Sagnir - 01.06.2003, Side 31

SAGA ÍRAKS í LJÓSI NÝLIÐINNA ATBURÐA
ógna hinum ríkjunum pólitískt, þar sem flest þessara ríkja eru
ekki lýðræðisleg. Ef írak yrði lýðræðislegt gæti sú krafa komið
ffam að lýðræði yrði einnig komið á meðal hinna ríkjanna.
Þannig gætu þessi ríki ekki haft samskipti sín á miUi eða starfað
saman eins og þau hafa getað gert hingað til.“
Atti Saddam Hussein stuðning altnennings í eigitt landi eða
tneðal atinarra arabarikja á tneðatt á valdatið Itatts stóð?
„Ef ég svara fyrst seinni spumingunni, þá held ég að arabar
almennt hafi ekki stutt persónu Saddam Hussein. Flestir gera sér
grein fyrir því hvers konar mann hann hefur eða hafði að geyma
og fyrir því ofbeldi sem hann beitti þjóð sína á valdatíð sinni. Fólk
hvorki treysti honum né dáðist að honum. Andstaða araba við
innrás Bandaríkjanna stafar því ekki af aðdáun á Saddam Hussein
heldur frekar afmikilli samúð með írökum sjálfum. Almenningur
í landinu hefiir þurft að þola óvenju mikið síðustu tólf árin, ekki
einungis vegna þess að fólkið hefur lifað við einræðisstjóm,
heldur hefur þjóðin líka þurft að þola efnahagsþvinganimar.
Samúðin með írökum er einnig til komin vegna hinnar miklu
eyðileggingar í landinu og þar með enn meiri fatækt. Erfitt er
að segja til um hvaða skoðanir almenningur í Irak hefúr á þessu
máli. Margar fjölskyldur í írak hafa orðið fyrir barðinu á Saddam
Hussein og stjóm hans. Hins vegar er mikil föðurlandsást í Irak
og írakar hafa einungis haft aðgang að fjölmiðlum sem stjórnað
var af ríkisstjóm Hussein. Hafa verður í huga að Hussein var
við völd frá því 1979 og fyrir marga sem fæddir em eftir 1979
eða rétt þar á undan, var líf undir stjóm hans eðlilegt ástand
og fólk þekkti nánast ekkert annað. Ég tel að festir hafi verið
ánægðir með Hussein en fólk vissi ekki hvað tæki við ef hann
félli frá völdum og trúði ekki endilega að sá sem tæki við yrði
betri kostur. Með stríðinu varð almenningur orðinn að hinum
“collateral damage” sem um er rætt. Spumingin var því hvort
fólk kysi heldur að vera á lífi undir einræðisherra eða dautt en
undir lýðræði. Ég held að írakar hafi óttast mjög þessar áætlanir
um innrás og vildu ekki bola honum frá með þessum hætti.
Þó em margir innan írak, svo sem Kúrdar, sem studdu þessa
leið þannig að það er ekki einfalt að svara þessari spumingu.
Eitt af vandamálunum í írak í dag er að það er enginn líklegur
eftirmaður Hussein og fólk er ekki sammála um hver eigi að taka
við. írakar óttast mjög að út brjótist borgarastyijöld þar sem hinir
ýmsu hópar innan íraks muni berjast um völd og nota tækifærið
til að hefna sín vegna ýmissa misgjörða síðustu ára.“
Er tnikið Itatur í garð Baiidaríkjamanna í írak og ef svo er, er
það þá einnig arfurfrá Persaflóastríðinu?
,Já, ég myndi segja að fólk líti ekki mjög jákvæðum augum á
ríkisstjóm Bandaríkjanna. Það era fýrst og fremst Bandaríkjamenn
og Bretar sem hafa haldið uppi efnahagsþvingunum á Irak sem
hafa valdið því að mörg hundmð manns hafa látist. Fólkið horfir
líka til stuðnings Bandaríkjamanna við ísrael og flestir Irakar hafa
rnikla samúð með Palestínumönnum. Það er þvi ekki margt sem
Bandaríkjamenn hafa gert síðustu 25 árin á þessum slóðum sem
hefur stuðlað að jákvæðri ímynd þeirra. Þessi neikvæða ímynd
stafar fýrst og fremst af utanríkisstefnunni, sem fólk er ósammála
og hefur orðið fýrir barðinu á. Á hinn bóginn njóta Bandaríkin
niikillar aðdáunar, sérstaklega á meðal Iraka, sem sjá að þar er
mjög opið þjóðfélag sem býður upp á mörg efnahagsleg tækifæri.
írösk fjölskylda x flóttamannabúðum eftir Penaflóastríðið 1991.
Eg held að ef írakar gætu, myndu vel flestir vilja fara til
Bandaríkjanna til þess að læra eða vinna.“
Líta Irakar og aðrir arabar ekki tnikið til ísraels og bera
saman stefnu Bandaríkjamanna í ísrael og svo aftur
Irak og hafa notað stefnu Bandaríkjamanna í Ísrael
settt áróður gegtt stríðinu í írak. í stuttu tttáli, saka
þeir Baiidaríkjamenn ekki tttit tvískinnungsliátt í utan-
ríkisstefnu sitttti?
„Ég held ekki að þeir beri þessar tvær deilur saman og
sjái einhveija hliðstæðu þar á. Fyrst og fremst finnst
þeim Bandaríkjamenn hvorki vera samkvæmir sjálfúm
sér, né hlutlaus aðili í þessum málum. írakar telja að
Bandaríkjamenn nýti sér ofbeldisfullar aðferðir til að
ná fram friði og benda á að Bandaríkjamenn hafa stutt
ríkisstjóm Anels Sharons í ísrael sem hefur einmitt notað
svipaðar aðferðir gegn Palestínumönnum, í stað þess að
setjast við samningaborðið og semja. ísraelsmenn halda
uppi stríði við Palestínumenn, sem hefur valdið gífurlegri
eyðileggingu bæði í samfélagi Palestínumanna og í ísrael
og margir telja að Vesturlönd og samstarfslönd þeirra líti
svo á að ekki sé hægt að semja við leiðtoga Austurlanda,
hvorki Yasser Arafat né Saddam Hussein. Eina leiðin til
að halda stöðugleika á þessum slóðum sé að halda uppi
stöðugu stríði og segjast þannig tryggja öryggi fólks.
Kannski er hliðstæðan sú, en ég held að almennt séð líti
arabar svo á að Irakar og Palestínumenn séu fórnarlömb
bandarískrar utanríkisstefnu og eiga auðvelt með að setja
sig í fótspor þessa fólks. Þeir álíta að enn á ný séu þeir, það
er að segja arabar eða fólk úr þriðja heiminum, fómarlömb
heims valdas tefnunnar. ‘ ‘
Hvernig hefur samskiptum íraka við nágrannaþjóðimar
veríð háttað eftir Persaflóastríðið?
„Irak hefur verið útlagaríki síðustu tólf árin og stífar
efnahagsþvinganir á landið hafa valdið því að stjómvöld
hafa hvorki getað stýrt efhahagsmálum þjóðarinnar né
sinnt félagslegri þjónustu við íbúana. Bæði vöruflutningur
og fólksflutningur inn og út úr landinu hefúr verið
heftur. Almennt séð hafa vel flest ríki sett Irak á svartan
hsta og þeir hafa lítið tekið þátt í alþjóðastjórnmálum á
undanfömum ámm. Nú síðastliðna mánuði hefur Irak
SAGNIR 29