Vestfirðir - 09.11.2012, Blaðsíða 9

9 nóvember 2012 9
Kemur niður á
Norðvesturkjördæmi
-Leggst veiðigjaldið, sem margir nefna
svo, harðar niður á hefðbundna út-
gerðar- og fiskvinnslubæi en byggðir
þar sem atvinnumöguleikar eru fjöl-
breyttari?
,,Byrðarnar af sjávarútvegs-
skattinum munu leggjast mjög hart á
tiltekin fyrirtæki og fyrirtækjagerðir.
Og svo vill nú einfaldlega til að þessi
fyrirtæki eru hin dæmigerðu sjáv-
arútvegsfyrirtæki á Vestfjörðum og
raunar í öllu Norðvesturkjördæmi. Á
þetta var ítrekarð bent í umræðum um
málin. Allar úttektir sem unnar voru
fyrir þingnefndina sem um málið fjall-
aði sýndu þetta sama. En skollaeyr-
unum var skellt við. Ekkert hlustað.
Það er því full ástæða til þess að hafa
áhyggjur. Þær áhyggjur heyrum við
líka frá þeim sem best þekkja til;
þekkja þetta á eigin skinni og hafa
nú fengið í hendurnar rukkunarseðla
sunnan úr ráðuneyti.
Samantekið getum við því sagt að
margt gæti vel lagst með vestfirskum
sjávarútvegi á næstu árum og búið til
ný tækifæri. En hinu er ekki að neita
að það eru líka nokkrir váboðar út
við sjóndeildarhringinn. Við ráðum
lítt við vandræðin á markaðssvæð-
unum, en hinar pólitísku ákvarðanir
eru manngerðar. Þær höfum við í
hendi okkar.”
30% fækkun starfsfólks
í sjávarútvegi á einum
áratug
Einar segir að þó sjávarútvegurinn sé
svona mikilvægur sé að mörgu öðru
að hyggja. ,,Vandi okkar hefur einmitt
verið í því fólginn í byggðalegu tilliti
að vera svona háð einni atvinnugrein
og það þannig að einvörðungu spanni
hluta hennar að lang mestu leyti, eins
og hér hefur verið nefnt.
Sjávarútvegurinn er nefnilega ekki
mannaflafrek atvinnustarfsemi. Og
það sem meira er; starfsfólki í þessari
grein fækkar mjög hratt og ekkert útlit
fyrir annað en að sú þróun muni halda
áfram. Stóraukin tækni skapar vissulega
ný tækifæri, en hún leiðir einnig til þess
að þeim fækkar sem við sjávarútveg
starfa. Það er hluti af þeirri hagræðingu
og framleiðniaukningu sem er forsenda
þess að greinin geti greitt samkeppn-
ishæf laun og standist harðneskjulega
samkeppni á alþjóðlegum mörkuðum.
Núna vinna í landinu öllu um 9 þús-
und manns við sjávarútveginn beint,
sem er um 5,4% af öllu vinnandi fólki
í landinu. Fyrir aðeins einum áratug,
árið 2011, unnu hins vegar 13 þúsund
manns við þennan atvinnuveg. Starfs-
fólki í sjávarútvegi hefur því fækkað
um 30% á 10 árum, eða að jafnaði
um 400 manns á ári. Þetta hefur haft
óhjákvæmileg áhrif á svæði þar sem
svo margir hafa beina atvinnu af sjáv-
arútvegi. Svar Vestfjarða í byggðalegu
tilliti hlýtur því að vera tvenns konar.
Að tryggja sem best rekstrarskilyrði
sjávarútvegsins en sækja líka fram á
öðrum sviðum.”
Fjölmörg önnur tækifæri
-En á hvaða sviðum öðrum liggja tæki-
færi fyrir vestfirskt atvinnulíf?
,,Almennt tel ég að hlutverk stjórn-
málamanna sé það að búa til aðstæður
fyrir atvinnulífið, en við eigum ekki
að vasast í því með beinum hætti. Það
blasa hins vegar við mér fjölmargir
möguleikar við eflingu atvinnulífs á
Vestfjörðum, og engan veginn hægt
að nefna þá alla. Þar er að mörgu að
hyggja. Við eigum augljóslega tækifæri
á sviði fiskeldis. Það sýna dæmin frá
sunnanverðum Vestfjörðum og víðar.
Þar er hins vegar við ramman reip að
draga. Við búum við flókið leyfakerfi,
sem er mikill þröskuldur. Það þurfum
við því bersýnilega að laga.
En möguleikarnir eru fleiri. Ferða-
þjónusta er í miklum vexti í landinu.
Þar hefur margt verið afar vel gert.
Okkar hlutur stendur eftir engu að
síður, en tækifærin eru engu að síður
til staðar.
Nútíma tækni gerir okkur líka kleyft
að sinna margs konar starfsemi sem
ekki kallar endilega á nálægð við höf-
uðborgarsvæðið. Þar mætum við hins
vegar oft skilningsleysi jafnt í atvinnulífi
sem og hjá hinu opinbera. Það er til
dæmis illskiljanlegt að stór fyrirtæki
skuli ekki sjá möguleikana sem í því
felast að færa hluta starfsemi sinnar út
á land og nýta þann mannafla og fjár-
festingar í atvinnuhúsnæði sem bjóða
upp á slíkt.”
