Uppeldi og menntun - 01.07.2012, Blaðsíða 77

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 21(2) 2012 77
atli HarðarSon
út frá markmiðum. Þótt Taba (1962) teldi að markmið sem segðu hvernig nemendur
skyldu breytast væru kjarni námskrárinnar virtist hún líka álíta, að minnsta kosti í
aðra röndina, að slík markmið nýttust fremur til að lagfæra námskrár sem væru til
fyrir en til að smíða nýjar frá grunni.
Andmæli gEgn hEfðinni
Námskrárvísindahefðin sem mótaðist af skrifum Bobbitts og Tylers og var þróuð af
Bloom og Taba er ekki eina stefnan í námskrármálum sem átti hljómgrunn meðal
fræðimanna um efnið á síðustu öld. Frá því um og upp úr 1970 hafa viðfangsefni
námskrárfræða við háskóla líka snúist um margt annað en aðferðir við námskrárgerð.
Allmargir fræðimenn hafa til dæmis einbeitt sér að gagnrýni og greiningu á nám-
skrám fremur en aðferðum við að búa þær til (Pinar o.fl., 1995).
Andmælin gegn hefðinni hafa komið úr ýmsum áttum og hafa allmargir gert til-
raunir til að skipa andmælendunum í fylkingar eða flokka. Einn þeirra er Reid, sá
sami og haldið hefur stefnu Schwabs á lofti hin síðari ár. Í bók frá árinu 2006, sem
heitir The pursuit of curriculum: Schooling and the public interest, segir hann að hægt
sé að skipta þeim sem fjalla um námskrármál í flokka bæði eftir því hvort þeir byggja á
einhverri einni meginkenningu og eftir því hvort þeir telja réttmætt að stofnanabinda
námskrá og menntun.
Úr þessu verða til fjórir flokkar sem hægt er að setja upp í töflu:
Tafla. Flokkun Reids á stefnum í námskrárfræðum
Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 21(2) 2012 77
atli Harðarson
lýsti efasemdum um að raunhæft væri að byrja með hreint borð og hanna námskrá
. ( ) tel i að ark ið sem segðu hvernig nemendur
r ri ar virtist hún líka álíta, að min sta kosti í
i tt st fre ur til að lagfæra námskrár sem væru til
i.
a I e He I I
t ist af skrifu Bobbit s og Tylers og var þróuð af
t f í á skrár álu sem át i hljómgrun meðal
f i efnið á síðustu öld. Frá því um og upp úr 1970 hafa viðfangsefni nám-
skrárfræða vi háskóla líka snúist um margt nnað e aðferðir vi námskrárgerð. All-
margir fræðimenn hafa til dæmis einb itt sér að gagnrýni og greiningu á ámskr
fremur en aðferðum vi að búa þær til (Pinar o.fl., 1995).
n lin gegn hefðinni hafa ko ið r ý su áttum og hafa allmargir gert til-
raunir til að skipa and lendunu í fylkingar eða flokka. Einn þeirra er Reid, sá
sa i og haldið hefur stefnu Sch abs á lofti hin síðari ár. Í bók frá árinu 2006, sem
heitir The pursuit of curriculum: Schooling and the public interest, segir hann að hægt sé
að skipta þeim sem fjalla um námskrármál í flokka bæði eftir því hvort þeir byggja á
einhverri einni meginkenningu og eftir því hvort þeir telja réttmætt að stofnanabinda
námskrá og menntun.
Úr þessu verða til fjórir flokkar sem hægt er að setja upp í töflu:
Tafla. Flokkun Reids á stefnu í ná skrárfr ðu
Efasemdir um réttmæti
skipulegs skólastarfs og
menntastofnana
Trú á réttmæti skipulegs
skólastarfs og menntastofnana
Menntastefna byggð á einni
kenningu eða meginhugmynd
Róttæka hefðin („radicals“):
Bowles & Gintis, Apple,
Bourdieu.
Kerfisbundin námskrárfræði
(„systematizers“): Bobbitt, Tyler,
Bloom, Taba.
Menntastefna ekki byggð á
einni kenningu eða megin-
hugmynd
Arftakar tilvistarstefnunnar
(„existentialists“): Illich, Pinar.
Arftakar húmanismans („deliber­
ators“): Schwab, Stenhouse.
Nöfnin sem Reid (2006, bls. 11–17) gefur flokkunum fjórum eru innan sviga í töflunni.
Ég hef tengt hvern flokk nokkrum þekktum námskrárfræðingum sem eru nafngreindir
í reitunum. Valið á þessum nöfnum er á mína ábyrgð. Það er líka mitt uppátæki að
kalla þá sem eru í reitnum neðst til hægri arftaka húmanismans. Reid kennir þá við
yfirvegun og samsamar sig sjálfur þeirri hefð. Rökin fyrir því að kenna þá við húman-
isma eru þau að þeir sem eiga heima í þessum reit tengja sig sjálfir við það sem á
ensku kallast „liberal education“ og nefnt hefur verið frjálsar listir á íslensku og er
nátengt húmanískri menntahefð. Þetta á við um Reid sjálfan og Schwab sem hann
, . ) f r flokkunu fjórum eru innan sviga í töflu ni.
f t t fl t ná skrárfræðingum sem eru nafngreindir
í r it . li f er á ína ábyrgð. Það er líka mitt u pátæki að
ll s r í r it st til ri arftaka hú anismans. Reid ke nir þá við
fir e sa sa ar si sjálf r eirri efð. Rökin fyrir því að kenna þá við húman-
is a er a að eir se eiga hei a í essu reit tengja sig sjálfir við það sem á
ensku kallast „liberal education“ og nefnt hefur verið frjálsar listir á íslensku og er
nátengt hú anískri enntahefð. Þetta á við u Reid sjálfan og Schwab sem hann