Sagnir - 01.06.2003, Blaðsíða 10

Land og synir fjallar um byggðarröskun 20. aldar, einhverjar mestu hræringar sem orðið hafa í íslensku samfélagi.
heildarkostnaði við gerð myndar.21
Tekjur sjóðsins áttu að koma úr þremur áttum: a)
ríkið legði til stofnframlag og árlegt framlag; b) gjald yrði
tekið af aðgöngumiðum og kvikmyndasýningum og látið
renna til sjóðsins; c) vextir af innstæðum sjóðsins. Það
var sér í lagi b)-liður sem skipti máli því með honum
yrðu sjóðnum tryggðar fastar tekjur á hveiju ári. Hann
reyndist þó einnig mesta þrætuepli frumvarpsins. Albert
Guðmundsson, þingmaður Sjálfstæðisflokksins, andmælti
til dæmis hinum fasta tekjustofni á þeirri forsendu að ekki
ætti að „skattleggja tómstundir fólks og ánægjustundir sem
það veitir sér í önnum dagsins sér til upplyftingar."22
Hvað sem því líður náði frumvarpið sem lagt var
fram árið 1975 ekki fram að ganga heldur var því vísað til
ríkisstjómarinnar sem átti að endursemja það ogleggja frarn
á ný hið fyrsta. Af orðum Ragnars Arnalds að dæma áttu
menn ekki von á að það tæki langan tíma: „Og fagna ég
því sérstaklega að í ályktunartillögu frá mennta[málanefnd]
er áhersla lögð á að fmmvarp um þetta efni verði lagt fram
þegar í upphafi næsta reglulega Alþingis.“23
Biðin reyndist þó lengri því stjómarfrumvarp um
stofnun Kvikmyndasjóðs íslands og Kvikmyndasafn íslands
var ekki lagt fram fýrr en í apríl 1978. Flutningsmaður
var Vilhjálmur Hjálmarsson, menntamálaráðherra. Að
íslenskum sið hafði hann skipað nefnd til að endursemja
fmmvarpið í apríl 1976. Nefndin skilaði fmmvarpinu til
menntamálaráðuneytisins í apríl 1977 og ári seinna flutti
Vilhjálmur það á þingi, að mestu leyti óbreytt frá nefndinni
að undanskildum ákvæðum um fjárframlög til sjóðsins. í
fýrra frumvarpinu var gert ráð fýrir að ríkið myndi lána
eða veita ábyrgðir fýrir bróðurparti af kostnaði við gerð
myndar. Nú kvað við annan tón og sagði Vilhjálmur
meðal annars: „Það hefur vonandi engum dottið í hug að fýrsta
lagasetning um íslenska kviknryndagerð leysi allan fjárhagsvanda
á því sviði. Það má öllum vera ljóst að hér er annars vegar um
að ræða fjárffekt og fýrirferðarmikið verkefni og hins vegar lítið
samfélag með takmörkuð fjárráð."24
Helsti munurinn milli frumvarpanna tveggja voru ákvæðin
um tekjur sjóðsins. I stjómarfrumvarpinu var ekki gert ráð fýrir að
gjald yrði lagt á bíómiða sem rynni í Kvikmyndasjóð. I álitsgerð
nefndarinnar sem fmmvarpið samdi kom fram að árlegt framlag
ríkisins, ákveðið í fjárlögum hveiju sinni, væri „hreinlegast
og árvissast."25 Menntamálaráðherra vildi ekki útiloka aðra
tekjumöguleika en kveðið var á um í frumvarpinu og sagði það
hugsanlega „skynsamlegt að veija hluta af skemmtanaskatti til
Kvikmyndasjóðs...“, en taldi það hins vegar ekki „sérstaklega
sennilegt, meðal annars vegna þeirra mörgu og stóm verkefna
sem skemmtanaskatti er ætlað að standa undir nú þegar.“26
Ragnar Amalds gerði breytingartillögur við stjómarfrumvarpið
sem sném aðallega að tekjuákvæðum sjóðsins en þær náðu
ekki fram að ganga og þann 26. apríl árið 1978 var frumvarp
til laga um stofnun Kvikmyndasafhs og Kvikmyndasjóðs íslands
samþykkt.27
Samkvæmt frumvarpinu var stofhframlag sjóðsins 30
milljónir króna en í álitsgerð sinni hafði menntamálanefnd
talið lægri upphæð ekki koma til greina, miðað við verðgildi
árið 1976. Ragnar Amalds benti á þessa klausu og taldi að 30
milljónir kr. miðað við verðgildi 1976 væri ekki minna en 75-
80 milljónir kr. miðað við verðlag árið 1979. Því væri verið að
skammta Kvikmyndasjóði innan við helming þess fjármagns sem
menntamálanefnd taldi hann þarfnast.
Annað vekur athygh þegar lögin em skoðuð; þau gera
ekki ráð fýrir að létta undir með kvikmyndagerðarmönnum
með öðrum hætti en með beinum fjárframlögum, til dæmis
8 SAGNIR