Menntunarstaðan
er áhyggjuefni
-Eru möguleikar til aukinnar
menntunar í fjórðungnum áhyggjuefni?
,,Það er vissulega mikið áhyggjuefni
að hlutur landsbyggðarinnar þegar
kemur að háskólamenntuðu fólki sé
svo lágur sem raun ber vitni. Jákvætt
er hins vegar að starfsmenntunarhlut-
fallið er betra, sem aftur ætti að skapa
möguleika í atvinnulífi á þeim sviðum.
Krafan um betra aðgengi að menntun
er ekki bara um jafnræði þegnanna
heldur líka forsenda þess að okkur tak-
ist að byggja hér upp atvinnulíf, sem er
líkara því sem þekkist á höfuðborgar-
svæðinu og hefur drifið fólksfjölgunina
á því svæði.
Þetta virðist eins og vítahringur.
Störfin skortir fyrir háskólamenntað
fólk og það fer því annað. En háskóla-
menntað fólk á landsbyggðinni er lík-
legt til þess að búa til ný störf.
Og enn má nefna að á sama tíma og
beinum störfum í sjávarútvegi fækkar,
fjölgar störfum í afleiddum greinum.
Sjávarútvegsklasinn sem mjög er vísað
til og byggist á margs konar þjón-
ustugreinum sem hafa sprottið upp
í kring um og vegna sjávarútvegsins,
er í miklum vexti og þar á sér mikil
atvinnusköpun. Sú uppbygging á sér
hins vegar stað utan landsbyggðanna
almennt, að minnsta kosti að verulegu
leyti. Þar hljótum við þó að eiga mik-
ila möguleika, jafnt á sviði tækni og
þróunar, líkt og við þekkjum af fyrir
tæki á borð við 3X technology á Ísafirði,
starfsemi í tengslum við ört vaxandi
fiskeldi og við markaðsstarf, svo dæmi
séu tekin.”
Of lítill hluti fer til fisk-
vinnslu á Vestfjörðum
,,Þá eru greinilega mjög vannýttir
möguleikar á sviði aukinnar fiskvinns-
lu. Alltof stór hluti þess afla sem vei-
ddur er og landað á Vestfjörðum fer
óunninn eða lítt unninn út úr fjórðung-
num. Aukin fiskvinnsla felur í sér mikil
tækifæri, sem gætu haft mjög skjót áhrif
á atvinnusköpunina á Vestfjörðum.
Áfram mætti telja og enginn skyldi van-
meta möguleika landbúnaðarins, en vel
að merkja þá vinna fleiri við landbúnað
en fiskvinnslu í landinu.
En undirstaða alls þessa er að
innviðirnir séu góðir. Samgöngur
tryggar og þar hefur margt áunnist,
þó sorglega hægt miði við vegtengingar
við sunnanverða Vestfirði. Við eigum
heimtingu á góðu menntakerfi og
heilbrigðiskerfi, sem hefur veikst því
miður í niðurskurði síðustu ára og
áfram mætti telja.
Þannig blasir við okkur að þrátt fyrir
að Vestfirðir hafi svo lengi háð varnar-
baráttu, eru tækifærin og möguleik-
arnir til staðar. Samkeppnishæfni
landshlutans þarf að bæta, styðja við
það sem fyrir er, en sækja fram á nýjum
sviðum, til þess að skapa ný störf og
gera þeim fjölmörgu sem vilja búa á
Vestfjörðum kleyft að láta þann draum
sinn rætast,” segir Einar Einar Kristinn
Guðfinnsson alþingismaður.
einar Kristinn Guðfinnsson og matthías bjarnason.
0
2.000
4.000
6.000
8.000
10.000
12.000
14.000
Fj
öl
di
s
ta
rf
a
Vinnuafl við veiðar og vinnslu
Veiðar Vinnsla Samtals: Veiðar + vinnsla
Heimild: Hagstofan
1.600
3.800
4.800
5.200
7.200
8.300
8.800
10.000
11.300
12.400
15.400
18.000
18.300
20.500
21.800
167.400
0 40.000 80.000 120.000 160.000
Veitur (1,0%)
Fiskvinnsla (2,3%)
Landbúnaður (2,9%)
Fiskveiðar (3,1%)
Opinber stjórnsýsla (4,3%)
Fjármálaþjónusta og tryggingar (5,0%)
Hótel- og veitingahúsarekstur (5,3%)
Mannvirkjagerð (6,0%)
Samgöngur og flutningar (6,8%)
Önnur þjónusta ótilgreind (7,4%)
Annar iðnaður (9,2%)
Fasteignaviðsk. og ýmis þjón. (10,8%)
Fræðslustarfsemi (10,9%)
Heilbrigðis- og félagsþjónusta (12,2%)
Verslun og viðgerðarþjónusta (13,0%)
Alls (100%)
Atvinnuþátttaka eftir starfsgreinum 2011
Heimild Hagstofa Íslands
Atvinnuþátttaka eftir starf geinum 2011 Vinnuafl við vei ar og vinnslu.