Milli mála - 01.01.2011, Side 33

33
HÓLMFRÍðUR GARðARSDÓTTIR
norðurhluta Níkaragva með enskumælandi afkomendum þræla.
Marg menningarlegt samfélag Karíbahafsins, „blandað og fjölbreytt“,
hefur að hennar mati mótast hvað mest af afkomendum þræla.8 Að
sama skapi ítreka Gudmundson og Woulf, í bók sinni Blacks &
Blackness in Central America: Between Race and Place, að byggða þró un
í strandhéruðum Mið-Ameríkulanda við Karíbahaf hafi ekki hvað
síst mótast af flutningi fólks frá eyjum Karíbahafsins.9
Kólumbus kom að Karíbahafsströnd Kostaríku, þar sem nú er
hafnarborgin Limón, árið 1502. Hann kallaði staðinn „ríku strönd-
ina“, eða Costa Rica. Á sextándu öld fer fáum sögum af byggða-
þróun við austurströnd landsins þó að skip landkönnuða hafi
nokkrum sinnum komið þar við. Vitað er að sífellt fleiri þrælar voru
um borð í spænskum freigátum og að margir þeirra struku frá borði
víðsvegar við strendur Karíbahafs.10 Það er fyrst þegar kakórækt
festist í sessi um miðja sautjándu öld að þörf skapast fyrir aukið
vinnuafl. Þrælar voru fluttir til strandhéraðanna og margir þeirra
settust þar að.11 Samtímis gerðist það annars staðar í landinu að
Evrópumenn og fjölskyldur þeirra settust að á hásléttunni, þar sem
nú er höfuðborgin San José. Þeir komu úr suðri, þar sem nú er
Panama, og ferðuðust upp eftir vesturströndinni, Kyrrahafsmegin.
Loftslag hásléttunnar var þeim kunnuglegra og mun þægilegra en
loftslagið á hitabeltissvæðum láglendisins. Til urðu öflug samfélög
smábænda sem stunduðu meðal annars kartöflurækt. Lítil samskipti
voru milli íbúa hásléttunnar og samfélaga frumbyggja og blökku-
manna annarsstaðar í landinu, eða allt þar til kaffiframleiðslu
landsins óx fiskur um hrygg um miðja 19. öld. Þá skapaðist þörf
fyrir samgönguleiðir ofan af hásléttunni til strandar svo efla mætti
útflutning. Fyrst var unnið að lagningu járnbrauta á vesturströndinni
og skipað út frá borginni Puntarenas við Kyrrahafið. Fljótlega var
þó farið að horfa til Karíbahafsstrandarinnar enda mun styttra á
markaði þaðan. Byggðakjarni hafði þá þegar myndast við árósa
Limón og íbúarnir stunduðu þar kakórækt og fiskveiðar.
8 „hibrido y heterogéneo“, sama rit, bls. 17.
9 Lowell Gudmundson og Justin Woulf, Black and Blackness in Central America. Between Race and
Place, Durham & London: Duke Univerisy Press, 2010.
10 Quince Duncan og Carlos Meléndez, El negro en Costa Rica, San José, Costa Rica: Editorial Costa
Rica, 1981.
11 Ruessell Lohse, „Cacao and Slavery in Matina, Costa Rica, 1650–1759“, Blacks & Blackness in
Central America, bls. 57–92.