
Vatnsmýrarþorpinu eru mátt-
leysislegar varnartilraunir í
þeim mótvindi sem forsvars-
menn hins nýja spítala standa
í. Málefnalegu rökin eru jafn
slök og að spítalinn þurfi að
vera nálægt Háskólanum vegna
vísindasamfélags stofnananna
beggja!
Landspítalinn er og á að
verða spítali allra landsmanna.
Aðgengi að nýjum spítala er
best tryggt með staðsetningu
annars staðar en í Vatnsmýr-
inni. Þyrpingin eins og hún
birtist okkur er ekkert annað en
samansafn af gömlum og nýjum
húsum þar sem jafnvel sam-
göngur á milli húsa geta verið
erfiðar, hvað þá heldur aðgengi
að þyrpingunni sjálfri.
Landspítalinn er ætlaður
fyrir veikt fólk en ekki fyrir
skrifstofulækna með slipsi eða
pils- og slæðuhjúkkur. Ekki
heldur fyrir þá sem titlaðir eru
prófessorar eða aðra þá sem
líta á sig sem vísindamenn. Við
megum ekki láta þráhyggju og
skammsýni ráða ferðinni, hags-
munir sjúklinga og framtíðar-
sýn verða að ráða ferðinni þegar
nýr spítali verður byggður.
Vatnsmýrarþyrpingin í mótvindi
Nýr Landspítali
Guðjón
Baldursson
læknir
Menntamál
Ásta Kristrún
Ólafsdóttir
kennari, sálfræðingur
og foreldri barns með
þroskahömlun
Landsdómur
Tómas
Gunnarsson
lögfræðingur
Mætum öll
í 1. maí gönguna
Hittumst á bílaplani ofan við Hlemm kl. 13.00.
Ekkert um okkur án okkar