Uppeldi og menntun - 01.07.2012, Blaðsíða 74

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 21(2) 201274
ný aðalnÁmSkrÁ og gömUl nÁmSkrÁrfræði
hEfðin – bobbitt, tylEr, bloom og tAbA
Eina af fyrstu tilraununum til að fjalla um námskrárfræði með „vísindalegum“ hætti
er að finna í bókinni The curriculum frá 1918 eftir Bobbitt. Þar segir:
Við höfum sett markið á óljósa menntun, illa skilgreinda tilsögn, þokukennt tal um
alhliða þroska einstaklinganna, ótiltekinn siðferðisþroska eða félagslega skilvirkni
sem ekki er útfærð í einstökum atriðum … En sá tími er senn liðinn að menn láti sér
duga yfirgripsmikil og illa skilgreind markmið. öld vísindanna krefst nákvæmni og
útfærslu í einstökum atriðum. (Bobbitt, 1972, bls. 41)²
Þessi bók gaf tóninn fyrir 20. öldina. Áherslan á vel skilgreind markmið sem undir-
stöðu allrar námskrárgerðar varð ríkjandi. Sumt í fræðum Bobbitts virðist þó svolítið
barnalegt í augum þeirra sem fást við námskrárfræði nú tæpri öld seinna. Hann áleit
til dæmis mögulegt að finna út með „vísindalegum“ aðferðum hvað fólk þyrfti að
læra og þar með hver markmið skóla skyldu vera:
Mannlífið í allri sinni fjölbreytni felst í framkvæmd afmarkaðra athafna. Menntun
sem býr fólk undir lífið býr það með öruggum og fullnægjandi hætti undir þessar
afmörkuðu athafnir … Þetta krefst þess aðeins að farið sé um vettvang mannlegrar
iðju til að uppgötva einingarnar sem hún er samsett úr. Það mun leiða í ljós hvaða
getu, viðhorf, venjur og þekkingarform þarf. Þetta verða markmiðin í námskránni.
Þau verða mörg talsins og afmörkuð og ákveðin. Námskráin verður sú runa af reynslu
sem börn og ungmenni þurfa að öðlast til að ná markmiðunum. (Bobbitt, 1972, bls. 42)
Bobbitt virðist, samkvæmt þessu, hafa gert ráð fyrir að skortur á menntun finnist með
því að skoða daglegt amstur fólks. En hversu trúlegt er að hægt sé að rekast á vöntun
á lærdómi, til dæmis í sögu eða tónlist, með því einu að gá hvað fólk gerir? Slík vöntun
er að mestu ósýnileg öðrum en þeim sem veit og skilur hvað er varið í þess háttar listir
og fræði og er því fyrir fram sannfærður um að vert sé að kenna þau.
Af eftirmönnum Bobbitts var landi hans Tyler atkvæðamestur. Bók hans Basic prin-
ciples of curriculum and instruction sem út kom 1949, varð áhrifamesta rit um nám-
skrármál á seinni hluta síðustu aldar (Elliott, 2007; Kliebard, 1987; Pinar, Reynolds,
Slattery og Taubman, 1995). Þótt Tyler hafi tekið undir áherslu Bobbitts á markmiðs-
setningu sem undirstöðu í námskrárgerð var hann engan veginn sammála Bobbitt
um alla hluti. Tyler (1949) áleit til dæmis að námsmarkmið væru að einhverju leyti
byggð á pólitískum ákvörðunum fremur en rannsókn á því hvað fólk þyrfti. Hann
taldi að mjög almenn yfirmarkmið, sem Bobbitt kallaði þokukennt tal, gætu gagnast
sem viðmið þótt einstaka þætti þyrfti svo að útfæra sem mælanleg atferlismarkmið.
Tyler hefði trúlega álitið grunnþættina í nýju aðalnámskránni ágætlega tæk yfirmark-
mið en Bobbitt gefið heldur lítið fyrir svo almennar yfirlýsingar.
Á fyrstu síðu í bók Tylers frá 1949 setti hann kjarna námskrárfræða sinna fram sem
fjórar spurningar:
Rökin sem hér eru útfærð byrja á að benda á fjórar meginspurningar sem verður
að svara til að móta námskrá og kennsluáætlun. Þær eru:
1. Hvaða menntamarkmiðum á skólinn að leitast við að ná?