Læknablaðið : fylgirit - 01.12.1983, Blaðsíða 66

64
TAFLA I
Samanburður á geðheilsu í bernsku og geðheilsu á fullorðinsaldri. Tíðnidreifíng (%).
Geöheilsa í bernsku Geðheilsa fullorðinna
Geöheilsumat Heildarúrtak Endurathugaðir á fullorðinsaldri
Drengir N: 550 Telpur N: 550 Alls N: 1100 Drengir N: 136 Telpur N: 156 Alls N: 292 Karlar N: 136 Konur N: 156 Alls N: 292
Góð 59.0 65.6 62.3 50.7 65.4 58.6 50.7 51.3 51.0
Sæmileg 23.0 21.1 22.0 28.0 21.1 24.3 41.9 45.5 43.8
Slæm 18.0 13.3 15.7 21.3 13.5 17.1 7.4 3.2 5.2
100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0
á mati og framkomu hans í viðtalinu. Matskvarði
fyrir geðheilsu var þrískiptur með hliðstæðum skil-
greiningum og áður hefur verið lýst.
Öllu efni sem tekið hefur verið til úrvinnslu hefur
verið skipt í stigskiptar breytur. Eru allar niður-
stöður tölvuunnar. I þessari grein eru einungis
sýndar tíðnitöflur, marktækni- og fylgnireikningar,
en líklegt er að aðrar tölfræðiaðferðir, s.s. þátta-
greining, verði einnig notaðar við framsetningu á
lokaniðurstöðum, þegar þar að kemur.
NIÐURSTÖÐUR
Á töflu I er sýnd tíðnidreifing geðheilsu á hinum
þremur þrepum kvarðans fyrir geðheilsu í bernsku
og geðheilsu á fullorðinsaldri fyrir þá 292 ein-
staklinga, sem athugaðir hafa verið bæði sem börn
og fullorðnir. Fyrstu þrír dálkar töflunnar sýna
geðheilsumat hjá hinu upphaflega úrtaki öllu
(N:1100) og eru þeir sýndir hér til samanburðar
við fyrra geðheilsumat á þeim 292, sem athugaðir
hafa verið aftur. Af þeim samanburði má nokkuð
sjá hversu minni hópurinn víkur frá heildarúrtak-
inu með tilliti til geðheilsu. Ljóst er að mismunur-
inn er hverfandi lítill og nálgast nýi hópurinn mjög
að geta talist rétt úrtak í þessu tilliti. Geðheilsu-
dreifing hjá telpum í undirúrtaki (5. dálkur) er
nánast alveg samhljóða dreifingunni í heildarúr-
taki (2. dálkur), en geðheilsa drengja í undirúrtaki
(4. dálkur) er lítið eitt lakari en í heildarúrtaki (1.
dálkur). Samanburður á dreifingu geðheilsu hjá
börnum og fullorðnum leiðir í ljós, að þegar á
heildina er litið (6. og 9. dálkur) hefur fjöldi þeirra
sem er við sæmilega geðheilsu aukist nálega um
helming. Nokkuð hefur fækkað í hópi þeirra, sem
voru við góða geðheilsu sem börn, en megin
breytingin er hin mikla fækkun þeirra sem voru við
slæma geðheilsu eða úr 17.1% í 5,2%. Sé litið á
kynin hvort fyrir sig, sést að hvað drengi varðar, er
fjöldi þeirra sem búa við góða geðheilsu óbreyttur,
en hins vegar hafa næstum tveir þriðju hlutar
þeirra, sem við slæma geðheilsu voru, færst í næsta
hóp fyrir ofan. Hjá telpum hefur fækkun orðið
bæði í hópi góðrar og slæmrar geðheilsu, en slæm
geðheilsa er ekki nema tæpur fjórðungur þess sem
var í bernsku. Þrátt fyrir þessar tilfærslur er engu
að síður góð samsvörun milli fyrra og síðara geð-
heilsumats. Fylgnistuðull reiknaðist r:0.22, sem er
marktækt við 1% skekkjulíkur. Forspárgildi fyrra
mats má því teljast nokkuð gott. Það er þó betra
hjá telpum eða r:0.26 á móti r:0.17 hjá drengjum.
Ef til vill verður þetta Ijósara, þegar skoðaðar
eru hlutfallstölur. Sama geðheilsumat við báðar
athuganirnar fá 49,3% (47,8% drengja og 50,6%
telpna). Þá færast 42,5% til um eitt stig (41,5%
drengja, hækkun 19,9%, lækkun 20,6%; 44,9%
telpna, hækkun 18,6%, lækkun 26,3%) og eru
19,2% til hækkunar, en 23,3% til lækkunar. Um
tvö stig færast 7,9% (11,8% drengja, hækkun
9,6%, lækkun 2,2%; 4,5% telpna, hækkun 3,2%,
lækkun 1,3%) ogeru 6,2% til hækkunar og 1,7% til
lækkunar. Það er því næsta sjaldgæft, að bam sem
metið hefur verið við slæma geðheilsu teljist hafa
góða geðheilsu sem fullorðið. Samt er þó enn fá-
tíðara að sá sem góða geðheilsu hafði á bamsaldri
reynist hafa slæma heilsu á fullorðinsárum. Hins
vegar færist uppundir helmingur barnanna til um
einn flokk, og er það varla undarlegt, þegar á það
er litið, að matskvarðar eru ekki sams konar og að
9-14 ár líða milli athugana.
Á töflu II er sýnd fylgni allmargra breyta eða
áhrifaþátta frá upphafsathugun við hinar tvær geð-
heilsuathuganir. Hér er einkum ástæða til að skoða
hverja forspá er að finna um geðheilsu á full-
orðinsaldri.
Æskilegast hefði að sjálfsögðu verið að skil-
greina fylgibreytur, en í það hefði farið meira rúm
en hæfilegt er og verður því að láta nægja að vísa til
áðurgreindra ritsmíða (2,3).
I. flokkur eru einkum félagslegar og uppeldis-
legar breytur. Allmargar þeirra eru í marktæku
fylgnisambandi við geðheilsu í bernsku, en ein-
ungis þrjár við geðheilsu á fullorðinsaldri, þ.e.
hjúskaparaðlögun foreldra, hlýju móður og af-
skiptaleysi hennar, — hjá báðum kynjum saman.