Vestfirðir - 09.11.2012, Blaðsíða 8

8 9 nóvember 2012
Vestfirðir eru sjávarútvegssamfélag
Starfsfólki í sjávarútvegi hefur fækkað um 30% á 10 árum, eða að
jafnaði um 400 manns á ári. Þetta hefur haft óhjákvæmileg áhrif á
svæði þar sem svo margir hafa beina atvinnu af sjávarútvegi. Svar
Vestfjarða í byggðalegu tilliti hlýtur því að vera tvenns konar. Að
tryggja sem best rekstrarskilyrði sjávarútvegsins en sækja líka fram
á öðrum sviðum.
„Vestfirðir eru sjávarútvegssam-félag,” segir Einar Kristinn Guð-finnsson alþingismaður. ,,Þrátt
fyrir að margt hafi verið gert til upp-
byggingar á öðrum atvinnugreinum,
blasir staðreyndin við að sem fyrr
er sjávarútvegurinn ráðandi í öllum
hagtölum svæðisins. Þess vegna ræðst
þróun atvinnumála svo mikið af því
hvernig gengur í greininni almennt og
hvernig gengur sérstaklega í sjávarút-
vegi á Vestfjörðum. Þar hafa skipst á
skin og skúrir. Mörg dæmi eru hins
vegar um það að menn hafi verið að
ná vopnum sínum í sjávarútvegi á Vest-
fjörðum. Eftir gríðarlegar tilfærslur
aflaheimilda, sem urðu einkanlega á
tíunda áratug síðustu aldar, höfum við
séð að víða hafa menn verið að auka
umsvif sín, þó vissulega eigi það ekki
við allt svæðið.
Sjávarútvegurinn á Vestfjörðum býr
hins vegar við mikla sérstöðu á margan
hátt. Rækjuveiðar voru mjög ráðandi
þáttur í sjávarútveginum þar og það
efldi Vestfirði þegar þeirra naut virki-
lega við. Áföll í rækjunni og rekstrar-
aðstæður sem hafa verið á margan hátt
erfiðar, komu þess vegna mjög hart
niður á svæðinu.”
Bindum vonir við
aukna þorskveiði
Einar Kr. Guðfinnsson segir að um-
fram allt eru Vestfirðir hins vegar þor-
skveiðisvæði að uppistöðu til. Það blasi
við öllum að hagur Vestfjarða mun
fyrir vikið að miklu leyti því ráðast af
því hvernig þróun mála verði á sviði
þorskveiða og vinnslu. Þar er að mörgu
að hyggja.
,,Allt bendir til þess að þorskveiðar
muni vaxa á næstu árum. Þorskstofninn
samkvæmt mælingum Hafrannsóknar-
stofnunarinnar er stór, í sögulegu sam-
hengi séð. Veiðistofninn mælist núna
tæp 1,1 milljón tonna. Fara þarf aftur til
ársins 1981 til þess að finna jafn stóran
stofn eða stærri. Sömu sögu er að segja
af hrygningarstofninum. Hann mælist
núna um 419 þúsund tonn. Við þurfum
að leita aftur til ársins 1963 til þess að
finna svo stóran hrygningarstofn. Þá
vekur það vonir um góða nýliðun að
hlutfall stærri þorsks í stofninum er
hærra en áður.
Sem sagt. Við hljótum að binda vonir
við auknar þorskveiðar á næstu árum.
Það eru almennt talað góð tíðindi fyrir
þorskveiðisvæði eins og Vestfirði, sem
þess utan er svo háð sjávarútvegi. Það
dregur hins vegar úr bjartsýninni að
verr horfir með ýsuveiðiheimildirnar,
sem eru mikilvægar og raunar forsenda
þess að hægt sé að ná í þorskinn.”
Skuggi grúfir yfir
,,Skuggi grúfir þó yfir. Boðaðar breyt-
ingar á fiskveiðistjórnarlögunum verða
mjög neikvæðar fyrir Vestfirðinga,
verði þær samþykktar. Þær fela meðal
annars í sér að aflaaukningu í þorski
og þremur öðrum tilgreindum tegun-
dum, verði ekki ráðstafað til þeirra
sem hafa haft veiðiréttinn, heldur verði
þeim úthlutað með illa útfærðum og
vanhugsuðum hætti; einhvern veginn
öðruvísi. Með öðrum orðum. Þær boða
að þorskveiðisvæði eins og Vestfirðir
muni ekki njóta afrakstursins að fullu
af auknum þorskveiðum, né þeir sem
hafa tekið á sig skerðingar við veiðar,
í trausti þess að þeir muni njóta be-
tri afkomu vegna aukinna veiða síðar
meir.
Og síðan er það annað, sem er líka
mikið áhyggjuefni. Markaðsaðstæður
í sjávarútvegi hafa verið að versna.
Kreppan í helstu markaðslöndum
okkar í Evrópu t.d hefur dregið úr eftir-
spurn, samfara því að framboð á þorski
hefur vaxið til dæmis úr Barentshaf-
inu. Samanlagt hefur það leitt til auk-
inna greiðslufresta og þar með aukins
kostnaðar seljenda, sem sagt okkar. Og
þetta hefur auðvitað haft í för með sér
lækkun afurðaverðs.”
Sjávarútvegsskatturinn
hefur neikvæðar af-
leiðingar í för með sér
,,Ofan í allt þetta er nú boðað að leg-
gja eigi á stóraukin gjöld á sjávarútveg
í formi sérstaks sjávarútvegsskatts, sem
menn hafa ranglega nefnt auðlinda- eða
veiðigjöld. Litlar deilur eru um að sjá-
varútvegurinn greiði afgjald fyrir afno-
tarétt að fiskimiðunum. Sem er út af
fyrir sig merkilegt, því slík gjaldtaka í
þeim mæli sem við stundum er óþekkt
í heiminum. Það hins vegar segir okkur
að sjávarútvegur okkar hafi sérstöðu og
sýni meiri afrakstur en almennt gerist
með sjávarútveg annarra þjóða. Kemur
þetta líka heim og saman við alþjóðlegar
og innlendar skýrslur, sem sýna þetta.
Má í því sambandi nefna stórmerki-
lega skýrslu hins alþjóðlega fyrirtækis
McKinsey, sem segir: „Ekkert sjálfstætt
ríki skapar jafn mikil hlutfallsleg verð-
mæti út úr fiskveiðum sem Ísland.”
Þetta eru stór orð, en þau byggjast á
nákvæmum fræðilegum samanburði
við önnur ríki og hlýtur að segja ým-
islegt um það fyrirkomulag sem við
höfum við stjórn fiskveiða.
Vandinn við slíka skattlagningu eins
og hún er boðuð er sá að hún byggir
á meðaltölum. Grunnur hennar er í
grundvallaratriðum rangur og er í
rauninni engin skattlagning á mein-
tan umframhagnað í greininni, eins
og marg oft hefur verið sýnt fram á.
Afkoma í íslenskum sjávarútvegi er líka
afar breytileg. Best er hún í blandaðri
veiði botnsfisks og uppsjávarfisks sam-
fara vinnslu á þessum tegundum. Lak-
ari er hún í botnfiskveiðum og vinnslu
og slökust í hreinni útgerð á bolfiski.
Löggjöfin eins og hún er nú tekur lítið
tillit til þessa.”
einar Kristinn Guðfinnsson alþingismaður á fjallsbrún, með Aðalvík í baksýn.
einar Kristinn Guðfinnsson alþingis-
maður.