Milli mála - 01.01.2011, Síða 22

22
svo að hann er sýknaður; hann kveður hirðina og heldur til eyjunnar
Avalon og hefur ekki spurst til hans síðan.
Ferðasögur voru vinsælar á upplýsingaöldinni. Voltaire gerði
afstæði allra hluta að umfjöllunarefni heimspekisögu sinnar Míkró-
megas þar sem samnefnd söguhetja frá Síríusi flakkar um himin-
geiminn, heilsar upp á jarðarbúa og furðar sig á smæð þeirra.40
Útlendingur er einnig á ferð í hinni frægu skáldsögu Jonathans
Swift, Travels into Several Remote Nations of the World, betur þekkt
sem Gulliver’s Travels eða Ferðir Gúllivers þar sem höfundurinn
skopast að ferðasögum, sem voru í tísku á þeim tíma en dregur um
leið fram ýmsa vankanta á ensku þjóðfélagi. Í Les Lettres persanes
lætur Montesquieu tvo Persa segja frá frönsku samfélagi í bréfum
sínum til heimalandsins. Hinn óspillti hrekkleysingi L’Ingénu,
„sem segir í einfeldni allt sem hann hugsar og gerir að sama skapi
allt sem hann langar til“, er aðalpersóna samnefndrar heimspekisögu
eftir Voltaire41. Eins og oft í sögum Voltaires endurspeglar nafn
sögu hetjunnar persónueinkenni hennar og eiginleika. L’Ingénu
kemur til Brittaníu-skagans frá Kanada og er í upphafi verksins
fáfróð ur um gang mála í nýju landi. Höfundurinn gagnrýnir vald-
hafa, veraldlega og trúarlega, í þessari stuttu þroska- og ástarsögu
þar sem aðalpersónan lærir fljótt af biturri reynslu.
Meursault á lítið sameiginlegt með þessum „útlendingum“ enda
er verk Camus ekki ferðasaga og Meursault ekki ferðalangur í
framandi landi, í bókstaflegri merkingu þessara orða. Í Útlendingnum
er þó líka að finna ádeilu á þjóðfélagið, ekki síst réttarkerfið. Frá
1938–1940 skrifaði höfundurinn pistla í dagblaðið Alger Républicain
og síðar Le Soir républicain og fylgdist grannt með spillingu í
efnahagslífinu og í dómskerfinu.42 Í þá reynslu sótti hann innblástur
við ritun Útlendingsins þar sem hann notar einmitt réttarhöldin til
að gagnrýna réttarkerfið, dauðarefsinguna og viðbrögð samfélagsins
gagnvart einstaklingi sem hagar sér öðruvísi en við er búist.43 Í
40 Sagan um Míkrómegas kom fyrst út árið 1752. Hún birtist í íslenskri þýðingu Gróu Sigurðardóttur
í Ritinu 3/2010, bls. 171–187.
41 Voltaire, Romans et contes, útg. René Pomeau, París: GF Flammarion, 1966, bls. 325.
42 Sjá til dæmis umfjöllun hans um mál Michels Hodent í Albert Camus, Œuvres complètes, 1. bindi,
bls. 611–631.
43 Dauðarefsingin var Camus hugleikin, sjá til dæmis ritgerð hans „Réflexions sur la guillotine“ í
Albert Camus, Œuvres complètes, París: Gallimard, 2008, 4. bindi, bls. 125–167.
ÚTLENDINGUR OG ÓVITI