Læknablaðið : fylgirit - 01.12.1983, Blaðsíða 35

33
2: Aukaverkanir meö miðlungs truflun.
3: Aukaverkanir með mjög verulegri truflun.
Þetta fjögurra stiga heildarmat er að finna á
annarri síðu eyðublaðsins, sem áður var getið um.
Heildarmatið var gert bæði af sjúklingi og lækni.
Við eftirfarandi úrvinnslu efniviðarins var sjúklingi
raðað í hærri flokkinn, ef heildarmat sjúklings og
læknis greindi á. Sleppt var í þessari bráðabirgða-
könnun öllum þeim, sem höfðu aðeins vægar auka-
verkanir án öruggrar truflunar. Einnig var þeim
sjúklingum sleppt, þar sem samband óþægindanna
við geðlyf var ósennilegt eða mjög vafasamt.
NIÐURSTÖÐHR OG UMRÆÐA
Tafla I gefur yfirlit yfir heildarniðurstöður
könnunarinnar, flokkaðar eftir kynjum. Þar kemur
í ljós, að umtalsverðar aukaverkanir eru nokkru
algengari meðal kvenna en karla í sjúklinga-
hópnum. Heildarfjöldi sjúklinga með umtals-
verðar aukaverkanir í hópnum var 36 eða 25%, en
þeir sem höfðu aukaverkanir með mjög verulegri
truflun voru alls 15 eða 10.4%.
Tafla II sýnir fjölda sjúklinga á neuroleptiea-
meðferð, sem höfðu aukaverkanir með miðlungs-
truflun, þar sem aukaverkanir eru greindar sundur
í fjóra aðalflokka. Athugið að allmargir sjúklingar
höfðu aukaverkanir frá fleiri en einu kerfi sam-
tímis. Tafla III sýnir á sama hátt og tafla II fjölda
sjúklinga á neurolepticameðferð, sem höfðu auka-
verkanir með mjög verulegri truflun. Einnig voru í
þessum hópi ýmsir með aukaverkanir frá fleiri
kerfum samtímis. Alls höfðu 10 karlar í báðum
hópunum og 16 konur aukaverkanir frá fleiru en
einu kerfi samtímis.
Geðrænar aukaverkanir voru fyrst og fremst
þreyta, syfja og framtaksleysi, minnkað úthald og
einbeiting, en einstaka þunglyndisviðbrögð sáust
líka.
Aukaverkanir frá miðtaugakerfi voru fyrst og
fremst af extrapyramidal tagi, titringur, stirðleiki
og minnkaðar hreyfingar (hypokinesis). Einnig sá-
ust fáein tilfelli af bráðum krampasamdrætti í
vöðvum (dystoniae acutae) og vöðvaóróa
(akatisia). Einnig fáein tilfelli af síðfettum (dys-
kinesis tradiva), sem rakin verða nánar hér á eftir.
Autonom aukaverkanir voru fyrst og fremst
munnþurrkur, en einnig truflun á aðlögunarhæfni
augans og tregða á þvaglátum, þ.e.a.s. andkol-
inergar hjáverkanir.
Aðrar aukaverkanir voru sjaldgæfari, helst var
þar um að ræða húðkláða, húðútbrot, vökvarennsli
úr brjóstum, ljósviðkvæmni, truflun á kynlífi
(einkum impotens) og fleira. Engar teljandi breyt-
ingar komu fram á blóðhag, nýrna- og lifrar-
prófum.
Að lokum nokkur orð um síðfettur (tardiv
dyskinesis T.D.). í könnuninni reyndust 7 konur
og 3 karlar hafa þessa hreyfitruflun eða samanlagt
7% af öllum sjúklingahópnum (144 einstaklingar).
Þetta er mun lægri tíðni en gefið er upp í flestum
erlendum rannsóknum. Odd Lingjærde (7) segir í
bók sinni Psykofarmaka, að tíðni T.D. sé gefin upp
geysilega mismunandi allt frá 0.5% (Hoff og
Hofman 1967) upptil50% (Kennedyetal. 1971).
I báðum tilfellum var um að ræða sjúklinga, sem
verið höfðu á neuroleptica-meðferð árum saman.
Meðaltíðni (prevalance) T.D. hjá inniliggjandi
sjúklingum á neurolleptica-meðferð, eins og fram
kemur í könnunum frá 1976-1980 var 26% sam-
kvæmt Jeste og Wyatt 1982 (8). Tíðnin hér á landi
liggur langt undir tíðninni erlendis, ef marka má að
einhverju leyti bráðabirgðakönnun okkar á geð-
deildum Ríkisspítalanna í febrúar 1982.
TAFLA 1.144 sjúklingar á geðdeildum rannsakaðir með
matsstiganum
77 KARLAR
Af þeim voru 63 með engar eða mjög vægar aukaverkanir.
14 eða 18% höfðu umtalsverðar aukaverkanir.
8 höfðu aukaverkanir með miðlungstruflun.
6 höfðu aukaverkanir með mjög verulegri truflun.
67 KONUR
Af þeim voru 45 með engar eða mjög vægar aukaverkanir.
22 eða 33% höfðu umtalsverðar aukaverkanir.
13 höfðu aukaverkanir með miðlungstruflun.
9 höfðu aukaverkanir með mjög verulegri truflun.
Heildarfjöldi sjúklinga með mjög verulega truflun af
aukaverkunum: 15eða 10,4%.
TAFLA II. Sjúklingar á neurolepticameðferð, sem höfðu
aukaverkanir með miðlungstruflun, sennilega í sambandi við
geðlyfin.
Geðrænar Aukaverk- Autonom Aðrar
aukaverk- anir f/mið- aukaverk- aukaverk-
anir taugakerfi anir anir
Konur (13) 7 10 6 3
Karlar ( 8) 4 7 3 1
TAFLA III. Sjúklingar á neurolepticameðferð, sem höfðu aukaverkanir með mjög verulegri truflun, sennilega í sambandi
við geðlyfin.
Geðrænar Aukaverk- Autonora Aðrar
aukaverk- anir f/mið- aukaverk- aukaverk-
anir taugakerfi anir anir
Konur (9) 5 6 1 1
Karlar (6) 4 5 3 2