Helgafell - 01.12.1942, Blaðsíða 63

UNDIR JÖKLI
341
er fornt og gott. En það, sem gefur sögunni gildi, er þó einkum efni henn-
ar. Hún er eins konar þjóðsagnasafn, safn af almúgasögnum, sem gamla
fólkið hefur frætt unglingana á í bæjum og verbúðum þessa útskaga snemma
á 14. öld, og vér myndum kjósa, og vilja gefa mikiÖ fyrir, að eiga fleiri slík
söfn frá þeim tíma og þótt yngri væru. Þótt margar sögurnar séu aðeins stutt-
ar og efnislitlar örnefnasagnir, þá eru þó með þeim aðrar þjóðsögur, sem
meiri fengur er í og nú myndu glataðar ella, og í sambandi við þessar
sögur hefur varðveitzt lítils háttar af merkilegum og fágætum alþýðukveðskap,
og er sumt af þessu líklega miklum mun eldra en hin ritaða saga. Sagan
á öll eitthvað svo undravel við umhverfi sitt, hið hrikalega, eyði- og ein-
manalega land utanvert við Jökulinn, og ber svip af því. Um leið er einhver
rammíslenzkur blær yfir henni. Þótt aðalsöguhetjan, BárSur, væri fæddur
norður í Hafsbotnum við Dumbshaf, er hann þó íslenzkur í húð og hár, þar
sem hann þrammar í iðulausum kafaldsbylnum á gráum kufli með mikinn
og sterklegan klakastaf í hendi. Því hefur og Fredrik Paasche sagt: ,,Man-
nen, som diktet om Bárd Snæfellsás, diktet om Island".'
IV.
í BárSarsögu eru fimm vísur. Tvær þeirra skulu eigi gerðar hér að um-
talsefni, önnur vísa Helgu BárSardóttur: „Braut vil ek bráðla leita“ og
vísa Þóris Knarrarsonar: „Tröll er Torfárkolla“. Hvorug þeirra er að neinu
leyti markverð. Hinar eru allar merkilegar, hver með sínu móti. Allar munu
þær vera ortar miklu fyrr en sagan var rituð, þótt annars sé örðugt að ákveða
aldur þeirra. Þær eru allar alþýSukveðskapur. Hvort þær hafa frá upphafi
vega átt heima í því sambandi, sem þær eru í sögunni, verður vitanlega
ekki sagt með neinni vissu. Tilefni þeirra allra gæti hafa verið allt annaÖ
en sagan greinir, og verÖur lítils háttar minnzt á það síÖar. Handritum ber
á milli um sumt í vísunum, og verður þar að velja þá leshætti, er líklegastir
þykja.
í 5. kapítula sögunnar er frá því sagt, er Helga BárSardóttir var í Græn-
landi, að hún stóð úti einn dag og litaÖist um og kvað vísu:
Sæl væra ek,
ef sjá mættak
Búrfell ok Bala,
báða Lóndranga,
Aðalþegnshóla
ok Ondvertnes,
*) Landet med de mörke skibene, bls. 309.